رسالت‌ ملی و تاریخی مسوولان در تحقق اهداف حرفه‌ای ارتباطات ا‌جتماعی

اسماعیل قدیمی*
شاید هیچ‌کس به اندازه مارشال مک‌لوهان کانادایی آفریننده استعاره‌‌های «کهکشان ارتباطی»، «دهکده‌جهانی» و «تحول‌انگیزی رسانه‌های‌ همگانی» با قاطعیت و به‌درستی این حقیقت تاریخی غیرقابل انکار را بیان نکرده باشد که «شکل‌اطلاعات» و «شیوه ارتباطات» در تحول‌آفرینی اجتماعی اعم از سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و… نقش تعیین‌کننده و اصیل دارند. منظور از شکل اطلاعات، شفاهی یا مکتوب یا الکترونیک بودن و مقصود از شیوه ارتباطات امکانات برقراری ارتباط و دسترسی و دادوستد اطلاعات در شکل‌های یادشده است. مک لوهان برای نخستین‌بار توانست به این موضوع بپردازد که انسان در کهکشان یا منظومه اجتماعی پر از امکانات و قابلیت‌هایی قرار گرفته که برای آگاه کردن خود و دیگران هیچ بهانه‌ای ندارد!
مک لوهان و اعضای دبستان تحول‌انگیزی ارتباط جمعی، کهکشان گوتنبرگ و سپس کهکشان مارکونی را دارای استعداد ایجاد ژرف‌ترین و گسترده‌ترین تحولات در تاریخ کشورهای جهان می‌دانند که می‌توانند همه عقب‌ماندگی‌های سبک زندگی در کهکشان شفاهی را جبران کنند و فرصت‌های بی‌شماری را برای مردمان و حکومت‌های جهان فراهم آورند تا به کاروان پیشرفت‌های باورنکردنی جهانی بپیوندند و انسان نادیده گرفته شده در کهکشان شفاهی را به جایگاه شایسته و بایسته‌اش در جهان هستی نائل کنند.
مهم‌ترین ویژگی‌های کهکشان گوتنبرگ و سپس مارکونی برخلاف کهکشان شفاهی این است که در آن دانش‌گرایی، ملی‌گرایی، مردم‌سالاری و آزادی‌گرایی در کنار راستی، درستی، اعتماد متقابل و مستندگویی، مشارکت‌جمعی، گفت‌وگوهای برابر و سازنده میان افراد و گروه‌ها از یک‌سو و نهادها و سازمان‌های حکمرانی از سوی دیگر برای همکنشی‌های رضایت‌آمیز، در راستای پیشرفت‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و از همه مهم‌تر بازدارندگی دفاعی، به صورت‌همگانی و نه قشری و انحصاری تامین می‌شود و رسانه‌های همگانی حرفه‌ای و مستقل از قدرت و ثروت نقش‌ها و وظایف کلیدی در نیل به آن اهداف و آرمان‌ها دارند.
باتوجه به واقعیت‌های برشمرده در کهکشان مارکونی با بهره‌گیری کامل از دستاوردهای کهکشان گوتنبرک اکنون در نخستین روزهای سال نو هر فردی به ویژه مسوولان کشور در همه سطوح و نیز دست‌اندرکاران نهادها و سازمان‌های ارتباط جمعی باید از خود بپرسند در کدام سمت و کجای تاریخ ارتباطات اجتماعی ایران با بیش از ۲۵ سده از هخامنشیان گرفته تا به امروز ایستاده‌اند و در توشه خدمات خود به ملت بزرگ ایران، دستشان تا چه اندازه پر است؟ مهم‌تر اینکه در سال ۱۴۰۳ منتهی به ۱۴۰۴ سال پایان پیاده‌سازی سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور، چه کامیابی‌ها و دستاوردهایی داشته و چه برنامه‌هایی برای جبران عقب‌ماندگی‌ها دارند؟
پر واضح است که طی تقریبا ۵دهه که از وقوع انقلاب اسلامی و حاکمیت جمهوری اسلامی می‌گذرد مهم‌ترین پرسش برای هر یک از مسوولان کشور در هر سطح و عرصه‌ای میزان و کیفیت خدماتشان به ایران و هموطنان ارجمند ایرانی و تعیین نقش خود در ظرفیت‌سازی برای نهادها و سازمان‌های مربوط به حکمرانی است که براساس سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور که تنها یک‌سال از آن باقی‌مانده از کامیابی یا شکست خود در تحقق این چشم‌انداز خبردار شوند و طی سال‌جاری بیشینه تلاش‌های خود را برای تحقق اهداف این سند معمول دارند تا در محضر ملت شریف ایران سرافرازانه از کامیابی‌های خود گزارش مستند ارائه دهند.
باتوجه به وعده‌ای که وزیر ارتباطات و فناوری‌های اطلاعات طی روزهای گذشته مبنی‌بر افزایش ۳۰درصدی سرعت اینترنت داده نباید از ایشان پرسید شما چرا به جای دادن پاسخ‌های مستند به پرسش‌های کلیدی و حرفه‌ای ارتباطات اجتماعی نسبت به وظایف و نقش‌های وزیر و وزارت ارتباطات و فناوری‌های اطلاعات در بهره‌گیری از صدها امکان رسانه‌های همگانی که در دبستان تحول‌انگیزی رسانه‌های همگانی و از سوی تئوریسین‌های علوم ارتباطات به تفصیل شرح داده شده است، از افزایش ۳۰درصدی سرعت اینترنت سخن می‌گویید؟
همچنین باید به وزیر ارتباطات و فناوری‌های اطلاعات و اعضای شورای‌عالی فضای مجازی و نیز همه دست‌اندرکاران عرصه حرفه‌ای ارتباطات اجتماعی یادآوری کرد که تنها ۱۱ماه به پایان اجرای سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ کشور باقی‌مانده و در این فرصت اندک آنها باید تمامی تلاش خود را صرف جبران عقب‌ماندگی‌های اجرایی این سند کنند که بی‌تردید تحقق آن می‌تواند برگ افتخاری برای آنها در پرونده کاری‌شان در مهم‌ترین حوزه در مدیریت عمومی ایران عزیز و مردم شریف آن، به شمار ‌آید.
* استاد ارتباطات