رسانه‌ها هزینه فساد را بالا ببرند

گروه فرهنگ- دکتر حسن روحانی، رییس دولت تدبیر و امید در اختتامیه بیستمین جشنواره مطبوعات، حرف‌های مهمی به زبان آورد. انگار بغضی چند ماهه در این گردهمایی شکسته شد و رییس‌جمهور از نگرانی‌هایش گفت؛ از اتهامات و دروغ‌های رسانه‌هایی که دژفولادی دارند، از توقیفی که راه آخر است و نه قدم اول. از بیکاری روزنامه‌نگارانی که روزنامه‌شان بسته شده و از تنگ‌نظری‌ها در عرصه فرهنگ، از نهادهایی که زیر نظر قوه مجریه نیستند و بر عرصه فرهنگ دست‌اندازی می‌کنند، از آزادی بیان و قلم مطبوعات برای جلوگیری از فساد، از عزم دولت برای محقق کردن شعارهایش. روحانی در ابتدای سخنانش با اشاره به قدرت رسانه‌ای کشور گفت: ارتباطات و اطلاعات آفریننده اصلی قدرت در یک کشور است. اگر قدرت را به سخت و نرم تقسیم کنیم بخش بزرگی از جنگ نرم در اختیار صاحبان فکر و اندیشه و بیان و قلم است. هر کشوری که در آن آزادی اندیشه و سخن و بیان و قلم و گردش آزاد اطلاعات بیشتر باشد، زمینه پیشرفت و تعالی در آن کشور مهیاتر خواهد بود. بی‌تردید اگر در جامعه‌ای بیان‌ها بسته و قلم‌ها شکسته شود اعتماد عمومی در آن جامعه از بین خواهد رفت و چشم‌ها و گوش‌ها به سمت امکانات ارتباطاتی بیگانگان قرار خواهد گرفت.
بگذارید قلم‌ها بنویسند
روحانی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به اهمیت آزادی مطبوعات گفت: بگذاریم میدان قلم و بیان، میدان بازی باشد تا حقایق برای مردم و جامعه تبیین شود. البته آزادی بیان باید با در نظر گرفتن شرایط تاریخی، فرهنگی، دینی و مذهبی و شرایط اجتماعی آن کشور و جامعه باشد. به بیان دیگر دولت معتقد به آزادی مسوولانه است. در همه جوامع اصول و ارزش‌ها و مقدساتی وجود دارد که باید مورد احترام همگان قرار گیرد. اگر رسانه‌ای بخواهد این اصول را مورد مراعات قرار ندهد بی‌تردید او رسانه‌ ارتباطی است ولی ارتباط خود را با جامعه و مردم تضعیف یا قطع کرده است.
روحانی با تاکید بر رعایت اصول اخلاقی و احترام به مقدسات توسط رسانه‌ها گفت: مقدسات دینی و مذهبی و همچنین ارزش‌های فرهنگی و ملی و قومی باید مورد احترام همگان باشد. شما می‌بینید که حساسیت‌ها امروز در جامعه ما حتی برای طوایف، اقوام، ایلات تا چه اندازه زیاد است که با کوچک‌ترین خطایی یک جمع قابل ملاحظه‌ای می‌شورند. این معنای حساسیت جامعه ماست. همه ما باید به این حساسیت‌ها توجه کنیم.
با شیوه پلیسی مشکل فرهنگ حل نمی‌شود
روحانی در ادامه صحبت‌هایش با اشاره به مشکلات کشور در موضوعات فرهنگی و نقش رسانه‌ها در بهبود شرایط گفت: البته امروز می‌دانیم قدرت رسانه‌های ما هرچه بیشتر و قوی‌تر باشد کشور ما توانمندتر در صحنه جامعه حضور خواهد یافت. چرا ما نتوانستیم بعد از ۳۵ سال کاری کنیم که بزرگان ما از شرایط فرهنگی جامعه ما رضایت داشته باشند؟ اشکال از کجاست؟ اگر با فشارها، شیوه‌های پلیسی، مساله فرهنگی حل شده بود که امروز نباید بعد از گذشت آن سال‌ها باز هم نگران فرهنگ جامعه‌مان باشیم. مشکل اعتیاد، مشکل طلاق، مشکل اختلافات اجتماعی، مشکلات مربوط به شکاف‌های اجتماعی، نادیده‌گرفتن قواعد بازی در مسایل سیاسی، بسیاری از مسایل و مشکلات اخلاقی و اجتماعی امروز، بخش بزرگ آن مربوط به ضعف در حوزه فرهنگ است.
روحانی در ادامه با اشاره به نهادهایی که در حوزه فرهنگ فعال هستند و بودجه می‌گیرند و زیر نظر قوه مجریه نیستند، گفت: امروز فرهنگ در اختیار کیست؟ من خوشحالم که به ندای مقام معظم رهبری، وزیر فرهنگ و ارشاد بلافاصله پاسخ دادند. کار بسیار درستی بود اما چه مقدار از مسایل فرهنگی ما در اختیار آقای وزیر است؟ چه مقدار بودجه فرهنگی در اختیار بخش‌های فرهنگی دولتی است؟ چند برابر بودجه‌ای که در اختیار دولت به معنی قوه مجریه در زمینه فرهنگ است در اختیار نهادهای دیگر است؟ در اختیار مراکز دیگری است که از بودجه عمومی بهره‌برداری و استفاده می‌کنند. نیازی به نام بردن آنها نیست. اگر با این حرف‌ها فرهنگ درست می‌شد باید همه امروز اظهار رضایت می‌کردیم. امروز بودجه عظیم فرهنگی در اختیار نهادها و بخش‌هایی است که لااقل تحت نظارت قوه مجریه کشور به معنی خاص کلمه نیستند. البته شورای عالی انقلاب فرهنگی برای این امر باید بیندیشد و مسیری را در پیش گیرد تا بدانیم بخش فرهنگی ما با بودجه عمومی که در اختیار می‌گیرد، چه می‌کند؟
فرهنگ را به اهلش بسپارید
اینکه چقدر کتاب چاپ شد، تیراژش چقدر بود و چقدر سی‌دی منتشر کردیم آمار فرهنگی نیست. اثر آن کتاب‌ها چه بود؟ اثر آن همه سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگ چه بود؟ اگر اثر خوب بود پس چرا امروز همه نگرانند؟ و همه ناراحتند؟ پس باید راه دیگری را برگزینیم و انتخاب کنیم. امروز حتی اگر در بخش مطبوعات نگاه کنیم، ببینید در این بخش، مطبوعاتی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند، چقدرند؟ رسانه‌هایی که از بودجه خاص قوه مجریه استفاده می‌کنند، چقدرند؟ بخش خصوصی ما چه مقدار فضا دارد؟ اگر بحث اعتدال است، اگر بحث توازن است، من نمی‌گویم بخش رسانه به بخش مردمی و بخش خصوصی واگذار کنیم، نه، یک توازنی، یک تعادلی برقرار شود. چه مقدار خبرگزاری‌ها و سایت‌ها و روزنامه‌ها و مجلات در اختیار نهادها و بخش‌هایی است که از بودجه عمومی کشور استفاده می‌کنند و چه مقدار در اختیار بخش خصوصی است؟ پایداری مطبوعات یا رسانه‌های بخش خصوصی ما چه مقدار است. روحانی افزود: اشاره شد به ۱۷۰ و چند سالی که جریده و روزنامه و مطبوعات در کشور ما شروع به کار کرده و سی و چند سالی که از انقلاب گذشته، به روزنامه‌ها نگاه کنید، جز یکی دو تا که آنها هم از بودجه عمومی استفاده می‌کنند، بقیه روزنامه‌ها عمرشان چند ساله است؟ و چرا این نهال به درخت تنومند تبدیل نمی‌شود؟ و چرا پرثمر و پربار نمی‌شود؟
روحانی با اشاره به استقلال روزنامه‌ها گفت: چرا بخش مطبوعات ما، جراید و رسانه‌های ما استقلال نمی یابند و روی پای خود نمی‌توانند بایستند. دولت یکی از وظایف خود را ایجاد این تعادل و توازن می‌داند. از ابتدا دولت معتقد بوده و امروز هم معتقد است که فرهنگ باید به اصحاب فرهنگ واگذار شود. اندیشمندان‌، صاحبنظران، انجمن‌های تخصصی و حرفه‌ای با قانون شفاف. حاکمیت با قانون است اما قانون باید روشن و شفاف باشد. چه راجع به مطبوعات، چه رسانه‌ها و چه کتاب وفیلم. امروز ساختن افکار عمومی در مسیر توسعه اهمیت دارد. در مسیر تعالی اهمیت دارد. در مسیر اخلاق و معنویت اهمیت دارد. آیا اخلاق، اخلاق حرفه‌ای، در زمینه رسانه‌ها رو به توسعه است؟ رو به تعالی است؟ تهمت‌ها کم شده؟ اتهامات کم شده؟ سخنان ناروا کم شده؟ دروغ کم شده؟ اگر اینچنین است پس ما موفق بودیم و اگر نشده باید ببینیم اشکال کار کجاست؟
ما آزادی مسوولانه را ارج می‌نهیم
روحانی با اشاره به وظیفه مطبوعات در تبیین مشکلات جامعه و امنیت روزنامه‌ها گفت: ما آزادی مسوولانه همه رسانه‌های ارتباطی را ارج می‌نهیم و از همه صاحبان فرهنگ و قلم و بیان می‌خواهیم که برای آنکه اذهان و افکار در مسیر منافع ملی و مصالح ملی قرار بگیرد واقعیت‌ها را به مردم بگوییم. شعارها را کم کنیم. مشکلات جامعه را برای مردم تبیین کنیم. معضل ما در جامعه، فقر است. هم فقر اقتصادی و هم فقر فرهنگی. معضل ما در جامعه نبود اخلاق حسنه است. معضل ما امروز در جامعه نبودن اعتدال است. افراط‌ها و تفریط‌ها. افراط‌ها آنچنان که گویی باید منزوی باشیم و درها بسته باشد. تفریط‌ها به گونه‌ای که گویی باید هویت اسلامی و ایرانی ما روز به روز تضعیف شود. ما دنبال اعتدال در این جامعه هستیم. افراط‌ها و تفریط‌ها رخت بربندد. توازن در امنیت هم مورد نیاز است. مطبوعات و رسانه‌های ما باید دارای امنیت باشند و برای کشور امنیت‌آفرین باشند. اینکه دارای امنیت باشند، ‌چرا برخی از مطبوعات دارای دژ پولادین هستند، هیچ‌کس جرات نمی‌کند به آنها نزدیک شود. نه قوه اجرایی‌اش، نه قوه قضایی‌اش. بالاتر از دژ پولادین، خود را قیم می‌پندارند. نه قیم تنها برای دولت، نه تنها برای احزاب و جناح‌ها، حتی قیم برای مردم. تمام مطبوعات و رسانه‌ها دارای اختیارات و حقوق مساوی هستند. اگر کسی خود را برتر می‌پندارد، این دولت او را برتر نمی‌بیند. همه باید دارای امنیت مساوی باشند.
چرا توقیف قدم اول است؟
روحانی با اشاره به توقیف مطبوعات و مشکلاتش گفت: هرکس خطا کرد با خطاکار باید برخورد شود. هیچ‌کس نباید خود را در حصار امن احساس کند. در این زمینه دولت معتقد است، توقف‌ها، توقیف‌ها آخرین راه است نه اولین راه‌حل. ممکن است مطبوعه‌ای، جریده‌ای، خطا کند یا مرتکب اشتباه بزرگی شود اولین قدم این است اگر می‌خواهیم با نویسنده، با مدیرمسوول برخورد کنیم. چرا کل آن رسانه بسته شود و عده‌ای از عزیزان ما که آنجا دارند کار می‌کنند در بخش‌های مختلف، به خاطر خطای یک نفر همه بیکار شوند. اشکال ندارد اگر نویسنده‌ای خطا می‌کند با او برخورد قانونی می‌شود. اگر خدای ناکرده فردی خیانت کرده و به مقدسات و منافع ملی احترام نمی‌کند با او برخورد شود. با نویسنده و مدیرمسوول. چرا با همه؟ چرا قدم اول توقیف و توقف؟ اشکال ندارد گاهی ممکن است نیاز باشد به توقیف هم کشیده شود اما چرا اینقدر عجله؟
چطور امروز برخی آزاد آزادند و برخی از این آزادی سهمی اندک در اختیار دارند؟
روحانی ادامه داد: چطور امروز برخی آزاد آزادند و برخی از این آزادی سهمی اندک در اختیار دارند؟ منتقدان دولت، مخالفان دولت آزادند و آزاد خواهند بود اما بگذارید به همان اندازه همراهان دولت هم از آزادی و امنیت برخوردار باشند. نقد کنند مخصوصا نقد سازنده. این افتخار برای دولت است.
من به هیات وزیران و به مسوولان گفته‌ام یا شکایتی از طرف دولت نباید باشد، نسبت به روزنامه، رسانه یا باید به حداقل ضروری اکتفا شود. شما می‌بینید امروز انتقاد صریح می‌کنند که حق آنهاست.
گاهی حتی اتهام می‌زنند، دروغ مطرح می‌شود. حتی نسبت به آن موارد هم دولت وارد عمل نشده و شکایتی را مطرح نکرده است. فقط از طریق مسوولان به آنها تذکر داده شده که این حرف ناصحیح و نادرست است. حتی علیه شخص رییس‌جمهور سی‌دی پخش می‌کنند با آدرس. گفتیم به آنها بگویند این قسمت‌های سی‌دی ناصحیح است. بگذاریم در مسیری قرار بگیریم که ملت و کشور ما شایسته آن مسیر است. بگذاریم معضلات جامعه حل و فصل شود. فقط مشکل ما مشکل جناحی و سیاسی و حزبی است؟ ما در محیط زیست مشکل نداریم؟ نباید بخشی از وقت توان صرف محیط‌زیست شود؟ محیط‌زیستی که در شهرهای بزرگ و کلانشهرها سلامت مردم امروز در خطر است. راه‌حل چیست؟ چه باید کرد؟ دولت، مردم، همه. شما بدانید در هیچ کاری و هیچ مسیر صعب و دشواری دولت موفق نخواهد بود مگر آنکه مردم پشتیبان و حامی باشند و به صحنه بیایند. اگر ملت به صحنه بیاید در هر موضوعی از جمله مسایل فرهنگی، اقتصادی، زیست‌محیطی و سیاست خارجی ما موفق می‌شویم.
روحانی: مردم فرم‌های یارانه را پر نکنند
رسانه‌های ما در مشکلات اساسی جامعه ما باید به صحنه بیایند. به کمک این کشور و دولت بیایند. به کمک حاکمیت و همه بیایند. در زمینه مسایل زیست‌محیطی شدت انرژی در این کشور غیرقابل قبول است. آلودگی‌ها از حد استاندارد به مراتب پا را فراتر گذاشته است. شما می‌بینید با یک سردی هوا در تهران با چه معضل بزرگی روبه‌رو می‌شویم. باوجود مشکلات فراوانی که امروز پیش‌روی مردم است ما می‌خواهیم وارد بحث هدفمندی یارانه‌ها شویم. نیاز به حضور رسانه‌ها دارد، آنها باید زمینه را آماده کرده و شرایط کشور را توضیح بدهند و تشریح کنند. پولی که از حامل‌های انرژی به دست می‌آید با بخشی از پول خزانه دولت ضمیمه شده و تبدیل به یارانه نقدی می‌شود که به طور مساوی برای خانوارها تقسیم می‌شود. شما می‌بینید امروز کشور با چه مشکلاتی مواجه است و بخش‌های تولید چه مشکلات عظیم دارند و همین‌طور در بخش سلامت. ما در زمینه یارانه و هدفمندی یارانه‌ها اگر بخواهیم قدم بزرگی برداریم دو چراغ قرمز پیش‌روی ماست یکی مساله گرانی و دیگری مساله بیکاری و رکود. بنابراین ناچاریم قدم‌ها را آرام برداریم. وقتی آرام برمی‌داریم حل مشکلات به سرعت امکان‌پذیر نخواهد بود. در قدم دوم یارانه می‌خواهیم به تولید کمک کرده و می‌خواهیم اقشار نیازمند از کمک یارانه نقدی و غیرنقدی نه تنها محروم نشوند بلکه بتوانیم کمک بیشتری کنیم.
راهش این است که آنها که نیاز آنچنانی به یارانه ندارند، دست رد به سینه یارانه نقدی بزنند و فرم‌هایی که در فروردین‌ماه در میان مردم پخش خواهد شد و در اختیار مردم قرار خواهد گرفت، این فرم‌ها را پرنکنند تا بتوانیم با دست بازتری به مشکلات جامعه رسیدگی کنیم. معضل بهداشت و درمان و حمل‌ونقل عمومی و تولید همه در سایه آن امکان‌پذیر است که مردمانی که نیاز آنچنانی به یارانه ندارند، با صدای رسانه به یارانه نقدی نه بگویند. برای اینکار شما اصحاب رسانه قدم به میدان بگذارید و همه توان خود را به کار بگیرید. تنها بحث محیط‌زیست و یارانه نیست، همه مسایل اصلی امروز جامعه ما نیاز به حضور و فعالیت شما و اقدامات اساسی شما دارد.
مبارزه با فساد مختص به قوه مجریه و قضاییه نیست
روحانی با اشاره به نقش مطبوعات در مبارزه با فساد گفت: معضل فساد یک معضل بزرگ است. فسادی که گوشه‌هایی از آن برای مردم بیان شده و گوشه‌های دیگر بعدا بیان می‌شود. چه کسی می‌تواند با این فساد بجنگد؟ تنها قوای مجریه و قضاییه؟ بزرگ‌ترین قدرتی که می‌تواند در این زمینه به میدان بیاید، رسانه‌ها هستند. باید بیایند و نام افراد مفسد و ویژه خوار نباید در جمع رییس دستگاه اجرایی کشور باشد. نام افراد مفسد و ویژه خوار باید بر سر زبان و بیان خبرنگاران ما قرار بگیرد.
اگر مطبوعات به صحنه بیایند و رسانه‌ها همه به صحنه بیایند، نه اینکه با مفسد می‌شود مبارزه کرد، می‌شود جلوی فساد را گرفت. باید هزینه‌ها را آنقدر بالا ببرید که کسی در مسیر فساد قرار نگرفته و هوس فساد به سرش نزند.
وقت من تمام است، فقط بر این نکته میخواهم تاکید کنم که دولت و رییس‌جمهور بر قولی که به اصحاب رسانه از روز اول داده پایبند است که محیطی امن‌تر برای اصحاب رسانه به وجود بیاورد. اما به خاطر مشکلات فراوانی که هست قاعده تحول تدریجی اجتماعی را مدنظر قرار دهید. ما باید آرام آرام به سمت این هدف حرکت کنیم. هر مقدار فشار بر دولت در این زمینه بیشتر وارد شود دولت در اجرای آنچه به مردم وعده داده است مصمم تر خواهد بود. نباید بگذاریم برخی از تنگ‌نظری‌ها، برخی سلیقه‌ورزی‌ها و برخی از ابهامات قانونی باعث شود که سلیقه‌های سیاسی در مسایل مهم فرهنگی و ارتباطی بتوانند حاکم شوند. ما باید واقعیت‌ها را برای مردم تبیین کنیم. برای آگاهی بیشتر مردم، برای گردش آزاد اطلاعات دست به دست هم دهیم و بدانیم اگر اطلاعات شفاف در اختیار مردم قرار بگیرد می‌توانیم به اهداف بلند و از جمله هدف آزادی و تعالی جامعه دست یابیم.