رانده از اصولگرایی و مانده از اصلاح‌طلبی

آرزو فرشید – انتخابات ریاست‌جمهوری روز به روز نزدیک‌تر و بحث گمانه‌زنی‌ها داغ‌تر می‌شود. اسامی متعددی اعم از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا مطرح است و هنوز معلوم نیست که خود این افراد تمایلی به کاندیداتوری دارند یا خیر. درباره حضور برخی از این افراد در کارزار ۱۴۰۰ البته می‌توان مطمئن‌تر بود. مثلا علی لاریجانی رییس سابق مجلس یکی از کاندیداهای بالقوه در این انتخابات به شمار می‌رود. احتمال حضور وی در این رقابت‌ها از همان وقتی که قید نمایندگی و ریاست مجلس را زد، جدی شد. حالا هم که به انتخابات نزدیک شده‌ایم شاهد برخی اظهارات از سوی نزدیکان و مشاوران وی هستیم که این گمانه را تقویت می‌کنند. رسانه‌ها نیز بر اساس همین شواهد به این موضوع پرداخته و شانس پیروزی و رای‌آوری او را مورد بررسی قرار می‌دهند. مثلا خبرگزاری باشگاه خبرنگاران جوان در گزارشی شرط حضور و پیروزی لاریجانی را حمایت همه طیف‌ها از او عنوان کرده و به این نتیجه می‌رسد که این چهره سیاسی کهنه‌کار مورد اقبال قرار نمی‌گیرد.
این رسانه اصولگرا در حالی از عدم اقبال به لاریجانی می‌گوید که در میان اصلاح‌طلبان سر حمایت از او دعواست. بخشی از اصلاح‌طلبان که حزب کارگزاران پرچمدار آن است خواهان حمایت از لاریجانی بوده و به نوعی حمایت از او را تنها شانس حضور در قدرت می‌دانند. بخش دیگری از اصلاح‌طلبان هم سفت و سخت مقابل کارگزارانی‌ها ایستاده و اصرار دارند که اصلاح‌طلبان به فرض مشارکت در انتخابات باید کاندیدای خالص خود را داشته باشند.
اصولگرایان علیه لاریجانی
در همین حین که تکلیف حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی مشخص نیست، اصولگرایان ساز مخالفت با او و عدم رای‌آوری او را می‌زنند. به عنوان مثال امیررضا واعظی‌آشتیانی، فعال سیاسی اصولگرا در گفت‌و‌گو با «جهان صنعت»، گفت: «آقای لاریجانی در صورتی می‌تواند در انتخابات پیروز شود که طیف وسیعی از او حمایت کنند. اگر قرار باشد خودش تنها باشد، با توجه به شرایطی که در مجلس دیدیم و اینکه عملکرد آن مجلس مورد اقبال مردم نبود بعید است که لاریجانی هم مورد اقبال قرار گیرد.»
وی افزود: «اینکه لاریجانی یک ظرفیت در کشور است بر کسی پوشیده نیست اما این به معنی آن نیست که حتما امکان رای‌آوری دارد.»
واعظی‌آشتیانی همچنین گفت: «احتمال دارد بخشی از طیف اصلاح‌طلبان و بخشی از اصولگرایان که مراوداتی با لاریجانی دارند از او حمایت کنند اما این احتمال به نظر من خیلی جدی نیست.»
وی در تشریح دلایل خود برای جدی نگرفتن‌ حمایت‌ها از لاریجانی نیز گفت: «گروه‌های سیاسی سعی می‌کنند روی کسی سرمایه‌گذاری کنند که شانس موفقیت بالایی دارد و از آنجا‌ که او جزئی از مجلس دهم بوده و اغلب مردم نسبت به آن مجلس نظر مثبتی نداشتند، برداشت ما این است که شانسی در انتخابات ۱۴۰۰ نداشته باشد.»
این فعال سیاسی اصولگرا در پاسخ به این پرسش که آیا عدم اقبال عمومی به لاریجانی صرفا متاثر از عملکرد مجلس دهم است و اینکه آیا تخریب‌ها علیه خاندان لاریجانی هم در آن نقشی دارد‌ گفت: «قطعا اینها هم بی‌تاثیر نیست و اثرات خود را دارد. یک مساله دیگر نیز این است که گفتمان لاریجانی قدری برای مردم سنگین است.»‌
واعظی‌آشتیانی در واکنش به اینکه آیا اگر لاریجانی هم پوپولیست بود، رای می‌آورد‌ گفت: «بخشی هم همین است. پوپولیستی بودن به تنهایی نکته بدی نیست. اگر همه چیز را پوپولیستی ببینیم، خوب نیست اما یک جاهایی هم بد نیست. در چند سال اخیر چون کاربرد منفی داشته است دیگر فکر می‌کنیم که پوپولیست یک واژه زشت است. در حالی که کارگزاران نظام باید زبان مردم را داشته باشند.»
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی چقدر به او کمک خواهد کرد، گفت: «در فضای موجود حمایت از لاریجانی را بعید می‌دانم. حمایت‌هایی قطعا خواهد بود اما نه به آن معنا که لاریجانی بتواند موفق شود. به نظر من افراد و چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبی روی آقای لاریجانی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. شاید در رده‌های دیگر برخی علاقه‌مند به همکاری با لاریجانی باشند اما جدی نخواهد بود. یکی دیگر از دلایل نیز تجربه اصلاح‌طلبان در حمایت از آقای روحانی و عملکرد دولت‌های یازدهم و دوازدهم است.»
این فعال سیاسی اصولگرا همچنین احتمال بروز دوگانه لاریجانی – ظریف را رد کرد و گفت: «مطمئن باشید که ظریف رای ندارد. ظریف هم در واقع کاندیدایی شبیه لاریجانی خواهد بود و قابلیت رای‌آوری ندارد. برخی سعی دارند ظریف را یک فرد تکنوکرات، موفق و محبوب معرفی کنند اما این طور نیست. او در دولت‌های یازدهم و دوازدهم موفقیتی نداشت. تنها شاهکار او برجام بود که دیدیم به کجا رسید و چطور کشور به سوی تحریم‌ها و تنگناهای بیشتر رفت.»
مخالفت اصلاح‌طلبان با لاریجانی
مخالفت با کاندیداتوری علی لاریجانی در انتخابات ۱۴۰۰ مختص جریان اصولگرا نیست و این طور که به نظر می‌رسد حساب کردن روی حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی نیز صرفا نوعی خوش‌خیالی است.
ناصر قوامی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» ضمن تاکید بر اینکه اصلاح‌طلبان به هیچ وجه از لاریجانی حمایت نمی‌کنند، گفت: «به نظر من هیچ اجماعی از سوی اصلاح‌طلبان روی لاریجانی صورت نمی‌گیرد و اصلاح‌طلبان عزم خود را جزم نمی‌کنند که با حمایت از وی در پیروزی او در انتخابات نقشی داشته باشند.»‌
وی تاکید کرد: «اگر آقای لاریجانی با من مشورت می‌کرد، به او می‌گفتم که بهتر است اصلا کاندیدا نشوید چون در این شرایط فقط گزینه‌های ما که جامعه اصلاح‌طلبی و طرفداران اصلاحات به او اعتماد داشته باشند، امکان رای‌آوری دارند.»
قوامی همچنین با اشاره به اینکه «من فکر می‌کنم که اصولگرایان هم از او حمایت نخواهند کرد» گفت: «این را نیز در نظر داشته باشید که لاریجانی یک بار به انتخابات ریاست‌جمهوری ورود کرد و شکست هم خورد بنابراین احتمالا به قدری عاقل است که دوباره این کار را نکند.»‌
وی در پاسخ به اینکه چرا احتمال حمایت اصولگرایان از لاریجانی را کم می‌داند‌ گفت: «‌اولا به این خاطر که طیف تندرو اصولگرا از لاریجانی که به نظر آنان به قدر کافی تند نیست، حمایت نمی‌کند‌ ضمن اینکه دوران لاریجانی‌ها گذشته است. اگر قرار بود او همچنان در قدرت باشد در مجلس می‌ماند.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در واکنش به اینکه آیا اگر لاریجانی فردی مثل ظریف را به عنوان نفر اول کابینه خود معرفی کند، می‌تواند مورد اقبال قرار بگیرد؟ گفت: «این سناریو نیز نتیجه‌ای نخواهد داشت. مگر ظریف چه کار کرده است؟ اصلا جامعه چقدر ظریف را قبول دارد؟ اگر این گرانی‌ها اکنون به مردم تحمیل شده یک سر آن به سیاست خارجی ظریف برمی‌گردد.»‌
قوامی با تاکید بر اینکه «ظریف به عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری هم شانس پیروزی ندارد» گفت: «‌این فقط در حالی ممکن است که همه راه‌ها را ببندند. یعنی همه گزینه‌ها رد صلاحیت شوند و فقط ظریف و لاریجانی بمانند. در این صورت است که یکی از اینها با تعداد اندکی رای همان‌طور که در انتخابات مجلس اتفاق افتاد، روی کار می‌آید و رییس‌جمهور می‌شود. من بارها گفته‌ام که اصلاح‌طلبان باید گزینه‌های اصلی خود را معرفی کنند تا اگر تایید صلاحیت نشدند در مقابل افکار عمومی حرفی برای گفتن داشته باشند. در غیر این صورت قرار گرفتن پشت ظریف و لاریجانی غیر از آبروریزی و از دست رفتن بیشتر سرمایه اجتماعی نتیجه‌ای ندارد.»‌
بر این اساس می‌توان به این نتیجه رسید که علی لاریجانی در شرایط فعلی که کمتر از ۱۰ ماه به انتخابات ریاست‌جمهوری باقی است، نه گزینه مطلوب اصلاح‌طلبان است و نه گزینه مورد نظر اصولگرایان. آقای رییس سابق مجلس از اینجا رانده و از آنجا مانده سودای پاستور به سر دارد اما بعید است که به نتیجه برسد.