راهی برای برون‌رفت از ناترازی برق

گروه انرژی- مصرف برق در کشور به رکورد تاریخی 80‌هزار مگاوات در روز نزدیک می‌شود، افزایش مصرفی که باعث شکاف بزرگ‌تر ناترازی برق در کشور خواهد شد.
در حالی که دولت اعلام کرده که ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ۳۴۷ مگاوات رسیده و ۱۳هزار و 500 مگاوات نیز در حال ساخت است اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که ناترازی برق در روزهای اخیر به 18‌هزار مگاوات رسیده است. از آنجا که ساخت نیروگاه‌های جدید نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است به همین منظور هم کارشناسان توصیه می‌کنند نیروگاه‌های خورشیدی می‌توانند در روزهای پرمصرف به کمک تولید برق کشور بیایند.
مقامات دولت سیزدهم اعلام کرده‌اند که با بهره‌برداری از ۱۳‌هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا دو‌سال آینده، سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از تولید برق ایران به بیش از ۱۵‌درصد افزایش می‌یابد.
محمد‌حسین احمدی، کارشناس انرژی درباره تولید برق از انرژی‌های تجدید‌پذیر با تاکید بر اینکه بخش خصوصی تمایلی به سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق ندارد، به مهر می‌گوید: اگر به ناترازی برق از جنبه تولید نگاه کنیم از سال ۹۲ به واسطه اینکه دولت از تولید منع شد و ممنوعیت نیروگاه‌سازی توسط دولت رقم خورد در این شرایط بخش خصوصی باید برای نیروگاه‌سازی ورود پیدا می‌کرد اما به واسطه مشکلاتی که در صنعت برق وجود داشت، بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در صنعت برق تمایلی از خود نشان نداد.همچنین عدم سوددهی نیروگاه‌ها مزید بر علت شد تا بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در صنعت برق ورود پیدا نکنند زیرا از طرفی اقتصاد ترکیبی خرید برق و از طرف دیگر تسویه دیر به دیر وزارت نیرو با نیروگاه‌ها باعث شد نیروگاه‌هایی که از قبل وجود داشتند و شرکت‌هایی که عزم سرمایه‌گذاری دارند دلزده شوند.
او معتقد است در این شرایط بخشی مربوط به نرخ تکلیفی و بخش دیگری مربوط به اینکه نرخ تکلیفی ما‌به‌التفاتی برای آن وجود دارد که لازم است ما‌به‌التفاوت را دولت به نیروگاه‌ها و وزارت نیرو پرداخت کند اما متاسفانه این عدم پرداخت به موقع باعث شده که بدهی وزارت نیرو به نیروگاه‌داران بیشتر و بیشتر شود که اکنون به بیش از ۱۲۰‌همت رسیده است.
این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که آیا آزاد‌سازی قیمت‌ها می‌تواند منجر به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت برق شود، خاطر‌نشان کرد: برق کالای عمومی است و لازمه آن این است که نرخ متناسب تنظیم شود و صرفا نمی‌توان ادعا کرد با آزادسازی قیمت، سرمایه‌گذاران به این بخش ورود پیدا می‌کنند.
به گفته وی بیشتر مشکلی که صنعت برق دارد مربوط به عدم تخفیف یارانه‌ها، رگولاتوری و تنظیم‌گری غلط در این حوزه است و از سال ۸۰ به بعد که کشور وارد فاز خصوصی‌سازی شد و به خصوص در دهه ۹۰ که صنعت برق به این سمت رفت ،سطح‌هایی از ساختار بدنه صنعت برق از جمله بخش تولید خصوصی شد اما لزوما این مساله خصوصی‌سازی راهکاری نبود که موثر و هدفمند انجام شده باشد و اکثر نیروگاه‌هایی که سال ۹۲ به بعد به بخش خصوصی واگذار شدند، بیشترشان به واسطه رد دیون و به عنوان بدهکاری دولت به بخش‌های مختلف که اکثرا نیمه‌خصوصی بودند واگذار شدند.
احمدی بر این باور است که چون بخش خصوصی واقعی به این حوزه ورود پیدا نکرد، بسیاری از نیروگاه‌ها پیش برآورد شدند و برخی مدت زیادی از عمرشان گذر کرده به همین علت کاهش راندمان داشتند . او می‌گوید نیاز به سرمایه‌گذاری جدید در این حوزه داشت و لازم بود به این صنعت بهایی داده شود و از حمایت‌های مختلف برخوردار شود و از طرفی به واسطه نرخ‌گذاری این صنعت عملا سوددهی کم و کمتر شد و اکنون نیروگاه‌ها زیان‌ده شدند زیرا وزارت نیرو مطالبات‌شان را پرداخت نمی‌کند و نرخ‌های دستوری دارند و صرفا آزادسازی نرخ اگر با اصلاح رگولاتوری همراه نباشد عملا سرمایه جدیدی که ایجاد می‌شود به بخش صنعت برق تزریق نمی‌شود و لازم است رگولاتوری تصحیح شود و تنظیم‌گری به درستی به آن بپیوندد و ساختار خصوصی‌سازی که شکل گرفته است تکمیل شود.
این کارشناس انرژی خاطر‌نشان کرد نباید صرفا بخشی که مربوط به تولید است را به بخش خصوصی واگذار کنیم آن هم نه بخش خصوصی واقعی نه نیمه‌خصوصی.
وی ادامه داد ناترازی در کشور ما منحصر به برق نیست و ناترازی انرژی وجود دارد، این مشکل کجاست؟ در تابستان به دلیل اینکه به اندازه کافی ظرفیت نیروگاهی ایجاد نشده است، ناترازی برق وجود دارد و در زمستان به دلیل افزایش بی‌رویه مصرف گاز دچار ناترازی گاز می‌شویم و مجبوریم گازی که به صنایع و نیروگاه‌ها می‌دادیم قطع یا جایگزین شود و برای نیروگاه‌ها، حامل‌های جایگزین در نظر گرفته می‌شود.
به گفته وی این ناترازی منحصر به برق و گاز نیست و به بنزین نیز کشیده شده است بخشی از این موضوع مربوط به آن است که بیش از ۸۰‌درصد انرژی کشور به عهده گاز است و صنعت نیروگاهی به گاز وابستگی دارد یعنی نزدیک به ۹۴‌درصد نیروگاه‌ها وابسته به گاز است و باید به دنبال نیروگاه‌های تجدید‌پذیر و هسته‌ای رفت و این روش‌ها را جایگزین کرد. حامل‌های جدید می‌تواند راه‌حل برون‌رفت از ناترازی گاز باشد.