رشد 19‌درصدی صادرات غیرنفتی

«جهان‌صنعت»- رییس سازمان توسعه تجارت ایران، با اشاره به رشد ۱۹‌درصدی صادرات غیرنفتی کشور در ۱۱‌ماهه امسال، این میزان افزایش صادرات را مطلوب توصیف کرده و میزان صادرات را رکوردی جدید در تاریخ دانست که فاصله زیادی هم تا هدف‌گذاری برنامه توسعه هفتم ندارد. او همچنین درخصوص تجارت آزاد با اوراسیا، اعلام کرد: پس از اتمام مهلت دو ماهه برای فراهم کردن مقدمات اجرایی کار، از اواسط اردیبشهت‌ماه، موافقتنامه تجارت آزاد با اوراسیا، اجرایی می‌شود و عملا از همان زمان، تعرفه گمرکی ۸۷‌درصد کالاهای ما صفر خواهد شد.
محمدعلی دهقان‌دهنوی که در یک برنامه تلویزیونی سخن می‌گفت، گزارشی از آمار تجارت کل کشور ارائه کرد که براساس آن، طبق آخرین آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران، صادرات غیرنفتی کشور در ۱۱‌ماهه امسال از ۵۳‌میلیارد دلار عبور کرده است.
به گفته این مقام مسوول این حجم از صادرات که رکوردی تازه به حساب می‌آید و بالاترین عدد در طول تاریخ بوده است، این درحالی است که زمانی که دولت چهاردهم کار خود را آغاز کرد، رشد صادرات غیرنفتی (در شش ماهه نخست) نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۱۰‌درصد بوده است اما در گزارش‌ ۱۱‌ماهه این رشد به ۱۹‌درصد رسیده و تا هدف ۲۳‌درصد برنامه هفتم فاصله کمی دارد. این آمار بسیار خوشحال‌کننده است. ضمن اینکه قابل توجه بودن صادرات نفتی و صادرات خدمات کشور، نشان‌دهنده پتانسیل بالای کشور برای تولید ارز نیز است.
به گزارش ایسنا، رییس سازمان توسعه تجارت ایران ضمن تاکید بر اینکه یکی از کانال‌هایی که می‌تواند به توسعه تجارت ما و به ویژه صادرات کشور کمک کند، موافقتنامه‌ها هستند، یادآور شد: سال ۱۳۹۴ پیشنهاد تجارت آزاد از طریق موافقتنامه‌ها، روی میز قرار گرفت؛ این نشان از زمان‌بر بودن و پیچیده بودن موافقتنامه‌های تجارت آزاد دارد. زمانی که در سال ۱۳۹۴ این موضوع بین ایران و پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا (شامل روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس) مطرح شد، تا سال ۱۳۹۸ طول کشید تا ما به یک موافقتنامه موقت تجارت ترجیحی رسیدیم. در حقیقت دو طرف تصمیم گرفتند بر روی ۸۰۰ قلم کالا، کار را به صورت آزمایشی شروع کنند.
وی ادامه داد: تجارت ترجیحی، محدود بر روی ۸۰۰‌قلم کالا، نتایج بسیار خوبی داشت. طی پنج سال ( از ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳) در همین ۸۰۰‌قلم کالا، ۱۲۰‌درصد (بیش از 2/‏2‌برابر) رشد صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را ثبت کرده‌ایم. صادرات ما از ۳۸۵‌میلیون دلار در آن ۸۰۰‌قلم به ۸۱۱‌میلیون دلار در سال گذشته رسید.
رییس سازمان توسعه تجارت ایران اظهار کرد: زمانی که دیدیم این توافقنامه تجارت ترجیحی، این طور مطلوب ماست، وارد مذاکره در مورد تجارت آزاد شدیم و مذاکرات در سازمان توسعه تجارت آغاز شد؛ 5/‏2‌‌سال مذاکره تجارت آزاد طول کشید تا در دی‌ماه ۱۴۰۲، موافقتنامه تجارت آزاد امضا شد. سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه زحمت بسیاری برای این موافقتنامه کشیده و حمایت کردند تا این موافقتنامه شکل بگیرد. دی‌‌ماه ۱۴۰۲ این موافقتنامه به امضای پنج کشور و ایران رسید و سپس، فرآیند تصویب آن در مجالس آنها تا حدود دو، سه ماه پیش تکمیل شد. برای ما اما کمی بیشتر طول کشید و به اینجا رسید.
تجارت آزاد با اوراسیا از اواسط اردیبهشت
دهقان‌دهنوی در مورد طولانی شدن این روند پروسه، گفت: باتوجه به اینکه موافقتنامه‌ها باید حتما در مجلس تصویب می‌شد، کمی طول کشید چراکه طی دو مرحله هم بادی انجام شود؛ در ابتدا مجلس تایید کند و سپس هم شورای نگهبان. ۱۳ اسفند‌ماه این موضوع نهایی و رییس مجلس شورای اسلامی آن را ابلاغ کرد. حال جهت اجرا دو ماه زمان گذاشته شده تا مقدمات اجرایی کار فراهم شود. این مهلت دو ماهه، حدودا اواسط اردیبهشت‌ماه تمام خواهد شد و موافقتنامه آماده اجرا خواهد شد. عملا زمانی که موافقتنامه اجرا شود، ۸۷‌درصد کالاهای ما تعرفه گمرکی‌شان صفر خواهد شد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در رابطه با اینکه این ۸۷‌درصد شامل چه کالاهایی می‌شود، توضیح داد: اکثریت کالاها را در بر خواهد گرفت؛ ۱۳‌درصد دیگر هم تعرفه‌ کالاهایی است که چندان مورد استفاده نیستند و تولیدکننده و صادر‌کننده آنها نیستیم. بنابراین اصرار و انگیزه خاصی نداشتیم که آنها را هم در توافقنامه بگنجانیم. تقریبا می‌توان گفت که همه بخش‌های تولیدی ما جزو معدود استثناهایی است که روی تولید آن حساسیت داشتیم، مشمول این موافقتنامه هستند.
رییس سازمان توسعه تجارت در رابطه با اثرات مثبت این موافقتنامه، تصریح کرد: قطعا هدفی بالاتر از توافقنامه ترجیحی پیش‌بینی شده است؛ ۱۲۰‌درصد رشد صادرات در ۸۰۰‌قلم کالای ترجیحی به دست آمده است، در کل تجارت بیش از این توسعه پیدا خواهد کرد و برخی کالاهای اساسی را می‌توانیم از این کشورها تامین کنیم. طی چند سال آینده، قطعا رشد صادرات محدود به دو برابری نیست و کاملا هدف‌گذاری‌ها را می‌توان دنبال کرد؛ ضمن اینکه در ذیل این موافقتنامه، علاوه بر اینکه تعرفه‌ها صفر می‌شود، پیش‌بینی می‌شود که موانع نیز حل شوند.
دهقان‌دهنوی ادامه داد: گاهی کشورها تعرفه را صفر می‌کنند اما موانع غیرتعرفه‌ای می‌گذارند؛ به طور مثال از ورود یک کالا جلوگیری کرده یا سهمیه‌بندی می‌کنند یا به عناوین دیگری نظیر مالیات، عوارض، عوارض آلایندگی و… وجهی دریافت می‌کنند که اثرش همان اثر تعرفه است؛ بنابراین اینها هم باید حذف شوند. تجارت به شدت تسهیل می‌شود. این موافقتنامه تجارت آزاد، سرشار از فرصت‌ها برای هر دو طرف است اما طرفی بیشتر بهره‌مند می‌شود که بتواند از فرصت‌های خود بهتر استفاده کند. افزایش واردات خوب، لزوما پدیده غلطی نیست اما افزایش صادرات مزیت‌های بیشتری برای کشور خواهد داشت.
معاون وزیر صمت اظهار کرد: اقدامات حفاظتی، یک استاندارد است که در اکثر موافقتنامه‌ها وجود دارد. هرگاه به جایی برسیم که ببینیم افزایش واردات یک محصول به تولید داخلی یک محصول آسیب می‌رساند، می‌توانیم از آن اقدامات محافظتی با اطلاع طرف مقابل استفاده کنیم. مهم‌تر اینکه منفی نگاه نکنیم و ببینیم فرصت‌ها چیست و استفاده کنیم.
وی افزود: در نخستین اقدامات، دبیرخانه در سازمان توسعه تجارت ایجاد کردیم، خوشبختانه در حضور رییس‌جمهور در نمایشگاه اوراسیا هم قول گرفتیم این دبیرخانه تشکیل شود و ساختار رسمی پیدا کند. دبیرخانه را تشکیل داده‌ایم تا نماینده ما در اتحادیه اوراسیا باشد؛ آنجا عضو ناظر داریم که این موضوع کاملا تجاری است و اینکه عضویت در همه جلسات به عنوان نماینده کشور حضور داشته باشد و این دبیرخانه مطالعات بررسی‌ها و آن رصد کامل انجام را دهد. اکثر کشورهایی که با آنها تجارت داریم بیش از ۱۰‌نفر و بعضا بیش از ۲۰‌نفر در کشور ما رایزنی بازرگانی دارند. یک نفر در این کشورها داریم که مراکز تجاری‌مان را توسعه می‌دهیم و اتاق بازرگانی پای کار آمده و قرار است یک مرکز تجاری بزرگ در روسیه ایجاد کنیم.
خروج ۹۰۰۰ کالا خارج از تعرفه گمرکی
کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه نیز در این برنامه تلویزیونی درباره فرصت‌ها و ظرفیت‌های اوراسیا اظهار کرد: حدود ۹۰۰۰ کالا خارج از تعرفه گمرکی قرار خواهند گرفت و عملا این می‌تواند نقش بسیار موثری در توسعه تجارت بین جمهوری اسلامی ایران و پنج کشور اتحادیه اقتصادی اوراسیا داشته باشد. در بین این پنج کشور اتحادیه، قطعا اقتصادی که اقتصاد مهم و بزرگ است، فدراسیون روسیه است و من فکر می‌کنم که این موافقتنامه و اجرایی شدن آن می‌تواند این نوید را به تجار و بازرگانان ما بدهد که سمت و سویی جدی به روسیه داشته باشند.
سفیر ایران در روسیه تصریح کرد: ضمن این توافقنامه یک نوع رقابت یا یک نوع زورآزمایی هم به وجود می‌آید که حتما بخش‌های اقتصادی ما باید به شکل جدی وارد عمل شوند؛ چه اقتصاد در حوزه دولتی یا در حوزه‌های نیمه‌دولتی و به‌ویژه در حوزه بخش‌ خصوصی.
اینکه سازمان توسعه تجارت همچنان فرماندهی کار را در دست داشته و هدایت کنند یا اتاق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در کشوری همچون فدراسیون روسیه دارای دفتر و دارای نمایندگی باشد یا یک برنامه کار برای ورود به بازار روسیه باید داشته باشیم. بازار روسیه بازار بزرگی است. آخرین آمار گمرکی که از بازار روسیه داریم، مربوط به سال ۲۰۲۱ است که ۲۹۷‌میلیارد دلار واردات روسیه است؛ به عبارتی قریب به ۳۰۰‌میلیارد دلار.
وی افزود: نهادهای مختلف اقتصادی ما اعم از دولتی و نیمه‌دولتی و خصوصی باید برنامه جامعی برای ورود در اقتصاد روسیه داشته باشند و روس‌ها هم از این موضوع استقبال می‌کنند. به دلیل اینکه آنها طبعا در این رقابتی که به وجود آمد یک دوره آزمودند. طی سه سال گذشته، بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آمریکایی، روسیه را ترک کرده‌اند، بنابراین روسیه نیازمند این است که بازار باثباتی را تجربه کند. اکنون زمان آن است که برای ورود به بازار روسیه و چهار کشور دیگر، دارای برنامه باشیم؛ اگرچه شاید بازار چهار کشور دیگر از روسیه کوچک‌تر باشد اما حتما موقعیت‌های بسیار خوبی برای ورود تجار و بازرگانان ما دارند و امیدواریم از موقعیت خوبی که پدید آمده، همه بتوانیم از آن استفاده مطلوبی ببریم.
سفیر ایران در روسیه، ضمن تاکید بر فراهم کردن زیرساخت‌ها، گفت: بخش‌هایی از آن در طول سالیان گذشته فراهم شده اما چند زیرساخت دیگر هم نیاز است؛ یکی بحث شناخت است. شناخت بین دو کشور، تجار دو کشور، قواعد و قوانینی که در حوزه تجارت بین دو کشور وجود دارد و… موارد بسیاری مهمی هستند که نیازمند آگاهی است؛ باید پیشرفت‌هایی را در این خصوص داشته باشیم. همچنین بحث ترانزیت هم مطرح است. اکنون در حوزه ترانزیت، بخش‌هایی از کریدور شمال و جنوب راه افتاده است؛ یکی از آن شاخه شرقی کریدور است، از کشور روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و ایران.
جلالی یادآور شد: اولین‌بار در سال ۲۰۲۳ با ۶۵۰‌هزار تن کالا ترانزیت راه افتاد، در سال ۲۰۲۴ براساس آماری که روس‌ها دادند به یک‌میلیون و ۸۰۰‌هزار تن کالا رسید. هدف‌گذاری ما 2 میلیون تن بود که تقریبا رسیدیم، امسال هم باید این را گسترش دهیم. در حوزه دریا، خوشبختانه به حدود ۹‌میلیون تن انتقال کالا رسیده‌ایم. البته از مسیر دریا با ظرفیت‌های فعلی برآورد ما بین ۱۳ تا ۱۴ میلیون تن است.
وی درخصوص شناخت بخش‌خصوصی برای رقابت در بازار روسیه، تصریح کرد: تاکید بنده این است که صاحب این کار بخش‌خصوصی باید باشد. ما به عنوان دولت ریل‌گذار هستیم، ما می‌توانیم مسائل حاکمیتی و بین دولتی را حل کنیم. اصل کار و پایه کار اگر بخواهد ماندگار باشد، بخش‌خصوصی است. طی جلسه‌ای که با رییس اتاق بازرگانی ایران هم داشتیم درخواست کردیم که بخش‌خصوصی با سازماندهی و ساماندهی وارد عمل شود. پیشنهاد من این است حتما دفتری در داخل روسیه داشته باشند، افرادی در داخل روسیه حضور داشته باشند و اتحادیه‌ای داشته باشیم.
80 سال پیش باید انجام می‌دادیم
کامبیز میرکریمی، نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و روسیه نیز در این برنامه، در رابطه با ملزومات و نیازهای بازارهای روسیه در زمینه‌های مختلف، اظهار کرد: اقدامی که ما اکنون انجام می‌دهیم، یعنی دولت و مجلس و همه انجام دادند، کشورهای صنعتی ۸۰‌سال پیش انجام دادند؛ یعنی بعد از جنگ جهانی دوم بلوک‌های اقتصادی سریع تشکیل شد و همه هدف برای تسهیل و دسترسی به بازار متقابل بود اما در طول این فاصله، بسیاری از کشورها از جمله ایران به دنبال سیاست‌های حمایتی رفتیم. نتیجه این شده که ما در حال حاضر صنعتی داریم که تقریبا همه چیز تولید می‌کنید، صنعتی که چشم به بازار داخل داشته و سرریز تولیدش را صادر کرده است؛ بنابراین هدف‌گذاری صادرات نبوده است.