راه سخت مذاکره برای آب

محقق حوزه سیاستگذاری و دیپلماسی آب گفت: مقامات ترک اکنون با یک پشتوانه دیپلماسی؛ از آب به عنوان عامل قدرت استفاده می‌کنند اما به طور عیان از این موضوع حرفی نمی‌زنند تا وجهه بین‌المللی کشورشان را تخریب نکنند.
مهدی فصیحی‌هرندی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره فعالیت‌های ترکیه روی رود ارس و تبعات آن بر ایران اظهار داشت: موضوع سدسازی ترکیه بحث جدیدی نیست، اما مساله این است که افراد کمی روی آن پژوهش دارند، زیرا ترکیه از طرح‌های در حال اجرا از جمله ارس اطلاعاتی ارائه نمی‌دهد و در عین حال در ایران نیز مشاهده نشده که روی این موضوع تمرکز کنند، در هر حال ترکیه پروژه‌ای با عنوان داپ در شرق کشور خود در حوزه منتهی به ارس در دست اجرا دارد و معروف‌ترین پروژه‌ها هم سد کاراکورت بر یکی از سرشاخه‌های اصلی ارس است که روی آب‌دهی این رود تاثیر گذاشته است.
وی افزود: در هر حال ترکیه در حوزه ارس یک کشور بالادست است و ایران تاکنون نتوانسته کاری انجام دهد. نکته دیگر اینکه مقامات ترک اکنون با یک پشتوانه دیپلماسی؛ از آب به عنوان عامل قدرت استفاده می‌کنند اما به طور عیان از این موضوع حرفی نمی‌زنند تا وجهه بین‌المللی کشورشان را تخریب نکنند، هرچند قانون بین‌المللی‌ای نیز وجود ندارد که از عدم ورود آب به کشورهای پایین‌دست جلوگیری کند. این محقق حوزه سیاستگذاری و دیپلماسی آب تصریح کرد: ترکیه سعی کرده از موضوع آب برای پیشرانی در حوزه سیاست خارجی استفاده کند و آب را به عنوان یک پارامتر در روابط و تاثیرگذار بر قدرت قرار داده و نمی‌تواند آن را انکار کند، البته جایی هم اثری از خود باقی نمی‌گذارد. ضمن اینکه تبلیغ می‌کند در زمینه توسعه پایدار کار می‌کند. در این بین نقص ما این است که به نظر می‌رسید در رودخانه‌های مرزی استراتژی مشخصی نداریم و تاکنون بازیگران متخصصی نداشته‌ایم، هرچند اقداماتی هم انجام شده، مثلا ما با آذربایجان در رودخانه مرزی ارس توافقات خوبی داریم و سد خداآفرین مشترکا ایجاد و عامل همکاری شده است، اما در خیلی مناطق هم از اقدامات کشورهای بالادست غافل بوده‌ایم.
وی گفت: اکنون ترکیه طرح‌هایی را در ارس جلو برده است و هیچ‌کس اطلاعاتی ندارد که چند سد روی آن اجرا می‌کند، حتی ممکن است اطلاعات غلط ارائه دهد. به هرحال مساله رودخانه‌های مرزی سال‌ها سیاسی بوده و اکنون امنیتی شده است، بنابراین اصل داستان رودهای مرزی عدم شفافیت و به اشتراک‌گذاری اطلاعات است.
فصیحی‌هرندی بیان داشت: در حال حاضر ترکیه با همان سیاستی که گاپ را جلو می‌برد، با برخی درس‌آموخته‌هایی از اثرات بین‌المللی و با روکشی از توسعه پایدار اهداف خود را در داپ نیز دنبال می‌کند. در پروژه گاپ سیاست ترکیه تولید انرژی بوده و آب را برای مصرف داخل مهار کرد و امروز در پروژه داپ فروش آب را دنبال می‌کند و در نظر دارد آب را تحت کنترل درآورده و به کشورهای دیگر صادر کند و حتی در برخی سیاست‌های خود نیز این مساله را اعلام کرده است. وی خاطرنشان کرد: مشکل ما این است که بدون توجه و اطلاع از اتفاقات بالادست؛ پایین‌دست را توسعه دادیم. اصل داستان این است که با علم به اینکه یک بالادستی وجود دارد و تجربه تبعات سدسازی روی فرات و دجله و آتاتورک را داشتیم، اقداماتی در پایین‌دست داشتیم و همچنان هم توسعه ادامه دارد.به گفته وی اکنون مشخص نیست ما با چه ساز و کار و مکانیسمی باید با ترکیه وارد تعامل شویم. ما با کشورهایی که معاهده هم داریم در موضوع آب‌های مرزی کاری پیش نبردیم و اکنون در جایی که معاهده‌ای وجود ندارد راه سختی در پیش داریم.