29 - 12 - 2022
راهکارهایی برای مدیریت بازار ارز
احمد تشکینی
احیای نظام چند نرخی ارز (نرخ مرجع، بازار آزاد و بازار فرعی) علیرغم وجود قوانین و مقررات نظام
تک نرخی در اقتصاد کشور به یکی از موضوعات پر چالش طی ماه‌های اخیر مبدل شده که تاثیرات فراوانی نیز بر بخش‌های مختلف (به ویژه بخش‌های تولیدی) داشته است. موضوع حایز اهمیت دیگر (علاوه بر نظام چند نرخی بازار ارز) وجود اختلاف شدید قیمت بین نرخ مرجع و نرخ بازار آزاد دلار است که در بالاترین حد خود در برخی موارد به فراتر از ۱۴۰۰ تومان رسیده است.
در خصوص التهابات و نوسانات بازار ارز طی ماه‌های اخیر، سه سوال اساسی قابل طرح است؛ نخست آنکه ریشه‌های اصلی التهابات اخیر بازار ارز کدامند؟، دوم آنکه تاثیر نوسانات اخیر بازار ارز بر اقتصاد ایران چیست؟ و سوم آنکه راهکارهای کنترل و ایجاد ثبات در بازار ارز کدامند؟
در پاسخ به سوال نخست می‌توان به عواملی همچون حجم بالای نقدینگی و عدم توانایی جذب منابع توسط نظام بانکی و بورس، افزایش تورم داخلی، افزایش تقاضا برای ارز ناشی از افزایش واردات، تشدید فشارهای ناشی از تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت در دسترسی به ابزارهای مالی بین‌المللی اشاره کرد. عدم جذابیت و توانایی نظام بانکی در جذب نقدینگی و هدایت آن به سمت فعالیت‌های مولد منجر شده تا نقدینگی سرگردان با هدف کسب سود بالاتر به بازارهایی همچون بازار ارز، طلا و سکه سرازیر شود. بدیهی است بازارهای یاد شده قدرت جذب حجم بالای نقدینگی کشور (بالغ بر ۳۳۰ هزار میلیارد تومان) را ندارد.
در پاسخ به سوال دوم می‌توان به بروز تبعاتی همچون جایگزینی رانت و فساد به جای کارآفرینی، خروج سپرده‌ها از نظام بانکی و کاهش توان وام‌دهی آنها به بخش‌های مولد، ایجاد نا‌اطمینانی در فضای کسب و کار بخش‌های تولیدی، کاهش تمایل به اخذ تسهیلات و سرمایه‌گذاری ارزی داخلی (به دلیل ریسک ناشی از بازپرداخت) و تاثیر مستقیم بر صنایع و تولیدات داخل و افزایش بیکاری اشاره کرد. ضمن آنکه در چنین شرایطی ریسک ناشی از اخذ تسهیلات ارزی افزایش یافته و انگیزه اخذ تسهیلات ارزی برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان کاهش خواهد یافت. در پاسخ به سوال سوم مبنی بر بازگرداندن ثبات و آرامش به بازار ارز باید با ایجاد جذابیت در نظام بانکی به منظور جذب نقدینگی موجود از طریق افزایش نرخ سود بانکی، اجازه انتشار اوراق گواهی سپرده سرمایه‌گذاری بانکی با نرخ‌های جذاب و افزایش نرخ سود اوراق مشارکت و اعمال سیاست‌های کنترل تقاضای ارز اقدام کرد.تعیین نرخ ارز واحد و قابل دفاع از سوی بانک مرکزی نیز (تعیین نرخ ارزی که در آن تضمین از سوی بانک مرکزی مبنی بر وجود ارز کافی برای مبادلات داده شود) در بازگرداندن ثبات و آرامش به بازار ارز بسیار موثر خواهد بود.
*عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد