دگرگونی در سیستم دفاعی آرسنال

ونگر عاشق سرعت، نیروی جوانی و قابلیت‌های حفظ توپ مدافعان است. آرسنال در فصل ۲۰۰۴-۲۰۰۳ توانست یکی از ستایش‌شده‌ترین تیم‌های تاریخ لیگ برتر را به نمایش بگذارد.
دو فصل پیش از آن آرسنال توانسته بود به روشی به همین اندازه تاثیرگذار، لیگ برتر را فتح کند و دو رکورد فوق‌العاده به ثبت برساند؛ اول اینکه اولین تیمی شدند که طول فصل هرگز در بازی‌های خارج از خانه نباختند. آرسنال در سفرهای خود به تیمی ترسناک برای رقبا تبدیل شده بود؛ ورزشگاه آنها، ‌هایبری، کوچک‌ترین ورزشگاه انگلستان بود و به این ترتیب در بازی‌های خارج از خانه انگار فضای بیشتری برای درخشش داشتند.
دوم‌ و خیره‌کننده‌تر از مورد اول، آنها باز هم برای اولین بار به تیمی تبدیل شدند که در تمام بازی‌های خود گل می‌زدند‌؛ رکوردی که تا‌کنون حفظ شده و این از انسجام بسیار خوب آنها در کارهای تهاجمی خبر می‌داد.
پیش از آن فصل، ونگر یک پیش‌بینی کرده بود: هیچ تیمی بالاتر از ما به کار خود در لیگ پایان نخواهد داد. و برای من جای تعجب نخواهد بود اگر به تیمی بدون شکست در کل فصل تبدیل شویم. واکنش‌ها به حرف او آمیزه‌ای از شک و تمسخر بود. اما آرسن حرف خود را عملی کرد.
پس از شکست چهار بر یک لیدز در سپتامبر ۲۰۰۲ گفت: هنوز امیدوارم تیمی بدون شکست در کل فصل باشیم. این یک هدف مشخص ونگر بود که از سال ۱۸۸۸ تا آن زمان عملی نشده بود، اما پس از دیدار برابر اورتون، یعنی سی‌امین بازی آرسنال، وین رونی توانست از فاصله ۲۵ یاردی و در دقیقه ۹۰ برنامه‌های ونگر را نابود کند. رویای یک فصل بی‌شکست برای ونگر از بین رفته بود.
این ضربه روانی به وضوح آرسنال را به هم ریخت‌ زیرا آنها چهار بازی متوالی بعدی را نیز باختند، یعنی بدترین آمار از سال ۱۹۸۳٫ تا ماه آوریل، در حالی که منچستر‌یونایتد مدعی اصلی قهرمانی شده بود، پیش‌بینی شکست‌ناپذیری ونگر بد‌جور خراب شده بود.
آرسنال سرانجام، با شکست حیرت‌آور سه بر دو برابر لیدز که قصد داشت خود را در لیگ حفظ کند، به تیم دوم پشت سر تیم الکس فرگوسن تبدیل شد. مارتین کیون، دفاع وسط توپچی‌ها، ونگر را مقصر این شکست دانست و اعلام کرد پیش‌بینی پیش از فصل ونگر موجب شد فشار زیادی روی بازیکنان وارد شود. اما در کمال تعجب، شکست برابر لیدز به آخرین شکست آنها تبدیل شد و شاگردان ونگر توانستند در ۴۹ بازی بعدی خود، از جمله کل فصل بعد، از شکست بگریزند.
پیش‌بینی ونگر درست از آب در آمد، اما یک سال دیرتر. تیم آرسنال در این دو فصل تقریبا بی‌تغییر بود. فقط دو نفر جدید به تیم اضافه شده بودند: ژیلبرتو سیلوا و کولو توره.
در واقع‌ تیم آرسنال در سال ۲۰۰۴-۲۰۰۳ از نظر ساختار بسیار شبیه بود به تیمی که زیر نظر ونگر در سال ۹۸ به اولین قهرمانی دست یافته بود. ترکیب آنها ۲-۴-۴ بود و در ادامه می‌توانست به ۱-۳-۲-۴ تغییر کند. ویرا پست ‌هافبک خود را حفظ کرد و دنیس برکمپ هنوز شماره ۱۰ بود. جلوی آنها تیری آنری هم نسخه بهبودیافته یان رایت و نیکلاس آنلکا به حساب می‌آمد، روبرت پیرس،‌ هافبک چپ‌شان، گلزن تیم شده بود و فردی لیونبرگ بازیکن سختکوش تیم بود.
در خط میانه و حمله، قهرمانان آرسنال انقلابی عمل نمی‌کردند بلکه ادامه همان انقلابی بودند که ونگر در باشگاه آغاز کرده بود. اما از نقطه‌نظر دفاعی، همه چیز تغییر کرده بود. از سال ۹۸ ونگر هنوز وفادار به همان دفاع چهار‌نفره‌ای بود که جورج گراهام مطرح کرده بود: لی دیکسون، استیو بولد، تونی آدامز و نایجل وینتربورن. این چهار نفر در کنار هم یک واحد دفاعی مستحکم را ایجاد می‌کردند و هماهنگی‌شان در کنار هم بارها موجب آفساید‌گیری می‌شد.
در عین حال می‌توانستند به برنامه قهرمانی آرسنال از سال ۹۸ جامه عمل بپوشانند به این طریق که مثلا تونی آدامز مدافعی بود که می‌توانست با قابلیت‌های سرعتی خود از دفاع به حمله هجوم ببرد و به کارهای ضدحمله کمک کند.
ونگر هم مدافعان خود را به حمله فرا می‌خواند. خط دفاعی نفوذ ناپذیر آنها اصلا مهاجمانی بودند که ونگر متقاعدشان کرده بود در پست دفاع بازی کنند. همان طور که جیمی کرگر زمانی گفت، تمام دفاع آخر‌ها می‌توانند دو نوع باشند: یک دفاع وسط ناکام یا یک وینگر ناکام. اما این مورد اخیر پدیده‌ای نو به حساب می‌آمد‌ و رشد و تکامل دفاع آخرهای تهاجمی از جمله بزرگ‌ترین تغییرهای تاکتیکی سده ۲۱ به حساب می‌آید.
به این کیفیت، در ترکیب ۲-۴-۴، این اغلب دفاع آخرها بودند که بیشترین فضا را جلوی خود برای حمله می‌دیدند‌ و در نتیجه وینگرهای کناری بیشتر مواقع خود را پشت سر مدافعان، مهاجم می‌دیدند. در نتیجه‌ دفاع آخرها می‌توانستند به سلاح‌های تهاجمی کلیدی تیم تبدیل شوند.
اشلی کول یک نمونه کامل بود. یک مهاجم آینده‌دار در تیم جوانان آرسنال که در اواخر سنین نوجوانی به پست دفاع فرستاده شد. وی در ادامه توانست به بهترین دفاع چپ دنیا تبدیل شود، هرچند دو فصل اول او پر از اشتباهات بود.
با این حال، ونگر عاشق سرعت، نیروی جوانی و قابلیت‌های حفظ توپ او بود و به درستی معتقد بود که کول بهترین قابلیت‌ها را برای رشد ویژگی‌های تدافعی دارد. کول پس از مسابقات یورو ۲۰۰۴ که توانست خود را به عنوان یکی از بهترین دفاع آخرهای جهان به اثبات برساند تایید کرد: واقعا نمی‌خواستم به یک مدافع تبدیل شوم. هرگز مدافعان یا دفاع کردن را دوست نداشتم. همیشه عاشق گلزنی و حمله بودم. زمانی که در تیم جوانان آرسنال از من خواسته شد به پست دفاع بروم، باید می‌پذیرفتم. حالا از این که به یک دفاع چپ تبدیل شده‌ام پشیمان نیستم، اما اولش خوشحال نبودم. همیشه دنبال افتخار گلزنی بودم.
لورن، دفاع راست آرسنال، هم یک دفاع آخر طبیعی نبود و ابتدا نسبت به پست جدید خود شک داشت: اول بار در پست وینگر راست بازی می‌کردم. ونگر خیال می‌کرد من قابلیت بازی در پست دفاع راست را دارم. به نظر پیشرفت می‌آمد؛ اول برایم خیلی دشوار بود… آرسن اعتماد لازم را برای تحقق قابلیت‌هایی که دارید به شما می‌دهد.
از اینها جالب‌تر ونگر یک مدافع غیرطبیعی دیگر را به خط دفاع خود اضافه کرد. کولو توره ابتدا به عنوان یک دونده پرانرژی و موثر به خط میانه تیم آرسنال اضافه شده بود، اما وقتی به پست دفاع چپ فرستاده شد با نقش جدید خود کنار نمی‌آمد. او تا پیش از سال ۲۰۰۴ هرگز در پست دفاع وسط بازی نکرده بود، اما وقتی ونگر او را کنار سول کمپل گذاشت همه چیز تغییر کرد.
حتی خود کمپل که محکم‌ترین مدافع باشگاه بود، در سال‌های اول بازی خود در پستی جلوتر بازی می‌کرد. در سنین نوجوانی در پست وینگر راست بود و وقتی راهی تاتنهام شد به پست مهاجم وسط انتقال یافت. او سرانجام به یک مدافع تبدیل شد و مجبورش کردند قابلیت‌های سرزنی خود را بهبود بخشد.
تا آنجا پیشرفت کرد که در بازی‌های هوایی حرف اول و آخر را می‌زد. به این ترتیب چهار مدافع آخر آرسنال توانستند به بهترین‌های تاریخ باشگاه تبدیل شوند.
ونگر درباره برنامه‌های دفاعی خود گفت: همه بازیکنان را تکنیکی‌تر کردم. اول با بهبود بازیکنان موجود، سپس با آوردن بازیکنان بهتر و کسانی که می‌توانستند خدمات بهتری برسانند.
مردم همیشه از سیستم‌های دفاعی‌‌ حرف می‌زنند که من به ارث برده بودم و به این جا آوردم. اما مردم فراموش می‌کنند درباره دفاعی حرف بزنند که بی‌شکست بود. هرگز درباره این موضوع حرفی زده نمی‌شود. باورکردنی نیست که این مدافعان صاحب ارج و قرب نمی‌شوند. لورن، کولو توره، سول کمپل و اشلی کول اینها همگی استثنایی بودند. آنها حتی یک بازی را هم نباختند و هنوز صحبتی درباره آنها نشده است.