راهکار مشخص  برای مسکن کم‌درآمدها

رضا سجادی *
روزی که دولت محمود احمدی‌نژاد با شعار ساخت مسکن مهر وارد کارزار ساخت مسکن ارزان شد و بودجه
مورد نیاز را با شتاب دادن به پایه پولی یا چاپ اسکناس تامین کرد تاکید داشت قیمت ساخت هر مترمربع از مسکن مهر به طور میانگین برای پیمانکاران 200‌هزار تومان خواهد بود. در عمل و در اجرای ساخت مسکن مهر واسطه‌هایی پدیدار شده و برای دادن کار به پیمانکاران‌ درصدی را از آنها می‌گرفتند و از این مسیر درآمد رانتی قابل اعتنایی بردند که گونه‌ای تاراج به حساب می‌آمد. واقعیت این است که در اجرا و در عمل با توجه به گستردگی کار از نظر پهنه سرزمین و نیز شمار انبوه مسکن آنچه ساخته شد آپارتمان‌های سبک و غیر‌استاندارد با کمترین امکانات بود. به طور مثال دیواره‌های شش تا هفت سانتی که ساخته شد، تابستان را به جهنمی از گرما و زمستان را به کلبه‌ای یخ زده و سرد برای ساکنان تبدیل کرده است. تاسیسات ضعیف و عمر ناپایدار آنها خیلی زود این سرمایه ضعیف ملی را نابود خواهد کرد.
امروز و همانطور که دولت آقای مسعود پزشکیان رییس‌جمهور منتخب اعلام کردند دیگر بودجه‌ای برای ساخت یک‌میلیون مسکن سالانه وجود ندارد و همه نوشته‌های برنامه نهضت ملی مسکن روی کاغذ است. حالا پرسش این است که برای ساخت مسکن برای گروه‌های کم‌درآمد چه باید کرد؟
نظرهای کارشناسی قابل‌اعتنایی در این‌باره وجود دارد. به نظر نگارنده نخستین راهکار ملزم کردن به طور قانونی تمامی شرکت‌های بزرگ دارای بالای 500 پرسنل است که موظف به ساخت خانه‌های سازمانی در محدوده محل کار و واگذاری به پرسنل فاقد مسکن شوند. اجرای این برنامه تقاضای کل را در یک دوره معین کاهش می‌دهد.
راهکار دوم، دستور عمل برای شهرداری‌های شهرهای بزرگ و به‌ویژه پایتخت است که کلیه ساختمان‌های بافت فرسوده را با حذف هزینه‌های جواز و معافیت سایر هزینه‌ها تشویق به تجمیع املاک و ساخت مجتمع‌های بزرگ کنند. راهکار سوم، هزینه‌های ساخت بناهای لاکچری و متراژ بالا را به‌حدی بالا ببرند که برای سازندگان صرفه اقتصادی در ساخت مسکن با متراژ پایین باشد. راهکار چهارم، الگوی ساخت را براساس استانداردهای مناسب زندگی و پایداری بنا تعریف و دیکته کرده تا امنیت و آرامش ساکنان لحاظ شود و راهکار پنجم در خصوص آمایش سرزمینی که جناب پزشکیان مطرح کردند، زمانی این امر محقق خواهد شد که ابتدا کار و شغل مناسب برای مردم در محیط‌های محروم فراهم شود تا بتوان مردم را مجاب به سکونت در شهرها و روستاها و مناطق محروم کرد.
* فعال اقتصادی