23 - 11 - 2023
ردپای هخامنشی‌ها در نزدیکی تهران پیدا شد؟
ایسنا- باستان‌شناسان پس از حدود سه ماه کاوش در محوطه «ازبکی» در دشت نظرآباد استان البرز، در حالی در جست‌وجوی یک محوطه «عصر آهن III» یا «ماد» بودند، که یک سازه معماری متفاوت را شناسایی کردند. گمان اولیه آنها بر این است که این سازه خشتی به دوره «هخامنشی»ها تعلق داشته باشد.
محوطه باستانی ازبکی در نظرآباد استان البرز واقع شده است، حدودا در ۸۰ کیلومتری تهران. این محوطه، شامل یک تپه بلند به نام «ازبکی» و تعدادی تپه کوتاه‌تر به نام‌های «گوموش‌تپه»، «جیران‌تپه»، «یان‌تپه»، «مارال‌تپه»، «دوشان‌تپه» و «تپه تختگاه» است.
این محوطه باستانی که در یک ملک شخصی واقع شده است، نخستین‌بار سال ۱۳۷۷ به سرپرستی «یوسف مجیدزاده» کاوش و آثاری از دوره ماد، عصر آهن II و III (دو و سه) در آن شناسایی شد. آن کاوش‌ها تا سال ۱۳۸۴ ادامه داشت و قدمت محوطه تا حدود ۹ هزار سال تخمین زده شد.
اکنون پس از گذشت حدود ۲۰ سال باستان‌شناسان به محوطه ازبکی بازگشته‌اند. آنها در جست‌وجوی مادها بودند، اما به یافته‌های جدیدی دست پیدا کردند؛ سازه‌ای خشتی با معماری متفاوت از دوران ماد، که احتمال می‌دهند هخامنشی باشد. هرچند برای تایید این فرض لازم است نتیجه آزمایش‌های کربن ۱۴ مشخص شود.
باستان‌شناسانی که نزدیک به سه ماه «دوشان‌تپه»، یکی از هفت تپه اقماری محوطه ازبکی را کاوش کردند، روزهای پایانی کار را می‌گذرانند، اما کارگرها خیلی وقت است که قهر کرده و رفته‌اند. مهرداد ملک‌زاده سرپرست کاوش باستان‌شناسی دوشان‌تپه می‌گوید: «چون حقوق نگرفتند، رفتند.» کاوش‌ها اما با نیروهای داوطلب و کارشناسان باستان‌شناسی ادامه پیدا کرد. بودجه کاوش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شده بود، اما به گفته سرپرست کاوش ۸۰ درصد آن هنوز پرداخت نشده است.
باستان‌شناسان که در جست‌وجوی بقایای مادها حفاری در «دوشان‌تپه» را آغاز کردند، نخست یک کارگاه ۱۰ در ۱۰ در نزدیکی کارگاه «یوسف مجیدزاده» باز کردند. آنها هنگام کاوش با پرچین سنگی مواجه شدند و در ادامه به یک دیوار خشتی رسیدند که باستان‌شناسان را بر آن داشت تا کارگاه را کمی بزرگ‌تر کنند. کاوش‌ها در بخش‌هایی به خاک بکر رسید، اما در سمت دیگر، باستان‌شناسان را به ادامه کار در فصل‌های بعدی ترغیب کرده است. حالا پرسش‌های تازه‌ای ایجاد شده و این احتمال مطرح شده است که یک دوره به توالی تاریخی محوطه ازبکی اضافه خواهد شد.
مهرداد ملک‌زاده سرپرست هیات کاوش باستان‌شناسی دوشان‌تپه به خبرنگارانی که به بهانه پایان این فصل از کاوش، در محوطه ۹هزارساله ازبکی حضور داشتند، درباره اهمیت این محوطه، یافته‌های آن و ضرورت ادامه کاوش‌ها و مطالعات باستان‌شناسی ازبکی گفت: یکی از دوره‌های مهم فرهنگ و تاریخ ایران، پیش از دوره هخامنشی‌ها، دوره مادهاست. مادها آنچنان که جغرافیای تاریخی به ما می‌گوید دو مرکز مهم داشتند؛ یک مرکز حکومتی که در غرب ایران واقع شده است، پای الوندکوه که همان «هگمتانه» معروف است و دیگری هم «ری» است. در متن‌های یونانی نیز آمده است «ری بزرگ‌ترین شهر مادستان». در واقع هگمتانه پایتخت سیاسی مادها و ری مرکز فرهنگی آنها بود، دوره تقریبا کمتر‌شناخته‌شده تاریخ و فرهنگ ایران باستان، اما کاری که مادها کردند این بود که مقدمه تاریخ فرهنگیِ برآمدن شاهنشاهی جهانی، هخامنشی و پارسی بودند.
این باستان‌شناس بیان کرد: باستان‌شناسی دوره ماد تابع پاره‌ای از مشکلات است و هگمتانه هنوز آنچنان که باستان‌شناسان امید داشتند پاسخ‌های کافی را در اختیار نگذاشته است.
ملک‌زاده ادامه داد: از حدود ۷۰-۶۰ سال پیش چند محوطه استاندارد و معیار دوره ماد حفاری شده است، مثل نوشیجان تپه‌ملایر، گودین تپه‌کنگاور و باباجان تپه‌نورآباد، که اطلاعات بسنده‌ای در اختیار باستان‌شناسان از تطور فرهنگی عصر آهن III یا دوره ماد، قرار داده است. همیشه یکی از پرسش‌های باستان‌شناسان این بود که مواد فرهنگی مناطق شرقی‌تر ماد به مرکزیت ری چگونه است و چه پازل‌های فرهنگی را می‌تواند برای ما پر کند، اما ری باستان متاسفانه به زیر شهر تهران رفته است و عملا امکان پیگیری کاوش‌های باستان‌شناسی، آنچنان که محل عنایت باشد وجود ندارد، مثلا نمی‌توانیم املاک و مستغلات بزرگ را بخریم، چون پلاک‌های ثبتی در تهران خیلی خیلی گران هستند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد