راه دیگری برای بازگشت سرمایه نیست

این روزها لیست فیلم‌های توقیفی در سینمای ایران‌ مرز عدد ۲۰۰ را رد کرده است، از «مرگ یزدگرد» بهرام بیضایی و «آیینه» جعفر پناهی گرفته تا «خانه پدری» کیانوش عیاری و «پریناز» بهرام بهرامیان. در چنین وضعیتی‌ در یک هفته گذشته‌ به فاصله کمی دو خبر جداگانه در رسانه‌ها منتشر شد که اولی از واگذاری امتیاز فیلم توقیف شده «تلفن‌همراه رییس جمهور» به دولت حرف می‌زد و دیگری خبر خریده شدن فیلم «گزارش یک جشن» ابراهیم حاتمی‌کیا را به گوش می‌رساند.
اتفاقی که جواد شمقدری درباره دلیل آن توضیح داده است:‌ تهیه‌کننده فیلم از بخش خصوصی که با به نمایش در نیامدن آن، زیان زیادی را متحمل شده بود و همچنین با این اقدام می‌خواهیم حاتمی‌کیا با خیال راحت به سراغ ساخت فیلم سینمایی شهید چمران برود.‌ تهیه‌کننده تلفن‌همراه رییس‌جمهور هم قبل از این، گفته بود این کاری معمول از جانب سازمان سینمایی و وزارت ارشاد است که فیلم‌های اکران نشده را از تهیه‌کنندگان آنها می‌خرند تا سرمایه‌گذاران متحمل ضرر نشوند و توضیح داد: فیلم‌هایی که از طرف معاونت سینمایی پروانه ساخت و نمایش می‌گیرند و به صورت قانونی ساخته شده‌اند اما به هر دلیلی اکران آنها با مشکل روبه‌رو می‌شود، مورد حمایت قرار می‌گیرند.‌ اما بعد از خواندن این دو خبر، سوالی که به ذهن می‌رسد این است که آیا این طرح شامل حال تمام تهیه‌کنندگان و فیلمسازان می‌شود؟
یعنی تمام ۲۰۰ فیلمی که تا امروز به اکران نرسیده‌اند یا به هر نحوی جلوی اکران آنها گرفته شده است، توسط وزارت ارشاد خریداری شده‌اند تا ضرر نکنند؟ یا این ماجرا، تنها بدعتی است برای آنکه وزارت ارشاد با خیالی راحت‌تر فیلم‌ها را از چرخه اکران خارج کند و هر موقع که دوست داشت آنها را از بایگانی در آورد یا هیچ‌وقت چنین کاری نکند. این سوالی است که از دو تهیه‌کننده و فیلمساز پرسیدیم.
این اقدام، یک بدعت نادرست است
نقی نعمتی فیلمسازی مستقل است که دو فیلم
«آن سه» و «سه و نیم» را در کارنامه خود دارد. فیلم اول او در جشنواره‌های خارجی مورد استقبال قرار گرفت اما هیچ‌کدام از دو فیلم کارنامه کاری او رنگ پرده سینماهای ایران را به خود ندیدند و اکران عمومی نشدند. «سه و نیم» نعمتی در جشنواره سی‌ام فیلم فجر هم نمایش داده شد اما او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» از توقیف این فیلم حرف می‌زند و تاکید می‌کند کسی از وزارت ارشاد اقدام به خریداری دو فیلم او نکرده است. نعمتی می‌گوید:‌ به نظر من ماجرای خرید فیلم‌هایی خاص از طریق وزارت ارشاد، بدعت غلطی است‌ چرا‌که یا باید تمام فیلم‌های توقیفی را خریداری کنند یا بین فیلمسازان و سرمایه‌گذاران تبعیضی نگذارند و اقدام به خرید فیلم‌هایی خاص نکنند. چون هر دو فیلم من توقیف شده است اما وزارت ارشاد آنها را خریداری نمی‌کند.‌ نعمتی درباره اینکه چرا این اقدام را غلط می‌داند و اگر این تصمیم وزارت ارشاد شامل حال تمام فیلم‌های توقیفی شود‌ به این ماجرا نگاه مثبتی دارد یا خیر، توضیح می‌دهد:‌ نه، باز هم اتفاق خوبی نیست. چون مسوولان فرهنگی باید تمام تلاش خود را روی اکران شدن فیلم‌ها بگذارند. یعنی باید انرژی روی این موضوع متمرکز شود که مشکل فیلم‌ها حل شود و به اکران برسند. این اقدام وزارت ارشاد، یک مسکن موقتی است که اثر آن زود از بین خواهد رفت. حتی خود این مسکن باعث ده‌ها بیماری دیگر می‌شود.‌ نعمتی به ماجرای «گزارش یک جشن» و مشکلات به وجود آمده برای این فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا اشاره می‌کند و می گوید:‌ ماجرا این است که فیلم قبلی آقای حاتمی‌کیا- یعنی به رنگ ارغوان‌ در زمان وزارت و مدیریت اشخاص دیگری توقیف شد اما مدیران فعلی آن را در زمان مدیریت خود، رفع توقیف کردند. سوال بزرگ این است که چرا فیلم دیگری از آقای حاتمی‌کیا را که در زمان مدیریت خودشان مجوز گرفته و ساخته شده است، توقیف می‌کنند؟ فیلمی که خودشان به آن پروانه ساخت داده‌اند. بالاخره ما‌دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس را؟ گذشته از این، مگر فقط عده خاصی شهروندان این جامعه هستند؟ ما هم شهروند و فیلمساز این مملکت هستیم و اگر قرار است دیگران ضرر نکنند، ما نیز نباید ضرر کنیم.‌
اگر ارشاد قبول کند، فیلم را واگذار می کنم
«پریناز» فیلم پرحاشیه بهرام بهرامیان است که به دلیل مشکلات ممیزی، نتوانست به نمایش در جشنواره سی‌ام فیلم فجر برسد و بعد از آن زمزمه توقیف این فیلم شنیده شد. فیلمی که فاطمه معتمدآریا در آن بازی می‌کند و از همان روزهای اول با انتشار اولین عکس‌های فیلم، حاشیه‌های آن شروع شد و در نهایت مشکلاتی بر سر راه اکرانش به وجود آمد که تا امروز ادامه دارد. عبدالحمد نجیبی، تهیه‌کننده این فیلم، پیشنهادی از وزارت ارشاد برای واگذاری فیلمش دریافت نکرده است و در این باره به «جهان صنعت» می‌گوید:‌ نه پیشنهادی از ارشاد گرفته‌ام و نه ماجرا را پیگیری کرده‌ام. چون دوست داشتم فیلم اکران عمومی شود اما آنقدر وضعیت اکران نامناسب است که حتی فیلم‌های پروانه نمایش گرفته هم برای اکران عمومی مشکل دارند. چه برسد به «پریناز» که برای اکران در جشنواره هم پروانه دریافت نکرد اما اگر وزارت ارشاد فیلم را بخرد آن را مطمئنا واگذار خواهم کرد. نجیبی در پاسخ به این سوال که آیا این اقدام را اتفاقی مثبت می‌داند یا نه، می‌گوید: این اتفاق خوبی نیست اما اتفاق ناگزیری است. یعنی گاهی به جایی می‌رسید که چاره دیگری ندارید.
چون این فیلم صد میلیون تومان سرمایه است که اگر به اکران نرسد این سرمایه باز نمی‌گردد. به هر حال باید سرمایه برگردد که بتوان با آن کار دیگری انجام داد‌ اما این واضح است که هیچ فیلمساز و تهیه‌کننده‌ای دوست ندارد ثمره تلاش ۷۰ نفر گروهش نادیده گرفته شود و به این شکل آن را از اکران محروم کند اما در این شرایط بد، چاره‌ای جز این نیست.‌باید منتظر ماند و دید آیا وزارت ارشاد اقدام به خرید تمام فیلم‌های توقیفی خواهد کرد یا این طرح، شامل حال تعداد کمی از فیلمسازان و سرمایه‌گذاران می‌شود و سرمایه عوامل دیگر فیلم‌های توقیف شده، هیچ‌وقت باز نخواهد گشت.