رشت تاریخی

نادر نینوایی- سال‌ها‌ست که استان‌های گیلان و مازندران به مقصد اول و آخر خیل عظیمی از جمعیت ساکن در تهران و کرج تبدیل شده‌اند. در واقع سفر به شمال در آخر هفته برای انبوه پایتخت‌نشینان تبدیل به کلیشه‌ای تکراری‌شده که اقامت در شهرهای ساحلی، آب‌تنی، کشیدن قلیان و احتمالا در کنار آن ترکیب جوجه‌کباب و نوشابه اجزای جدایی‌ناپذیر آن هستند.
باتوجه به قرار گرفتن در فصل پاییز، اما امکان آب‌تنی در دریا وجود ندارد و شاید این بهترین فرصت باشد که در این فصل بارانی با بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی شهر رشت هم از خیس شدن و سرما در امان بود و هم گیلان تاریخی را از نگاهی عمیق‌تر به نظاره نشست.
موزه‌های رشت
بازدید از موزه امکان آشنایی بیشتر با تاریخ و فرهنگ منطقه را به شما می‌دهد. موزه شهر رشت که در گذشته خانه حسین‌خان کسمایی روزنامه‌نگار و شاعر دوره مشروطه بوده، برشی از فرهنگ و تاریخ شهر رشت را ارائه می‌دهد. موزه از دو بخش مردم‌شناسی و باستان‌شناسی تشکیل شده است. در قسمت مردم‌شناسی می‌توان به تماشای تندیس مردم بومی گیلان نشست و دیدی دقیق‌تر از مردم این منطقه پیدا کرد.
در موزه مردم‌شناسی همچنین می‌توانید نظاره‌گر لباس‌های گیلکی، دیلمانی رودباری و تالشی باشید. افزون بر این موارد صنایع‌دستی، ادوات کشاورزی قدیمی و وسایل خانگی گیلان در موزه مردم‌شناسی به نمایش درآمده است.
در قسمت مربوط به آثار باستانی موزه نیز آثاری از تپه‌های مارلیک و مناطق رودبار، تالش و دیلمان به نمایش در آمده است. موزه رشت که در نزدیکی سبزه‌میدان قرار گرفته، بیش از هفت‌دهه قدمت دارد. موزه باستان‌شناسی در بخش زیر‌زمین قرار دارد و در آن می‌توانید نظاره‌گر کتیبه‌های تاریخی، سکه‌های باستانی و سفالینه‌ها و دست‌سازه‌ها باشید.
یکی دیگر از موزه‌های فاخر شهر رشت، موزه میراث روستایی گیلان است که یک موزه فضای باز به شمار می‌رود.
با شنیدن نام «موزه» بسیاری فضای بسته و پر از اشیای تاریخی به ذهن‌شان می‌آید، اما همه موزه‌ها این‌گونه نیستند.
موزه‌های فضای باز از انواع جدید موزه در دنیا هستند که در گیلان یکی از آنها وجود دارد. موزه میراث روستایی گیلان، موزه‌ ایمعرف و نشان‌دهنده ارزش‌های فرهنگی خانه‌های روستایی گیلان است.
آب و هوای همواره بارانی، اقلیم مرطوب و محیط جنگلی گیلان باعث شده تا از زمان‌های قدیم خانه‌ها با هدف سازگاری با این شرایط خاص ساخته شوند. همه خانه‌های گیلان یک شکل نیستند؛ در واقع سبک و معماری خانه‌های گیلان به ۹ شکل کلی تقسیم می‌شوند.
در ساخت این خانه‌ها از تکنیک‌ها و مهارت‌های خاصی از طراحی تا ساخت و نگهداری استفاده می‌شود که برای بازدیدکنندگان و دوستداران فرهنگ و تاریخ می‌تواند جالب باشد.
مساحت موزه میراث روستایی گیلان حدود ۲۶۰ هکتار است که در پارک جنگلی سراوان با حدود ۱۴۸۰ هکتار وسعت قرار گرفته است. اگر دوست دارید می‌توانید با یک تیر دو نشان زده و هم از پارک جنگلی بازدید کرده و هم به تماشای موزه‌ای متفاوت بنشینید.
برای بازدید از موزه میراث روستایی گیلان باید حداقل یک نصف روز زمان بگذارید، چراکه دیدن خانه‌‌هایی که در این موزه قرار دارند و هرکدام از روستایی در گوشه و کنار گیلان به این مکان منتقل شده‌اند، نیاز به دقت داشته و زمانبر است.
خانه‌های روستایی را در مبدا باز کرده و در موزه دوباره سرهم کرده‌اند.
در کنار بازدید از خانه‌های روستایی گوناگون این امکان برای بازدید‌کنندگان فراهم است که لباس محلی پوشیده و عکس‌هایی به یادگار بگیرند. همچنین فرصت امتحان طعم غذاهای محلی که توسط زنان بومی در این موزه فضای باز پخته می‌شود را نباید از دست داد.
در موزه میراث روستایی گیلان معمولا جشنواره‌های فرهنگی، تفریحی و آیینی نیز برگزار می‌شود که امکان شرکت در آنها برای بازدیدکنندگان وجود دارد.
در موزه میراث روستایی گیلان تلاش شده جنبه‌های مختلف فرهنگ، آداب و رسوم، بافت و تمدن گیلان ارائه شود. در همین راستا افزون بر خانه‌ها، سازه‌های دیگری مثل انبار برنج، محل پرورش کرم‌ابریشم، تنورهای نان‌پزی، کوره ذغال، کارگاه آهنگری و باغچه سبزیجات در موزه میراث روستایی گیلان به نمایش عموم در آمده است.
این موزه در آزادراه رشت- قزوین، نرسیده به پلیس راه و در جاده‌ سراوان- شفت قرار گرفته است.
اماکن تاریخی رشت
یکی از اماکن تاریخی شهر رشت، خانه تاریخی ابریشمی است. اگرچه این عمارت تاریخی برای بازدید ساماندهی نشده اما با رعایت نکاتی مثل مراجعه در ساعت اداری و نیز با کسب اجازه از مدیریت مجموعه می‌توان از بخش‌هایی که درهای آن قفل نیست، بازدید کرد.
خانه ابریشمی را کلانتر رشت به نام حاج میر اسماعیل ساخته، اما بعدها توسط وارثان و در سال ۱۳۱۸ خانه به حاج میرزا احمد ابریشمی فروخته شده است. نام ابریشمی هم از همان موقع روی خانه باقی مانده است.
یکی دیگر از عمارت‌های تاریخی شاخص شهر رشت خانه میرزا کوچک‌خان است. خانه میرزا کوچک‌خان، عمارتی ۳۰۰متری است که قدمتی بیشتر از ۲۰۰ سال دارد. خانه میرزا کوچک‌خان جنگلی در حال حاضر یکی از معروف‌ترین خانه‌های تاریخی رشت به حساب می‌آید. این خانه تاریخی به موزه‌ تبدیل شده است و اسناد مهمی از نهضت جنگل در آن نگهداری می‌شود. همچنین سلاح‌هایی که میرزا کوچک‌خان با آن به نبرد می‌رفت نیز در این خانه نگهداری می‌شوند.
میرزا کوچک‌خان وصیت کرده بود پس از مرگ، خانه‌اش را به فروش برسانند؛ در نتیجه پس از مرگ او، مالکی جدید در این خانه زندگی می‌کند. این مالک طبقه دوم را برای زندگی بر می‌گزیند و طبقه اول را به اجاره می‌دهد. پس از مدتی مالک خانه میرزا کوچک، به فکر تخریب این خانه می‌افتد. این خبر در بین اهالی رشت چرخیده و به گوش شهرداری این شهر می‌رسد. مسوولان استان گیلان، خانه میرزا کوچک‌خان را می‌خرند و آن را به موزه‌ تبدیل می‌کنند. این خانه در یکی از میدان‌های اصلی رشت و در خیابان استادسرا واقع شده است.
یکی دیگر از خانه‌های تاریخی رشت که در قسمت قدیمی این شهر قرار داشته و شکوهی خاص دارد، خانه تاریخی شیرازی رشت است. همسر نصرت رحمانی‌ شاعر معاصر‌ مالک خانه تاریخی شیرازی رشت است. خانه تاریخی شیرازی در محله قدیمی پیرسرای رشت واقع شده است. این محله فاصله کمی با بسیاری از معروف‌ترین رستوران‌های رشت دارد. خانه تاریخی شیرازی رشت حیاطی وسیع و ایوانی فراخ دارد. همانند دیگر خانه‌های تاریخی رشت، سقف عمارت شیرازی با سفال پوشانده شده است. کاشیکاری‌های جالب توجه سر در ورودی این خانه آن را تماشایی کرده است. از آنجا که خانه تاریخی شیرازی در بافت تاریخی رشت واقع شده، گشت‌و‌گذار در این محله شما را با تاریخ رشت نیز بیشتر آشنا می‌کند.
گفته می‌شود خانه شیرازی برخلاف دیگر خانه‌های قدیمی رشت، هنوز مسکونی است و به همین دلیل بازدید از داخل خانه شیرازی میسر نیست. اما نمای بیرونی این خانه و محله‌ای که در آن قرار دارد آنقدر تماشایی است که نباید دیدن آن را از دست داد.