رنج گردشگري

نادر نینوایی- مرکز آمار ایران با انتشار گزارشی میزان ورود گردشگران خارجی به کشور را اعلام کرده است.
براساس این آمار در تابستان۱۴۰۳ بیشترین میزان گردشگران ورودی به ایران از 10‌کشور عراق‌، افغانستان، ترکیه، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ارمنستان، بحرین، عمان و عربستان بوده است.
نگاهی به فهرست این کشورها مشخص می‌کند که بیشترین میزان گردشگر ورودی به ایران از کشورهای همسایه بوده و نه‌تنها دست ایران از جذب گردشگران غربی کوتاه مانده بلکه در زمینه جذب گردشگر از کشورهای چین و روسیه هم توفیق چندانی حاصل نشده است.
آمار منتشر شده همچنین نشان می‌دهد در تابستان۱۴۰۳ تعداد بازدیدکنندگان خارجی موزه‌ها و اماکن فرهنگی و تاریخی ۵۳‌هزار و ۱۳۵‌نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۷۴‌هزار و ۹۲۵‌نفر در بازدیدکنندگان خارجی کاهش یافته است.
در یک‌سال اخیر، بروز جنگ غزه، سقوط بشار اسد در سوریه، تنش‌های منطقه‌ای، انتخاب ترامپ به‌عنوان رییس‌جمهور آمریکا و بحران ایران با کشورهای غربی بر سر پرونده هسته‌ای، موجی از اخبار منفی را پیرامون خاورمیانه شکل داده است و در این شرایط گردشگران بین‌المللی تمایلی برای سفر به کشورمان نشان نمی‌دهند. با این شرایط به‌نظر می‌رسد که گردشگری درگیر رنجی بی‌امان شده است و لااقل در آینده نزدیک نمی‌توان پایانی برای آن متصور بود.
تاثیر تنش‌های منطقه‌ای
بر گردشگری
اسرافیل شفیع‌زاده، عضو جامعه تورگردانان ایران در خصوص تاثیر تنش‌های منطقه‌ای بر گردشگری ایران و خاورمیانه به «جهان‌صنعت» گفت: نگاهی به وضعیت گردشگران ورودی به کشور مشخص می‌کند که در وضعیت مطلوبی نیستیم. تنش‌هایی که عملا از هفتم اکتبر سال 2023 شروع شده، محدود به مساله اسرائیل و فلسطین نبوده و بسیار فراتر رفته است. به هر حال امروز بحث خاورمیانه مطرح است و این منطقه از دید کسانی که تصمیم به سفر می‌گیرند، دارد در آتش جنگ می‌سوزد. ایران، لبنان، عراق، یمن و اردن تحت‌تاثیر تنش‌ها قرار دارند و خود اسرائیل هم با بحران‌های عظیم اقتصادی و اجتماعی دست به گریبان است بنابراین از آنجایی که منطقه خاورمیانه در آشوب است، گردشگری اساسا روند رو به رشدی ندارد و به طور معمول حساسیت‌های توراپراتورها به اتفاقاتی اینچنینی بسیار بالاست.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار داشت: به هر روی تقابل ایران و اسرائیل هم بخش گردشگری ایران را تحت‌تاثیر گذاشته است و گروه‌های توری که پیش از بروز تنش‌ها از دانمارک، روسیه و فرانسه داشتیم و قرار بود از ایران بازدید کنند، سفرهای خود را لغو کرده‌اند. البته در تلاش هستیم به شرط آرامش در منطقه سفرهای جایگزین برای آنها تامین کنیم. در هر صورت باید پذیرفت که رشد بخش گردشگری ایران وابسته به پایداری سیاسی منطقه است.
کاهش سفرها به مشهد و شهرهای شمالی
این عضو جامعه تورگردانان ضمن اشاره به کاهش سفر خارجی‌ها به مشهد و شهرهای شمالی ایران گفت: در گذشته شاهد بودیم که پروازها از کشورهای عربی به مشهد و شهرهای شمالی ایران برقرار بوده و هتل‌های رامسر، چالوس و مناطق شمالی در اشغال مسافران کشورهای حوزه خلیج فارس بود.
امروز اما جریان اعزام گردشگر از کشورهای عربی به ایران هم مثل قبل برقرار نیست و آمار به شدت نزول کرده است. تحت‌تاثیر این شرایط صنعت هتلداری و گردشگری ایران در رنج است و عملا زیان‌های ناشی از عدم اعمال دیپلماسی اثرگذار، شرایطی را پدید می‌آورد که نتوانید برنامه‌هایتان را در حوزه گردشگری به اجرا بگذارید.
حتی سیاست وزارت گردشگری برای جذب گردشگر از چین و روسیه که به عنوان بازارهای آلترناتیو (جایگزین) مطرح می‌شوند و تلقی این است که بازار جذب گردشگر از این دو کشور جایگزین بازارهای غربی شده است، عملا وزن و میزان ارز ورودی لازم را ندارد.
وی افزود: به عنوان یک فرد آگاه و مطلع از بازار روسیه عرض می‌کنم که عملا گردشگران روسی اقبالی به سفر به ایران نشان نمی‌دهند. گردشگران روسیه سفر به مقاصدی نظیر شرم‌الشیخ، دوبی و آنتالیا را ترجیح می‌دهند و به سبب محدودیت‌های موجود امکان جذب گردشگران روسی را که به این مناطق سفر می‌کنند نداریم. قشری هم که به عنوان گردشگر فرهنگی از روسیه می‌آیند به آن میزان نیست که ضریب اشغال هتل‌های ایران را به شدت بالا ببرد. امروز در مسیرهای پروازی از روسیه به ایران می‌بینیم که عمدتا این دانشجویان ایرانی حاضر در روسیه هستند که در پروازها حاضر بوده و نهایتا از یک پرواز 300‌نفره به مقصد ایران 15 تا 20نفر آنها روس هستند.
این عضو جامعه تورگردانان خاطرنشان ساخت: در مورد بازار چین نیز وضعیت به همین شکل است. کشور چین با وجود ظرفیتی که برای اعزام گردشگر به خارج از مرزهایش دارد اما سهم اندکی از گردشگران ورودی به ایران را تشکیل می‌دهد.
ضعف برندینگ گردشگری ایران
شفیع‌زاده در ادامه ضمن تاکید بر ضعف برندینگ گردشگری ایران گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات گردشگری ایران مشکل تصویر و تصور ذهنی است که خارجی‌ها از ایران دارند.
امروز مرتب این موضوع را مطرح می‌کنند که ایران جزو 10‌کشور برتر به‌لحاظ تعداد آثار تاریخی ثبت جهانی شده است. این در حالی است که صرف داشتن جاذبه‌ها در صنعت گردشگری کافی نیست.
وی افزود: «در واقع نیاز به تجاری کردن مقصد وجود دارد و باید برای بهره‌برداری از ظرفیت‌ها مدیریت مقصد انجام شود.
به نظرم لازم است که برای گردشگری ایران برندسازی انجام شود و با استفاده از تبلیغات، ظرفیت اینفلوئنسرها و سایت‌های اطلاع‌رسانی، شرایط برای جذب گردشگر فراهم شود.»
با توجه به رنجی که امروز فعالان گردشگری و در دیدی وسیع‌تر صنعت گردشگری ایران از کمبود گردشگر می‌کشد، انتظار می‌رود دولت با تلاش برای بهبود روابط دیپلماتیک و همچنین با تمرکز بر بهبود وضعیت معرفی و بازاریابی گردشگری خارجی، زمینه را برای بهره‌برداری صنعت گردشگری کشور از ظرفیت‌های بی‌بدیل این حوزه فراهم آورد.