رمزگشایی از آیین مهرپرستی در کتاب جدید یغمایی

«جهان‌صنعت»- کتاب «نیایش مهر در ایران» برای نخستین‌بار به ساختار پیچیده مهرکده‌ها و چگونگی راه‌ یافتن این آیین به کشورهای اروپایی نگاه ویژه‌ای داشته است. حدود ۳۰ سال پیش اسماعیل یغمایی، باستان‌شناس، پس از پیدا شدن یک پیکره یونانی، به کاوش در اطراف محل پیدا شدن مجسمه پرداخت تا به بخش‌های نایافته آن دست یابد. در این جست‌وجو، او به ساختار مهرکده‌ای از دوره‌ پارت و ساسانی دست پیدا کرد.
مهرکده «محمدآباد» دشتستان، یگانه مهرکده شناخته‌شده‌ای است که پس از سه فصل کاوش یکسره ویران شد. یغمایی در آن زمان همچنین به کاوش در مهرکده «گوسعیدی» و بررسی مهرکده نیمه ویران «گوگاه» پرداخت. کاوش این بناها برای نخستین‌بار بخش‌هایی از اسرار آیین مهر را نشان می‌دهد. کتاب نیایش مهر در ایران، توسط انتشارات دادکین، انتشارات تخصصی میراث فرهنگی و باستان‌شناسی منتشر شده است. آیین مهر، بخشی از روح جهان است که از بطن جغرافیا و فرهنگ ملت ایران برخاسته و فراتر از مرزهای سرزمین‌مان رفته است. برخلاف آنکه این آیین ریشه‌های عمیق ایرانی دارد، کارشناسان، هنرمندان و باستان‌شناسان اروپایی، درباره آن تحقیق ‌کرده‌اند، نوشته‌‌اند و آثار هنری خلق کرده‌اند. آنها با تولید محتوا طی سالیان دراز این آیین دیرین را از آن خود کرده‌‌اند و به آن بالیدند. امروزه میترائیسم که برآمده از آیین مهر است، ما را بیش از هر چیز یاد مسیح، سردابه‌های کلیساهای ایتالیایی و آیین‌های یونانی می‌اندازد. این فقدان همواره در آثار مکتوب ایرانی هم دیده شده است.
اسماعیل یغمایی یکی از معدود باستان‌شناسان ایرانی است که در مورد این آیین و چگونگی آن در ایران کاوش و پژوهش کرده و کتاب
«نیایش مهر در ایران» که بر پایه‌ کاوش‌های باستان‌شناسی نوشته شده، حاصل این تلاش‌هاست. این کتاب تنها مرجع ایرانی ا‌ست که به چگونگی آیین مهر بر پایه‌ کاوش‌های باستان‌شناسی پرداخته است. یافته‌های انگشت‌شمار این کاوش‌ها مثل پیکره گلی‌گاو، ‌هاون سنگی بر کوبیدن گیاه هوم، بخشی از یک ساغر شکسته بلورین، تکه‌ای نمک، مخزن کوچک برای تطهیر و… همه گواهی است بر چگونگی پرستش مهر در سکوهای نذورات هفتگانه. برابری بسیار مهرکده گوسعیدی با مهرکده سنت کلمنت در رم ایتالیا که در زیر کلیسای سنت کلمنت جای دارد شگفت‌انگیز است. دستاورد چندین فصل کاوش در محوطه محمدآباد گویای چگونگی پرستش مهر، پیشکشی نذورات و اجتماع مهرپرستان است. انتشارات دادکین اقدام به چاپ و نشر این کتاب کرد تا شاید سنگ‌بنایی برای تحقیق، پژوهش‌ و کاوش بیشتر بر آیین مهر در ایران باشد.