راز عقب ماندن از ترکیه

نادر نینوایی- در سال‌های اخیر گردشگری ترکیه با شتاب روزافزونی در حال پیشروی و پیشرفت است. میزان پیشرفت صنعت گردشگری ترکیه به حدی بوده که دولت این کشور پیش‌بینی کرده درآمدهای حاصل از گردشگری ترکیه در سال جاری میلادی به رکورد ۵۶ میلیارد دلار برسد؛ رقمی که می‌تواند از درآمدهای خالص نفتی ایران پیشی بگیرد.
این سرعت شتابنده ترکیه در جذب گردشگران ورودی و از سوی دیگر حال ناخوش گردشگری ایران در حوزه جذب گردشگران خارجی، در حالی اتفاق می‌افتد که ایران با برخورداری از برندهای گردشگری نظیر
«میدان نقش‌جهان» در اصفهان و «تخت‌جمشید» در شیراز برای خود صاحب یک برند در حوزه گردشگری جهانی است. از سوی دیگر ایران با بهره‌مندی از جاذبه‌های طبیعی متعدد نظیر دریا، جنگل و کویر پتانسیل بالایی در حوزه طبیعت‌گردی دارد.
افزون بر آنچه ذکر شد در این سال‌ها بی‌توجهی به گردشگری دریایی و عدم فعالیت کشتی‌های تفریحی در دریای خزر و محدود بودن کشتی‌های تفریحی در دریای عمان و خلیج فارس، سبب شده ایران در حوزه گردشگری دریایی امکان و توان رقابت با ترکیه را نداشته باشد.
بی‌توجهی به معرفی جاذبه‌های تاریخی و برندسازی هم لطمه دیگری به صنعت گردشگری کشور وارد آورده است تا ایران در عرصه رقابت با ترکیه در بحث گردشگری عملا حرفی برای گفتن نداشته باشد.
ضعف در معرفی جاذبه‌ها
یکی از مهم‌ترین ضعف‌های ایران در زمینه توسعه گردشگری و جذب توریست خارجی، ضعف در زمینه تولید محتوا، بازاریابی و تبلیغ است. همین ضعف در بازاریابی و تبلیغ باعث شده که برخلاف ترکیه که با جاذبه‌هایش در ذهن مردم دنیا ماندگار شده است، اولین نکته‌ای که با شنیدن نام ایران به فکر یک گردشگر خارجی بیاید چیزی به غیر از جاذبه‌های گردشگری کشورمان باشد.
عاطفه جوادی‌کیا -کارشناس ارشد گردشگری- در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کند چه عاملی باعث شده ایران نتواند برخلاف برخی کشورهای همسایه نظیر ترکیه، در زمینه جذب گردشگر موفق عمل کند به «جهان صنعت» گفت: فکر می‌کنم آنقدر که ترکیه توانسته جاذبه‌هایی را که دارد معرفی کند و در سطح بین‌المللی نشان دهد و گردشگر جذب کند، ما نتوانسته‌ایم در این مسیر موفق عمل کنیم. وی ضمن تاکید بر معرفی نشدن مطلوب جاذبه‌های گردشگری ایران تاکید کرد: در حال حاضر متاسفانه حتی خود ایرانیان هم برای بازدید از بسیاری از جاذبه‌های گردشگری کشورمان اقدام نمی‌کنند. توجه داشته باشید که در ایران جاذبه‌های گردشگری برندی همچون میدان نقش جهان، حافظیه و سعدیه وجود دارد که همه آنها را می‌شناسند اما با این وجود حتی برای این جاذبه‌ها نیز آن‌طور که باید و شاید اقدام مناسبی نشده است و آنها را معرفی نکرده‌ایم.
جوادی‌کیا ادامه داد: به دلیل همین وضعیت، شرایط در حال حاضر این‌گونه است که اگر با گردشگران بین‌المللی صحبت کنید احتمالا اسم اماکن تاریخی و گردشگری در ایران به گوش‌شان خورده است و نهایتا یک بار از آنها بازدید کرده‌اند. با این وجود شرایط برایشان به‌گونه‌ای نبوده که قصد بازدید مجدد داشته باشند.
این کارشناس ارشد گردشگری افزود: توجه داشته باشید که پیش از ورود باید برای جذب گردشگر روی معرفی جاذبه فرهنگی، طبیعی و تاریخی کار کرد. مساله دیگر مربوط به برخوردها حین ورود و ارائه خدمات و پشتیبانی است. پس از خروج گردشگر نیز بحث حمایت و پشتیبانی مطرح است که باید طرف توجه قرار گیرد. تصور من این است که در شرایط فعلی کشور ما در هر سه زمینه ضعیف عمل می‌کند.
وی ضمن مقایسه وضعیت ایران و ترکیه در حوزه گردشگری ابراز داشت: در خصوص ترکیه فکر می‌کنم در حال حاضر صرفا در بحث پس از خروج مسافر است که احتمالا این کشور پشتیبانی خیلی قدرتمندی ارائه نمی‌دهد اما توانسته در حین ورود مسافر در قالب قیمت‌های متفاوت و متناسب با نیازهای مخاطب، در زمینه ارائه خدمات گردشگری موفق عمل کرده و یکسری از استانداردها را رعایت کند.
ضعف زیرساختی بلای جان گردشگری کشور
یکی از مهم‌ترین عللی که باعث شده صنعت گردشگری ایران به حاشیه رانده شود و رقابت را در عرصه منطقه‌ای به ترکیه واگذار کند ضعف‌های زیرساختی و وضعیت جاده‌ها و مسیرهای ارتباطی کشورمان است.
جوادی‌کیا درخصوص ضعف‌های زیرساختی کشورمان در حوزه خدمات مرتبط با گردشگری به «جهان‌صنعت» گفت: در ایران به دلایل مختلف یکسری از استانداردها در حوزه اقامتی رعایت نمی‌شود. حتی حمل‌و‌نقل کشور در حوزه‌های مختلف اعم از هوایی، ریلی و نیز در زمینه اتوبوس‌های درون‌شهری و برون‌شهری نیز ضعف‌هایی دارد.
وی خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر ما نتوانسته‌ایم که ضعف‌های زیرساختی موجود را برطرف کنیم، همچنین نتوانسته‌‌ایم از آنچه که در اختیار داریم هم به خوبی استفاده کنیم و بهره ببریم.
جوادی‌کیا در خصوص وضعیت فعلی و امروز صنعت گردشگری ایران نیز گفت: واقعیت آن است که گردشگری کشور نتوانسته به صورت کامل از بحران چند سال اخیر خارج شود. با این وجود به نظرم برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های بین‌المللی در حوزه گردشگری در کشور، فعالیت‌های فعالان گردشگری در شبکه‌های اجتماعی و نیز اقداماتی که برای معرفی ایران و جاذبه‌های آن در سطح بین‌المللی انجام می‌شود، می‌تواند مثبت باشد.
وی در خاتمه خاطرنشان کرد: «فکر می‌کنم هرچقدر از دوران همه‌گیری کرونا فاصله گرفتیم شرایط رفته‌به‌رفته بهتر می‌شود اما نمی‌توان انتظار داشت که گردشگری ایران با سرعت از رکود خارج شده و رونق پیدا کند.»
آنچه مسلم است اگر تصمیمی برای توسعه گردشگری و جذب توریست‌های بین‌المللی برای ایران وجود داشته باشد، تصمیم‌گیران باید اقداماتی عملی برای معرفی ایران انجام داده و جاذبه‌های گردشگری آن را طرف توجه قرار دهند. ساخت فیلم‌های مستند، انتشار مقالات در نشریات معتبر بین‌المللی و تولید محتوای فاخر در زمینه معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران می‌تواند از جمله راهکارها برای عبور از شرایط فعلی قلمداد شود.
از سوی دیگر رفع ضعف‌های زیرساختی در زمینه جاده‌ای و اقامتی هم از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.