رد صلاحیت اصلاح‌طلبان در تقابل با نظر رهبری است

جامعه- معصومه ابتکار، عضو فعلی شورای شهر پایتخت است که البته داوطلبی او برای شرکت در انتخابات شورای چهارم از سوی هیات نظارت مورد تایید قرار نگرفته است و رد صلاحیت شده است. او به این رای اعتراض کرده است. چندی پیش کولیوند در گفت‌وگو با جهان‌صنعت از جمله عوامل موثر در رد صلاحیت داوطلبان زن را کم‌کاری و اثر‌گذار نبودن آنها در تصمیمات شوراها دانست. در این ارتباط با ابتکار گفت‌وگویی کردیم صحبتی که بخشی از آن به مدت یک ساعت برسایت یک خبرگزاری مهر گذاشته و سریع بدون هیچ توضیحی برداشته شده بود. دبیر کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران نخستین زن ایرانی‌است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ وارد هیات دولت شده‌ است. او بیشتر به‌خاطر نقش خود در تصرف سفارت آمریکا در ۱۳ آبان‌ماه ۱۳۵۸ و هشت سال ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی معروف است.
وی در انتخابات شورای شهر تهران در سال ۱۳۸۵ یکی از کاندیداهای فهرست اصلاح‌طلبان بود و با پیروزی در انتخابات به عضویت شورا درآمد. ابتکار پس از آغاز کار شورای سوم با تاسیس کمیته محیط‌زیست در این شورا ریاست آن را برعهده گرفت. یکی از معجزات شورای سوم همزیستی مسالمت‌آمیز گروه‌های مختلف سیاسی است به‌طوری که دفتر وی و خواهر رییس‌جمهور در کنار یکدیگر است.
تلاش او برای حفظ پارک پردیسان و افشای مصوبه دولت در خصوص این پارک در صحن شورا از جمله اقدامات وی برای حفط فضای سبز پایتخت بود. با وی درخصوص انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراها به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در پی می‌آید:
جدیت اصلاح‌طلب‌ها برای حضور در انتخابات شوراها
این عضو شورای شهر تهران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا اصلاح‌طلبان برای بازگشت دولت از الگوی اصولگرایان استفاده می‌کنند، گفت: اصلاح‌طلبان به دلیل داشتن پایگاه قوی اجتماعی و طرفداران جدی که در لایه‌ها و اقشار تحصیل کرده و نخبه دارند از نظر اجتماعی، سیاسی و اقبال عمومی وضعیت خوبی دارند. ولی محدودیت‌هایی که در سال‌های اخیر و تقریبا از اواخر دولت هشتم برای فعالیت سیاسی اصلاح‌طلبان ایجاد شد و عملا فعالیت‌های آنها را با موانع، مشکلات و هزینه‌های سنگین روبه‌رو ساخت، معادلات را تحت تاثیر قرار داده و نحوه و رویکرد اصلاح‌طلبان را تغییر داد.
با این حال باید شوراها را جدی تلقی کرد زیرا پایگاه‌های مردم سالاری دینی و تحقق اراده مردم در سطح مدیریت‌های محلی و کوچک هستند و تمرین خوبی برای ورود به عرصه‌های جدی‌تر و کلان ملی به حساب می‌آیند. اصلاح‌طلبان البته شوراها را یک نهاد اجتماعی دانسته و آن را یک نهاد سیاسی تلقی نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه شوراهای محلی به عنوان ابزار مردم‌سالاری می‌توانند در تحقق برنامه‌های توسعه اثرگذار باشند، گفت: موسسات مردمی، خیریه و یا شورایاری‌های قوی می‌توانند نمادی از تحقق مردم‌سالاری در اداره امور کشور باشند.
معاون رییس‌جمهور در دولت اصلاحات در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه‌ها و اهداف اصلاح‌طلبان با انتخابات شوراها و ریاست‌جمهوری دو راه جداست، گفت: نمی‌توانیم بگوییم دو راه جداست چون یکی از دغدغه‌های اصلاح‌طلبان تصمیم برای حضور در انتخابات و لزوم مشارکت سیاسی بوده و ما سعی کردیم در این رابطه سطح مشارکت را ارتقا و افزایش دهیم. به‌خصوص که این انتخابات همزمان برگزار شده و ماهیت‌شان نیز به هم نزدیک است؛ یکی تصمیم‌سازی در سطح ملی است و دیگری تصمیم‌سازی در سطح محلی و مردمی. بنابراین اصل مشارکت در انتخابات، تعیین سرنوشت در دو انتخابات مشترک بود. ما ابتدا با یک رویکرد عمومی نسبت به هر دو موضوع تصمیم گرفتیم و با وجود همه محدودیت‌ها و ناکامی‌ها و شرایط نابرابر موضوع حضور در انتخابات را قطعی کردیم. اصلاح‌طلبان بعد از سال ۸۸ شرایط نابرابری از نظر امکانات و محدودیت‌ها داشتند و مشکلات و هزینه‌های زیادی را متقبل شدند بنابراین تردیدهایی در این زمینه وجود داشت.
شرایط نابرابر در انتخابات ۸۴
ابتکار در پاسخ به این پرسش که پیش از سال ۸۴ دولت در اختیار اصلاح‌طلبان بوده پس چطور ادعا می‌کنید آن هنگام شرایط به نفع رقیب رقم می‌خورد، گفت: در آن زمان جانبداری رسانه ملی به عنوان یک نمونه علیه اصلاحات بسیار شدید بود و شرایط را نابرابر می‌کرد. رقیب می‌توانست از شبکه‌ها و ابزارهای خاص برای پیشبرد برنامه و اهداف خود استفاده کند در حالی که ما هیچ‌کدام از این امکانات را نداشتیم یا اگرهم داشتیم هرگز به خود اجازه استفاده از آن را نمی‌دادیم. اصلاح‌طلبان دستیابی به قدرت را به هر قیمتی، ناسازگار با اصول خود می‌دانند حتی اگر هدف مقدس باشد. به اعتقاد ما، رسیدن به اهداف به هر طریق و شیوه‌ای درست نیست اما متاسفانه این اتفاق در آن سوی میدان افتاد که از جمله نقض قانون یا استفاده از شیوه‌های خارج از چارچوب‌های اخلاقی و قانونی بود. فضایی غیررقابتی و ناسالم به وجود آمد که کار را برای اصلاح‌طلبان مشکل کرد.
وی ادامه داد: تقسیم اختیارات ممکن است دوگانگی‌هایی را پدید آورد ولی اگر دستگاه‌ها در چارچوب قانون عمل کنند مشکلی به وجود نخواهد آمد. مشکل جایی ایجاد شد که برخی فراتر از ضوابط و قانون قدم برمی‌دارند و دولت نیز کاری نمی‌تواند بکند. در دوره بعد نیز دیگر صدایی از اصلاح‌طلبان نبود حتی چارچوب و امکاناتی هم برای اعتراض فراهم نشد. رخدادهای آن سال‌ها سبب شد دیگر از اصلاح‌طلبان صدایی باقی نماند و تنها رقیب صدایش شنیده می‌شد.
ابتکار با بیان اینکه اصلاح‌طلبان در حال حاضر امکاناتی برای استفاده ندارند، گفت: هیچ‌گونه شائبه سوء‌استفاده از قدرت و امکانات برای جناح اصلاح‌طلب وجود ندارد اما دو جناح مقابل یعنی دولت و اصولگرایان منتقد دولت احتمال استفاده از قدرت، امکانات و اعتبارات دولتی برایشان هست بنابراین اگر در این دوره اصلاح‌طلبان بتوانند به موقعیتی برسند، موقعیتی اصیل و درست است.
وی با تاکید بر اینکه اگر امکانات و اختیاراتی بود از آن استفاده نمی‌کردند، گفت: اصلاح‌طلبان حتی برای نشست‌های خود با فشارها و محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند اما می‌بینیم اصولگرایان به راحتی برای کاندیداهای خود نشست‌های بزرگ برگزار می‌کنند یا رسانه‌های بسیاری دارند در حالی که کاندیداهای اصلی ما در همان حال از داشتن یک سایت هم محروم می‌شوند.
اصلاح‌طلبان شورا و قالیباف
ابتکار در پاسخ به پرسشی در خصوص اینکه چرا رای اعضای اصلاح‌طلب شورا بیشتر به صندوق موافقان شهردار می‌رفت تا منتقدان وی، گفت: این موضوع درست نیست. بسیاری از مواقع بر اساس نگاه کارشناسی و تخصصی رایی را می‌طلبید که نزدیک به اعتقاد شهردار فعلی بوده است. آقای قالیباف به عنوان شهردار تهران گزینه کارآمدی بوده اما این‌گونه نیست که ما همیشه از مواضع شهردار حمایت کرده باشیم بلکه انتقادات زیادی نیز نسبت به برخی از سیاست‌ها و عملکردها داشتیم که برخی از آنها نیز در صحن علنی مطرح شد، مانند تذکری که درخصوص باغات داده شد. اما نگاه سیاسی قالیباف تا حد زیادی با اصلاح‌طلبان متفاوت است هرچند یک دوره‌ای گفته می‌شد او اصولگرای اصلاح‌طلب است و در عمل هم نشان داده با رویکردی عملگرایانه قصد دارد مشکلات را حل کند. همچنین نگاهی روزآمد به مسایل دنیا دارد. قالیباف اصولگرایی میانه است اما تفاوت‌هایی بنیادین بین دیدگاه او و اصلاح‌طلبان وجود دارد.
ابتکار در پاسخ به این پرسش که آیا امکان دارد برخی اصلاح‌طلبان از قالیباف حمایت کنند، گفت: اکنون به صورت یک جریان خیر اگرچه قالیباف نشان داده که در مدیریت تحمل تنوع دیدگاه‌ها را دارد اما بسیاری توان ایجاد اجماع و همگرایی ملی را در او نمی‌بینند.
سوءتفاهم‌ها در هیات نظارت
ابتکار درخصوص فعالیت اصلاح‌طلبان در انتخابات شوراها گفت: اصلاح‌طلبان از نیمه دوم سال گذشته با وجود محدودیت‌ها چهار نشست ملی با حضور فعالان سیاسی و اجتماعی کشور در استان‌های مختلف برگزار کردند. نشست‌هایی نیز از اواخر سال گذشته برگزار شد تا روی ساختار اجرایی کار شود و شوراهای هماهنگی تشکیل شود. خوشبختانه چهره‌های شاخص و توانمندی نیز برای حضور در انتخابات شورای چهارم از سوی اصلاح‌طلبان ثبت‌نام کردند. قرار است فهرستی ۳۱ نفره از سوی اصلاح‌طلبان ارایه شود. اما در این میان رد صلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان از طرف هیات‌های اجرایی در تقابل آشکار با نظرات مقام رهبری است که همه گروه‌های سیاسی را برای مشارکت در انتخابات تشویق کرده‌اند. امیدوارم این سوء‌‌تفاهم در مرحله هیات‌های نظارت برطرف شود و اصلاح‌طلبان بتوانند به نشاط سیاسی و اجتماعی کمک کنند.
وی درخصوص اینکه چرا اعضای اصلاح‌طلب در شورای سوم نتوانستند مسوولیت کمیسیون‌ها را برعهده گیرند، گفت: البته جناب آقای مسجدجامعی حدود چهار سال رییس کمیسیون فرهنگی بودند. در هر حال اگر این سه عضو اصلاح‌طلب در راس کمیسیون‌ها نبودند اما تاثیرگذاری آنها در کمیته‌هایی که فعالیت می‌کردند در حد کمیسیون بود. آقای مسجدجامعی در بخش شورایاری‌ها نیز چنان نقش‌آفرینی و اثرگذاری داشتند که از برخی کمیسیون‌ها قوی‌تر بوده یا کارایی کمیته محیط‌زیست که کمتر از کمیسیون نبود. به نظر من در شورای چهارم با افزایش تعداد اعضا به راحتی می‌توان کمیسیون‌های جدیدی تشکیل داد، به طور مثال کمیسیون محیط‌زیست، زنان و… .
کم‌کاری زنان شورا
ابتکار درخصوص فعالیت کم زنان شورای سوم گفت: من از ابتدا تلاش داشتم همگرایی بین سه عضو شورا ایجاد شود اما این اتفاق رخ نداد. در سال ۸۶ با ایجاد ائتلاف اسلامی زنان تلاش کردیم زنان اصولگرا و اصلاح‌طلب را با وجود زاویه‌های فکری و سیاسی گردهم آوریم زیرا اعتقاد داریم که نباید فاصله‌ها را افزایش داد و در این دوره دیدیم ایجاد فاصله، بدبینی و پرونده‌سازی نتیجه‌اش چه می‌شود. اینها بارها برای اصلاحات تشییع جنازه برگزار کردند، بد و بیراه گفتند و تهمت زدند اما همه چیز مثل روز روشن شد. جناح‌های مختلف می‌توانند دوستانه در کنار هم برای سازندگی تلاش کنند. این به راحتی امکان‌پذیر است و مردم این تصویر را در شورای سوم شاهد بودند.