ردپای سیاست در مناقشه ایرلاین‌ها و شرکت پخش

گروه حمل‌و‌نقل- اعمال طرح فروش نقدی سوخت به ایرلاین‌ها از اول شهریور‌ماه از سوی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی باعث ایجاد کشمکش و اظهارات طرفین علیه هم شده است. در حالی که آغاز طرح فروش نقدی سوخت هواپیما در شش فرودگاه کشور باعث تاخیر برخی از پروازها و اختلال در پروازهای برنامه‌ای ایرلاین‌ها شده است قرار است طی یک برنامه زمانبندی شده تمام فرودگاه‌های کشور تا پایان شهریورماه تحت پوشش این طرح قرار بگیرند.
از طرف دیگر هرکدام از طرفین این اختلاف تاکید می‌کنند که روال سوخت‌‌گیری هواپیماها در نقاط مختلف دنیا به گونه‌ای است که خودشان مایلند انجام شود و بر همین اساس به نظر می‌رسد شرکت پخش و ایرلاین‌ها وارد مناقشه‌ای تازه شده‌اند. این در حالی است شرکت‌های هواپیمایی کشور با مشکلات مالی و عدم کفایت سرمایه به اندازه کافی درگیری دارند و پرداخت نقدی قیمت سوخت با توجه به کمبود نقدینگی آنها تقریبا غیر‌ممکن به نظر می‌رسد.
روز گذشته دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در حالی از توقف طرح فروش نقدی سوخت به هواپیماها خبر داده است که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی زمانبندی دقیق الزام فرودگاه‌های کشور به تبعیت از این طرح را منتشر کرده است.
تاخیر پروازها در صورت تداوم طرح
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفته است: تداوم اجرای این طرح منجر به لغو برخی پروازها می‌شود و از دیروز تاکنون به دنبال مشکلات به وجود آمده، این طرح متوقف شده تا بررسی‌های بیشتری روی آن انجام گیرد.
مقصود اسعدی سامانی با اشاره به آخرین وضعیت اجرای طرح پرداخت نقدی هزینه سوخت ایرلاین‌ها گفت: شرکت‌های هواپیمایی معتقدند که با مکانیسم پنج ماه گذشته که پرداخت به روز هزینه‌های سوخت بوده، آمادگی دارند تا همکاری خود را با وزارت نفت ادامه دهند. وی با اعلام اینکه فعلا طرح نقدی‌شدن پرداخت هزینه سوخت به منظور بررسی بیشتر و تداوم روش گذشته متوقف شده است، گفت: شرکت‌های هواپیمایی از ابتدای سال‌جاری، پرداخت هزینه سوخت را انجام داده‌اند و پرداخت مطالبات معوق هم با ارائه چک به شرکت ملی پخش، در حال پرداخت است.
زمانبندی شمول فرودگاه‌ها
این در حالی است که شرکت پخش فرآورده‌های نفتی برنامه‌ریزی دقیقی برای اجرای این طرح ارائه داده و به نظر می‌رسد قرار نیست کوتاه بیاید. مدیرکل اداره سوخت‌گیری هواپیمایی کشور از الزام همه شرکت‌های هواپیمایی برای خرید سوخت جت از طریق کارت بانکی تا پایان شهریورماه امسال خبرداد. مرتضی عابدینی با بیان اینکه همه زیرساخت‌ها در همه فرودگاه‌های سراسر کشور برای اجرای این طرح آماده شده است، گفت: با توجه به مکاتبه وزیر نفت با وزیر راه‌و‌شهرسازی بر اساس دستورالعمل ابلاغی از ‌١/‌‌۶/‌١٣٩۵ همه شرکت‌های هواپیمایی ملزم به خرید نقدی فرآورده سوخت هوایی از طریق کارت بانکی شدند.
وی با اشاره به اینکه مرحله نخست این طرح از دوشنبه (یکم شهریورماه) در شش فرودگاه کشور آغاز شده است، گفت: در این مرحله شش مرکز سوخت‌گیری در ساری، لارستان، اردبیل، ایلام و سبزوار ملزم به خرید روزانه سوخت هواپیما از طریق کارت بانکی شدند.
عابدینی ادامه داد: در مرحله دوم ١٢ مرکز سوخت‌گیری ارومیه، بندرلنگه، یزد، یاسوج، بوشهر، عسلویه، بجنورد، زابل، بیرجند، جیرفت، خرم‌آباد و شهرکرد از روز دوشنبه ‌ هشتم تا دهم شهریورماه‌ ملزم به اجرای این طرح هستند.
وی اعلام کرد: مرحله سوم که از روز دوشنبه‌‌ تا ٢١ شهریورماه‌ آغاز می‌شود مراکز سوخت‌گیری کرمان، کیش، نوشهر، رامسر، چابهار، سنندج، لامز، گرگان، زاهدان، اراک و خوی باید سوخت هوایی را از طریق کارت بانکی خریداری کنند.
مدیرکل اداره سوخت‌گیری هواپیمایی کشور مرحله چهارم را از یکشنبه ‌٢١ تا ٢٨ شهریورماه اعلام کرد که مراکز سوخت‌گیری کرمانشاه، تبریز، رشت، اهواز، بم، بندرعباس، رفسنجان،سیرجان، دزفول، آبادان، خارک و زنجان ملزم به اجرای این طرح هستند.
به گفته وی، در مرحله پنجم و پایانی این طرح که از یکشنبه، ٢٨ تا ٣١ شهریورماه آغاز می‌شود، مراکز سوخت‌گیری شیراز، مشهد، تهران «مهرآباد و امام خمینی (ره)»‌، اصفهان، لاوان، طبس و ماهشهر تنها از طریق کارت بانکی قادر به خرید سوخت هواپیما خواهند بود.
شرکت پخش: اجرای طرح برای همه ایرلاین‌ها الزامی است
عابدینی با اشاره به اینکه این طرح در ۵٢ مرکز سوخت‌گیری در سراسر کشور اجرایی خواهد شد، به پایگاه خبری وزارت نفت گفته است: طرح خرید نقدی سوخت هواپیما با استفاده از کارت اعتباری بانکی برای همه شرکت‌های هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران، آسمان، ماهان، کیش‌ایر، تابان، کاسپین، زاگرس، آتا، قشم ایر، معراج، نفت، اترک، ایران ایرتور، کیش‌ایر و هلیکوپتری آریا توس تا پایان شهریورماه اجرایی خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه خرید سوخت به صورت روزانه در زمان‌های پیش هم صورت می‌گرفته و به هیچ عنوان فرآیند و طرح جدیدی نیست، یادآور شد: شرکت‌های هواپیمایی در گذشته هم هزینه سوخت را پایان هر روز یا روز بعد به صورت نقدی پرداخت می‌کردند و حساب‌ها به روز بوده است.
مدیرکل اداره سوخت‌گیری هواپیمایی کشور با اشاره به اینکه هماهنگی از چند ماه پیش با وزارت راه و ترابری و ایرلاین‌ها صورت گرفته است، اظهار کرد: شرکت پخش فرآورده‌های نفتی همه زیرساخت‌های موجود را برای اجرای این طرح در فرودگاه‌های سراسر کشور آماده کرده و بانک ملت را به عنوان بانک عامل معرفی کرده است و همه تمهیدات برای رفع هرگونه مشکل و خطا در پرداخت از طریق دستگاه‌های خودپرداز و پوزهای سیار دیده شده است.
وی ادامه داد: هم‌اکنون همه ایرلاین‌های خارجی با همین شیوه اقدام به خرید سوخت از ایران می‌کنند و هزینه سوخت را در فرودگاه روزانه از طریق نماینده شرکت یا خلبان پرداخت می‌کنند. عابدینی در پایان میانگین سوخت مصرفی شرکت‌های هواپیمایی را روزانه پنج میلیون لیتر اعلام کرد.
راهکارهای حل مناقشه
در همین حال علیرضا منظری، معاون سابق سازمان هواپیمایی در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان اینکه دو طرف باید در حل این مساله از ارائه شعارهای سیاسی خودداری کنند، تاکید کرد: با توجه به اینکه فروش سوخت به ایرلاین‌ها فرآیندی تجاری است و بر اساس شرایط قرارداد میان شرکت توزیع‌کننده و ایرلاین تامین می‌شود صحبت از اینکه چه رویه‌ای در جهان حکمفرماست بیشتر به شعار نزدیک است تا آنکه به بحث‌های عملی اختصاص یابد.
به گفته وی با توجه به تجاری بودن ماهیت این توافق در صورتی که ایرلاین خوش‌حساب باشد یا در یک فرودگاه خاص هواپیماهای زیادی را برای سوخت‌گیری به شرکت سوخت ارائه کند، تخفیف‌هایی خواهد گرفت یا در صورت بد حسابی جریمه می‌شود. این به معنای آن است که نه‌تنها رویه‌ای ثابت در این حوزه وجود ندارد که حتی نرخ سوخت نیز با توجه به قرارداد می‌تواند متفاوت شود.
معاون سابق سازمان هواپیمایی با اشاره به افزایش نرخ سوخت در سال‌های گذشته تاکید کرد: اگر در همان زمان با مدیریتی قاطع شرایط اقتصادی ایرلاین‌ها کنترل می‌شد و بدهی به شرکت سوخت افزایش نمی‌یافت قطعا اعتماد این شرکت سلب نمی‌شد و امروز نیز امکان سوخت‌گیری بر اساس توافق‌های سابق وجود داشت.
منظری با بیان اینکه در حال حاضر نیز تضمین پرداخت هزینه‌ها و جلب اعتماد شرکت پخش باید در دستور کار باشد، عنوان کرد: سازمان هواپیمایی می‌تواند در این راستا گام‌هایی بردارد و با تضمین دادن به شرکت سوخت امکان پرداخت با سررسید هزینه‌ها را به وجود آورد‌ در غیر این صورت هرچند ایرلاین‌ها می‌توانند منابع مالی لازم را به وجود ‌آورند اما با توجه به مشکلات و سختی‌هایی که در طول سال‌های گذشته به وجود آمده، شاید قدری اجرای این طرح به شکل فعلی سخت باشد.