رفت ‌وآمدهای دیپلماتیک تاثیری بر قیمت ارز ندارد

گروه اقتصادی- «آمد و رفت‌های دیپلماتیک در شرایط خاص سیاسی و روانی مهم است اما تعیین‌کننده اصلی روند بازار ارز نیست.» جمله‌ای که رییس کل بانک مرکزی در واکنش به پیچ و تاب‌های ارزی بازار و رفت و برگشت‌های مکرر قیمت‌ها در سایه روابط دیپلماتیک خارجی بر آن اصرار می‌ورزد. این در حالی است که شرایط خاص امروز کشور، دستیابی به اهداف اقتصادی را در گرو تصمیمات سیاستی قرار داده است‌.
در شرایط سخت و پیچیده کنونی که تحریم‌های آمریکا گلوگاه‌های اقتصادی را فشار می‌دهد و اقتصاد را در پیچ و خم تصمیمات سیاستی گرفتار کرده است، انطباق اصول علمی اقتصاد و سیاست در اتخاذ برنامه‌های سرنوشت‌ساز اقتصادی تعیین‌کننده خواهد بود، به بیانی واضح‌تر اگر سیاستگذار به دنبال یافتن راهی برای عبور از دوره‌های گذار اقتصادی باشد، نیازمند آن است که در بهبود روابط دیپلماتیک خود بکوشد و آن را آب‌باریکه‌ای برای عبور موفقیت‌آمیز کشور از تنگناهای اقتصادی بداند‌.
بر این اساس به هر میزان که نظام تصمیم‌گیری کشور از اختلافات حزبی و گروهی در امان باشد، به همان میزان می‌توان از عقیم ماندن برنامه‌های عملیاتی در حوزه اقتصاد جلوگیری کرد و گشودن گره‌های پیچیده سیاسی-اقتصادی را ممکن کرد‌.
با این حال به نظر می‌رسد این مهم چندان مورد پسند سیاستگذاران داخلی قرار نگرفته و حتی می‌تواند آتش اختلافات گروه‌های مختلف حزبی را شعله‌ورتر کند‌. بر این اساس و در حالی که رفت‌وآمدهای گسترده سیاسی و افزایش روابط دیپلماتیک ایران با دیگر کشورها دریچه‌های امید را برای کاهش قیمت‌ها در بازار ارز گشوده است، با این حال رییس کل بانک مرکزی از تاثیر اندک این آمد و شدها در نوسانات ارزی بازار سخن می‌گوید‌.
رفت و آمدهای بی‌تاثیر
آن‌طور که رییس کل بانک مرکزی درباره نوسانات نرخ ارز می‌گوید، آمد و رفت‌های دیپلماتیک در شرایط خاص سیاسی و روانی مهم است، لیکن تعیین‌کننده اصلی روند بازار ارز نیست‌. عبدالناصر همتی در خصوص عوامل تاثیرگذار در بازار ارز معتقد است که در اجرای سیاست‌های جدید ارزی در قبال صادرکنندگان و نقشی که در تامین ارز سامانه نیما و واردات در مقابل صادرات و اسکناس صرافی‌ها خواهند داشت و نیز مدیریت و راهبری بازار اسکناس ارز خصوصا آماده شدن برای عملیاتی کردن بازار متشکل ارزی است که شاهد منطقی‌تر شدن قیمت ارز در بازار خواهیم بود‌.
بر این اساس هرچند عوامل سیاسی و بین‌المللی در شرایط تحریمی در نوسانات بازار ارز بی‌تاثیر نیستند و اخبار به ظاهر مثبت و منفی هر کدام به سهم خود تا حدودی می‌توانند بازار ارز را متاثر سازند، اما با اطلاعاتی که از توانایی‌ها و امکانات و ذخایر ارزی کشور، روابط و ساختار جدید در حال شکل‌گیری تجاری و کانال‌های مالی در دست است، می‌توان گفت که آمد و رفت‌های دیپلماتیک در شرایط خاص سیاسی و روانی تعیین‌کننده اصلی روند بازار ارز نیست‌.
به اعتقاد همتی، افتخار مهم بانک‌ مرکزی تداوم مقاومت در شرایط تحریم، برای تقویت ارزش پول ملی و حفظ ثبات اقتصادی است و بر همین اساس از اول سال تاکنون میزان تامین ارز برای واردات به رقم قابل توجه ۴/۹ میلیارد دلار رسیده است که حدود ۵ میلیارد دلار آن تامین شده است‌.
بانک مرکزی امروز در خط مقدم جنگ اقتصادی قرار دارد‌. وقتی واضعان حداکثر فشار تحریمی به تدابیر بانک مرکزی در خنثی کردن توطئه اعتراف می‌کنند انصاف نیست صحبت از دستکاری در نرخ ارز، برای توجیه آمد و رفت‌ها و مذاکرات شود‌.
اما این مهم در حالی از سوی رییس کل بانک مرکزی مطرح می‌شود که دست‌کم در طول یک سال گذشته شاهد تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم تصمیمات سیاسی بر روابط دیپلماتیک بر تغییرات بازار ارز بوده‌ایم‌. نقطه آغاز نوسانات گسترده نیز درست زمانی شروع کرد که روابط سیاسی ایران و آمریکا به نقطه تاریکی رسید و سال‌ها تلاش سیاستمداران برای دستیابی به توافق جامع در گرو کشورهای ۱+۵ به حاشیه رانده شد‌.
این موضوع و نوسانات عمده ارزی به دنبال آن پرده‌برداری از این واقعیت مسلم است که تصمیم‌گیری‌های سیاستی کشور به اهداف و تصمیمات اقتصادی قوام می‌بخشد و دستیابی به نقطه مطلوب اقتصادی دولت را ممکن می‌کند‌.
در حالی که سیاستگذاران اقتصادی کشوری نیز همواره سیاست‌های اعمال شده از سوی آمریکا و تنش‌های منطقه را عامل بی‌ثباتی و بی‌نظمی قیمت ارز در بازار ذکر کرده‌اند، با این حال این موضوع در سایه تلاش کشورهای منطقه برای کاهش تنش‌های ایران و آمریکا از سوی مسوولان کشوری رد می‌شود‌.
بنا بر آنچه از سوی رییس کل بانک مرکزی مطرح شده است، آنچه توانسته طی هفته‌های گذشته به ثبات قیمت‌ها در بازار ارز منجر شود و از نوسانات بالای ارزی جلوگیری کند، اجرای سیاست‌های جدید ارزی است‌. سیاست‌هایی که از یک سو صادرکنندگان را به بازگشت ارزهای صادراتی‌شان مکلف می‌سازد و نوید عملیاتی شدن بازار جدید متشکل ارزی را می‌دهد‌.
سیاست‌های ارزی
اما در حالی که صادرکنندگان را راهگشای ارزی بازار کشور می‌دانند با این حال به نظر نمی‌رسد بخش تجاری کشور چندان در سیاستگذاری ارزی کشور تعیین‌کننده باشد‌. بنا بر آنچه از سوی وزیر اقتصاد اعلام شده بود، از ۴۰ میلیارد تومان ارز حاصل از صادرات، تنها ۱۰ میلیارد تومان به کشور بازگشته است و از سرنوشت دیگر ارزهای صادراتی خبری در دست نیست‌.
از سوی دیگر بازار متشکل ارزی نیز که ماه‌هاست وعده راه‌اندازی آن را می‌دهند هنوز به مرحله نهایی نرسیده و بر این اساس به نظر نمی‌رسد انتظار برای راه‌اندازی این بازار نقشی در ثبات قیمت ارز داشته باشد‌. با این حال بسیاری از مسوولان و کارشناسان معتقدند راه‌اندازی بازار متشکل ارزی یکی از مزیت‌های بزرگ ارزی برای کنترل قیمت‌ها محسوب می‌شود‌.
با این حال به نظر می‌رسد راه‌اندازی بازار متشکل ارزی مراحل نهایی خود را سپری می‌کند و آن‌گونه که دست‌اندرکاران راه‌اندازی این بازار عمده‌فروشی اسکناس ارز می‌گویند، قرار است تا آخر خردادماه با تایید نهایی بانک مرکزی، این بازار به صورت رسمی آغاز به کار کند‌. اگر بازار به خوبی شکل گرفته و بر اساس سیاست‌های کاملا اقتصادی و به دور از دخالت‌های غیراقتصادی پیش رود، می‌توان امیدوار بود که بساط تعیین نرخ در بازار ارز ایران از سوی هرات و سلیمانیه برچیده شود‌.
به گفته کامران سلطانی‌زاده، رییس شورای‌عالی کانون صرافان حجم معاملات در بازار متشکل نامحدود است و یک نفر در روز بیش از چندین بار امکان معامله و خرید و فروش دارد اما یکی از مواردی که باعث بهبود وضعیت بازار شده، مدیریت جدید بانک مرکزی است زیرا این بانک به تعیین نرخ از سوی بازار و صرافان دخالت ندارد و تنها برای بحث نظارت بر این بازار ورود می‌کند‌.
بر این اساس هرچند روابط سیاسی به عنوان یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در تغییرات قیمتی بازار ارز از نظر سیاستگذار دور مانده است، با این حال به نظر می‌رسد به هر میزان که روابط دیپلماتیک و سیاسی به سمت بهبود می‌رود به همان میزان ثبات قیمت‌ها در بازار ارز حفظ خواهد شد‌.