دیپلماسی تجاری، عضو غایب اقتصاد ایران

«جهان‌صنعت»- تولید بدون برخورداری از بازار هدف تنها اتلاف انرژی و سرمایه است. این درسی است که ما در کشور بسیار دیر به آن رسیدیم و نبود دیپلماسی تجاری آسیب‌های فراوانی بر پیکره اقتصاد ما وارد کرد. بسیاری از تصمیمات دولتی بدون مشورت با فعالان بخش خصوصی اتخاذ شده که این امر موجب ایجاد موانع غیرضروری برای صادرکنندگان می‌شود. عدم شفافیت در قوانین و تغییرات ناگهانی در سیاست‌های تجاری نیز منجربه بی‌اعتمادی در میان بازرگانان و به‌دنبال آن تضعیف دیپلماسی تجاری شده است. در این میان تحریم‌ها نیز به‌شدت بر تجارت خارجی ایران تاثیر گذاشته و محدودیت‌هایی در زمینه صادرات و واردات ایجاد کرده‌اند. این شرایط نه‌تنها دسترسی به بازارهای جهانی را محدود می‌کند، بلکه روابط بانکی موثر را نیز دشوار می‌سازد.
«جهان‌صنعت» در گفت‌وگو با سهراب شرفی، رییس خانه صمت استان فارس به انتظارات بخش خصوصی از وزیر صمت در حوزه بازرگانی پرداخت. شرفی گفت: واقعیت امر این است که در بحث ناترازی انرژی نمی‌توان دولت فعلی را تماما مقصر دانست و قطعی‌های مکرر این چند وقت اخیر نشان از این مساله غیرقابل انکار است که دولت‌های پیشین برای تعمیر و بازسازی زیرساخت‌ها، اقدام ثمربخشی انجام نداده‌اند. متاسفانه حل این مساله مدت زمان نسبتا زیادی را طلب می‌کند و نمی‌توان راهکار کوتاه‌مدتی برای مشکلاتی که امروزه در بخش صنعت، بازرگانی و حمل‌ونقل به وجود آمده است را در کوتاه‌مدت چاره‌اندیشی کرد.
او افزود: اگر به کوتاهی‌ها و اهمال‌کاری‌ها با نگاهی بلندمدت و همه‌جانبه نگاه کنیم متوجه می‌شویم این مساله که گاهی یک ساعت عقب انداختن حل یک مشکل می‌تواند باعث عقب‌ماندگی ما به مدت یک‌سال از تجارت جهانی شود چندان دور از ذهن نیست بنابراین از تمام وزرا به ویژه وزیر صمت که به‌طور مستقیم با معیشت مردم ارتباط دارد و مهم‌ترین وزارتخانه در حوزه اقتصادی را مدیریت می‌کند انتظار می‌رود که عملکرد بسیار دقیق‌تری داشته باشد و کوتاهی در این حوزه قابل قبول نیست. اقتصاد بی‌رمق ما این روزها در کما به سر می‌برد و در این شرایط بخش خصوصی انتظار دارد که افراد کارآمدی که توانایی حل مشکلات جاری را دارند بر سر کار باشند تا بتوانند هرچه زودتر چاره‌ای بیندیشند و به این بلاتکلیفی که بخشی از آن به‌دلیل تحریم است پایان دهند.
رییس خانه صنعت، معدن و تجارت استان فارس اظهار کرد: در بیست‌سال گذشته به بخش بازرگانی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی تشکیل‌دهنده اقتصاد کشور توجه لازم صورت نگرفته است و این در حالی‌ست که در تمام دنیا بخش بازرگانی موتور محرکه اقتصاد است و به دنبال این امر سازمان‌هایی مانند تجارت جهانی و امثالهم شکل گرفته است. متاسفانه در کشور ما این رویه مخرب که تنها تولید اهمیت دارد و باید تمرکزمان تماما روی آن باشد شکل گرفته است. درحالی‌که مسلما پروسه خلق ارزش پس از تولید تازه به مرحله اصلی یعنی دستیابی و ارتباط با بازار‌های هدف می‌رسد.
او افزود: بازاریابی، بازارداری، بازارسازی و نگهداری بازار همگی اصول کلیدی هستند که تماما در حوزه بخش بازرگانی قرار دارند. متاسفانه وزارتخانه توجه اندکی به حوزه بازرگانی دارد و این امر باعث فرصت‌سوزی‌های فراوانی شده است.
شرفی تصریح کرد: چندین دهه تمام تمرکز خود را روی تولید گذاشتیم و امروزه می‌بینیم که شهرک‌های صنعتی ما یا تعطیل شده‌اند یا با ظرفیت‌هایی بسیار پایین‌تر از 100‌درصد در حال تولید هستند. دلیل آن چیست؟ مسلما بسیاری از این تولیدی‌ها نتوانسته‌اند بازار هدف خود را پیدا یا در صورت پیدا کردن نتوانسته‌اند بازار را حفظ کنند. او افزود: دیپلماسی تجاری، نوع بسیار ویژه‌ای از دیپلماسی‌های رایج بازار این روزها، عضو غایب اقتصاد ماست. بخش تولید هم یا نمی‌تواند برای محصول خود بازار هدف مناسبی پیدا کند یا به علت نشناختن بازار هدف نتوانسته براساس علایق و سلایق بازار هدف دست به تولید بزند. بخش تولید توانایی بازاریابی ندارد و این هیچ ایرادی ندارد چراکه اصولا بازاریابی از وظایف این بخش به‌شمار نمی‌رود. وظیفه بخش تولید، تولید کالای باکیفیت و بهبود شرایط تولید است.
شرفی افزود: بازرگانی و تولید دو بال هستند که به‌صورت مکمل می‌توانند باعث بهبود وضعیت اقتصاد کشور شوند و بدون هر یک از آنها یک قسمت از کار ایراد دارد. بخش خصوصی باید با قدرت بیشتری به عنوان سردمدار حمایت از بخش بازرگانی فعالیت کند.
رییس خانه صنعت، معدن و تجارت استان فارس با تاکید بر اینکه کلید برون‌رفت از وضع فعلی تمرکز بر بخش بازرگانی است، اظهار کرد: سرمایه در گردش در تمام دنیا سهم بخش بازرگانی است و بسیار به‌ندرت به بخش تولید تعلق می‌گیرد. سرمایه بخش تولید، سرمایه ثابت شامل ماشین‌آلات و ابزار تولید است. سرمایه در گردش باید نصیب بازاریابانی شود که توانایی ارتباط با بازار هدف را دارند.
او افزود: 90‌درصد معوقات متعلق به بخش تولید است و سهم بخش بازرگانی از معوقات بسیار ناچیز است. این رویه در دنیا کاملا برعکس است چراکه تمام تسهیلات متوجه بخش بازرگانی است. در یک چنین بازاری تولیدکننده دیگر دغدغه موضوعات مالی و فروش کالا را ندارد و می‌تواند تمام تمرکز خود را روی تولید کالای باکیفیت بگذارد. این مشکل در حال حاضر در وزارتخانه قابل رویت است و ما از جناب وزیر که خود پیش از این تجربه حضور در اتاق بازرگانی و بخش خصوصی را داشت توقع یک تحول محسوس را داشتیم. اگر قرار است جا پای پیشینیان بگذاریم مشخص است که اوضاع و مشکلات به همین منوال فعلی خواهد ماند.
شرفی توضیح داد: نمونه‌ای از عدم توجه به بخش بازرگانی را می‌توان در صدور کارت‌های بازرگانی یافت. مدت تمدید کارت‌های بازرگانی تنها یک‌سال است این در حالی است که در بخش تولید این مدت پنج‌سال است! با در نظر گرفتن یکی دوماه هم مدت زمان نیاز برای صدور کارت و بوروکراسی هفت خوان ما گاهی این زمان را به چهار یا پنج ماه می‌رساند. مشخص است که انگیزه‌ای برای بازرگان باقی نمی‌ماند و ترجیح می‌دهد پول خود را در راه‌های دیگری به کار گیرد.
رییس خانه صمت استان فارس اظهار کرد: بر طبق سند چشم‌انداز ما باید تا سال پیش‌رو به مقام اول منطقه در تولید می‌رسیدیم اما متاسفانه می‌بینیم گاهی از کشور‌های کوچک مانند قطر هم در برخی حوزه‌ها عقب افتاده‌ایم. همه این موارد نشان می‌دهد که ما مسیر را اشتباه رفته‌ایم. باید به سریع‌ترین راهی که ممکن است تغییر مسیر بدهیم. متاسفانه بسیاری از این اندیشه‌های نابجا یادگار چپ‌هاست که تولید را ارجح بر تمام امور می‌دانستند و به فعالیت‌های تجاری با بدبینی نگاه می‌کردند. این دیدگاه گمان می‌کند هرکس به تجارت و بازرگانی می‌پردازد منفعت‌طلب و دزد است حال آنکه اصل ماجرا عکس این موضوع است.