رعایت نشدن کنترل‌های داخلی شرکت‌ها گزارش شود

بازار سرمایه ایران – دومین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی هیات همکاری سازمان بورس با حرفه حسابرسی و حسابداری، با موضوع «آسیب‌شناسی و ارائه راهکارهای بهبود اظهارنظر حسابرس نسبت به کنترل‌های داخلی» برگزار شد. نشست «هیات همکاری سازمان بورس با حرفه حسابرسی و حسابداری»، با هدف تعامل دوسویه‌ سازمان بورس با حسابرسان معتمد برای حل مسائل و چالش‌های موجود در زنجیره گزارشگری و اطمینان‌بخشی و تحقق اهداف سند تحول حرفه حسابرسی در بازار سرمایه و به منظور اخذ نظرها و دیدگاه‌های موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس برگزار شد. در این نشست تخصصی، گروهی از نمایندگان و اعضای هیات‌مدیره موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس، همچنین ولی‌اله جعفری، مدیر نظارت بر ناشران و کمال گوینده، رییس اداره نظارت بر حسابرسان معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار حضور داشتند.
در ابتدای این نشست آزاده مداحی، عضو و دبیر هیات همکاری سازمان بورس با حرفه حسابرسی و حسابداری، ضمن تاکید بر اهمیت نقش حسابرسان در ارتقای شفافیت در بازار سرمایه، به تشریح اقدامات انجام‌شده برای تدوین سند تحول حسابرسی در بازار سرمایه پرداخت و اهداف برگزاری این نشست را که در راستای اجرای سند مذکور صورت گرفته بود، بیان کرد.
او ضمن اشاره به اقدامات سازمان بورس برای استقرار و ارزیابی کنترل‌های داخلی، بر اهمیت سیستم کنترل داخلی در کاهش ریسک اطلاعاتی شرکت‌ها و ایفای مسوولیت‌های هیات‌مدیره و نیز کاهش ریسک حسابرسی تاکید کرد و از حاضران خواست دیدگاه‌های خود را درباره چالش‌ها و راهکارهای اجرای اثربخش رسیدگی و اظهارنظر حسابرس نسبت به کنترل‌های داخلی ارائه کنند.
ولی‌اله جعفری، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار نیز با اشاره به اینکه براساس «دستورالعمل کنترل‌های داخلی» مقررشده حسابرسان مستقل درخصوص استقرار و به کارگیری سیستم کنترل‌های داخلی اثربخش توسط شرکت‌ها اظهارنظر کنند، اعلام کرد: با وجود آنکه در برخی شرکت‌ها مسائل و مشکلات متعددی مشاهده می‌شود که نشان‌دهنده ساختار نامناسب و رعایت نشدن کنترل‌های داخلی در آنهاست، اما این موارد در اظهارنظر حسابرس مورد اشاره واقع نمی‌شود. او بر ضرورت اطلاع‌رسانی ضعف‌های بااهمیت در کنترل‌های داخلی شرکت‌ها توسط حسابرسان تاکید کرد.
دیدگاه‌های صاحب‌نظران حرفه حسابرسی
در ادامه صاحب‌نظران حرفه حسابرسی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند و به بیان موضوعاتی نظیر جدیت در رعایت کنترل‌های داخلی در سطح مدیریت شرکت‌ها، ضرورت وجود سازوکار حمایتی مناسب از حسابرسان داخلی، بازنگری در چک‌لیست‌ فعلی و تدوین رهنمودها و چک‌لیست‌های متناسب با اندازه و نوع صنعت شرکت‌ها، ارتقای سطح تخصص و مهارت حسابرسان در حوزه فناوری اطلاعات و بهره‌گیری از هوش مصنوعی، دسترسی کافی به سامانه‌ها و آموزش درخصوص شیوه‌ ارزیابی و گزارشگری کنترل داخلی به‌عنوان یک خدمت حرفه‌ای اطمینان‌بخشی پرداختند. همچنین آنها بر کفایت نداشتن چک‌لیست فعلی کنترل داخلی تاکید و اعلام کردند: اشاره نکردن به برخی ضعف‌های کنترل داخلی ناشی از لحاظ نشدن آنها در چک‌لیستی است که مبنای اظهارنظر حسابرس بوده و لذا ضروری است چک‌لیست مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد.
مدل سه خط دفاعی در شرکت‌ها
مرتضی اسدی، نماینده سازمان حسابرسی نیز ضمن تاکید بر مدل سه‌خط دفاعی در شرکت‌ها اعلام کرد: باوجود تاکید استانداردهای بین‌المللی حسابرسی داخلی، واحدهای حسابرسی داخلی مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد. چنانچه واحد حسابرسی داخلی که وظیفه اصلی آن بهبود ساختار کنترل‌های داخلی است مورد خودارزیابی و ارزیابی مستقل قرار گیرد و الزام به تقویت واحدهای حسابرسی داخلی وجود داشته باشد، این فرآیند موجب بهبود ساختار کنترل‌های داخلی شرکت خواهد شد.
او همچنین بر ضرورت وجود گزارشگری دوره‌ای مناسب توسط کمیته حسابرسی و واحد حسابرسی داخلی و نیز لزوم توسعه تعامل و برگزاری جلسات مشترک حسابرسان مستقل با واحد حسابرسی داخلی و کمیته حسابرسی تاکید کرد.
منصور شمس‌احمدی، عضو دیگر هیات همکاری نیز بر اهمیت ارزیابی و گزارشگری درخصوص سیستم کنترل داخلی با رویکردی حرفه‌ای و نظام‌مند تاکید و به ضوابط و رهنمودهای PCAOB در این خصوص شامل ارزیابی با رویکرد بالا به پایین، شیوه گزارشگری و مستندسازی اشاره کرد.
او ابراز امیدواری کرد با تدوین و به‌روزرسانی ابزارها و رهنمودهای لازم و اجرای راهکارهای پیشنهادی، به استقرار سیستم کنترل داخلی مناسب و اثربخش در شرکت‌ها دست خواهیم یافت.