رهبر انقلاب اسلامی‌: ‌امروز خلاءهای فراوانی در باب آزادی داریم

پایگاه رهبری رهبر انقلاب اسلامی در چهارمین نشست اندیشه‌های راهبردی جمهوری اسلامی ایران که با حضور ۱۵۰ نفر از اندیشمندان، نخبگان، اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشگران و مولفان آثار علمی برگزار شد، با اشاره به فضای عمومی کشور و مسایل و مشکلات اقتصادی که به علت درگیر شدن استکبار جهانی با جمهوری اسلامی به وجود آمده است، تاکید کردند: طبعا هیچ‌کس از دغدغه‌های موجود در زندگی عمومی مردم فارغ نیست اما این نشست به دلیل اهمیت موضوع و بر‌اساس برنامه‌ریزی قبلی و به عنوان گامی در پیگیری مقولات بلندمدت، برگزار می‌شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیاز شدید کشور به تفکر و اندیشه‌ورزی در مقولات زیربنایی را از اهداف و علل اصلی برگزاری نشست‌های راهبردی خواندند و افزودند: ملت ایران که مثل رودخانه‌ای خروشان در حال پیشرفت است ‌به فکر و اندیشه و فعال شدن اندیشه‌ها در مقولات مبنایی و اساسی، نیاز مبرمی دارد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اهمیت ارتباط مستقیم با نخبگان و زمینه‌سازی برای دستیابی به پاسخ سوالات مهم در مقولات بنیانی و حیات اجتماعی را از دیگر اهداف اصلی برگزاری نشست‌های اندیشه‌های راهبردی دانستند.
رهبر انقلاب، این نشست‌ها را زمینه‌سازی برای ایجاد جریان‌های عمیق و گسترده فکری خواندند و افزودند: لازم است کار اصلی بعد از این جلسات آغاز شود و پژوهشگران و اندیشمندان خوشفکر حوزه و دانشگاه به مثابه چشمه‌های جوشنده به اندیشه‌ورزی در باب مسایل مطرح شده بپردازند.
ایشان با اشاره به خلاءهای فراوان و کمبودهای محسوس در شناخت و تبیین ابعاد مختلف مقوله آزادی در کشور افزودند: بحث آزادی در چند قرن اخیر در غرب نسبت به موضوعات دیگر، مورد توجه فراوان قرار گرفته که علت کلی آن، حوادث و ماجراهایی است که به برپایی نوعی توفان فکری در این مقوله در غرب منجر شد.
ایشان، «رنسانس، انقلاب صنعتی، انقلاب کبیرفرانسه و انقلاب اکتبر شوروی» را حوادث و عواملی اساسی دانستند که در غرب موجب ایجاد امواج گسترده فکری در زمینه آزادی شد.
رهبر انقلاب افزودند: برخلاف غرب، ما تا پیش از نهضت مشروطیت موقعیتی که در باب آزادی، موج فکری ایجاد کند نداشتیم که این موقعیت نیز به علت یک نقیصه مهم، یعنی تقلید روشنفکران از تفکرات غربی به دستاورد خاصی در مقوله آزادی منجر نشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در همین زمینه خاطرنشان کردند: هنگامی که دانش یا انگیزه‌ای را از دیگران می‌گیرید اگر با تفکر و اندیشه‌ورزی توام شود زایش فکری به وجود می‌آید اما اگر فکر و اندیشه خاصی را از جایی گرفتید و از آن تقلید کردید طبعا دیگر زایشی وجود نخواهد داشت و براساس همین واقعیت، تقلید روشنفکران از تفکر غرب در باب آزادی‌‌ باعث شد که پس از مشروطه هیچ فکر بدیع و منظومه فکری نو‌ به وجود نیاید.
رهبر انقلاب با اشاره به منابع فراوانی که درباره آزادی در منابع اسلام وجود دارد افزودند: با وجود این منابع، ‌امروز خلاءهای فراوانی در باب آزادی داریم که باید با تفکر و اندیشه‌ورزی و پاسخ دادن به همه مسایل و سوالات مطرح در مقوله آزادی‌ به سمت منظومه‌سازی حرکت کنیم.
ایشان تاکید کردند: تحقق این هدف، کار جدی و تسلط بر منابع اسلامی و منابع غربی را می‌طلبد.
رهبر انقلاب در تبیین موضوع مورد بحث این نشست‌ خاطرنشان کردند: منظور از آزادی، همین معنای متداول و رایج در محافل دانشگاهی و روشنفکری جهان، یعنی آزادی‌های فردی و اجتماعی است نه آزادی معنوی و سیر و سلوک الی‌الله.
هنگام بحث از آزادی نباید از محدودیت‌ها ترسید
ایشان با نقد تفکری که آزادی را رهایی مطلق از هر چیزی می‌داند، افزودند: نباید هنگام بحث درباره آزادی ‌از محدودیت‌ها ترسید.
رهبر انقلاب با تاکید بر اینکه ما در مقوله آزادی به دنبال شناخت نظر اسلام هستیم، مهم‌ترین تفاوت میان دیدگاه اسلام و غرب درخصوص آزادی را، منشا و پایه بحث آزادی دانستند و افزودند: در اندیشه لیبرالیستی،‌ منشا آزادی، ‌تفکر انسانگرایی یا همان اومانیسم است در حالی‌که در اسلام مبنای آزادی،‌ توحید به معنای اعتقاد به خدا و کفر به طاغوت‌ است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کردند: ‌در دیدگاه اسلام، انسان از همه قیود به غیر از عبودیت خدا آزاد است.
ایشان کرامت انسانی را از دیگر مبانی اصلی آزادی در اسلام دانستند و با اشاره به طرح بحث آزادی در منابع اسلامی از چهار منظر «حق در قرآن»، «حق در فقه و حقوق»، «تکلیف» و «نظام ارزشی» افزودند: «حق» در قرآن به معنای مجموعه نظام‌مند و هدفدار است که بر این اساس، عالم تکوین و عالم تشریع، هر دو حق هستند و آزادی انسان حق است و در مقابل باطل قرار می‌گیرد.
رهبر انقلاب اسلامی آزادی از منظر حق در «فقه و حقوق» را به معنای ایجاد توانایی مطالبه کردن دانستند و درخصوص آزادی از منظر «تکلیف» خاطرنشان کردند: از این منظر، انسان باید به دنبال آزادی خود و دیگران باشد.
تقلید در تضاد با آزادی است
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جمع‌بندی سخنان خود در باب «مفهوم آزادی در اسلام» این سوال را مطرح کردند که با توجه به تفاوت‌های بنیادین و عمیق موجود میان مفهوم آزادی در اسلام و در غرب‏ آیا می‌توانیم در تحقیق و پژوهش درخصوص «آزادی» به دیدگاه‌ها و نظرات غربی مراجعه کنیم؟
ایشان قبل از پاسخ به این سوال به چند نمونه از واقعیات آزادی در جامعه غربی اشاره کردند. «آزادی در حوزه اقتصادی» در صورت قرار گرفتن در مجموعه سرمایه‌داران اقتصادی و بهره‌مندی از امتیازات ویژه، «آزادی در صحنه سیاسی» در چارچوب انحصارگرایی دو حزبی و «آزادی در مسایل اخلاقی» با بروز مفاسدی همچون همجنس‌گرایی‌ از جمله نتایج آزادی در جامعه غربی بودند که رهبر انقلاب اسلامی به آنها اشاره کردند.
ایشان افزودند: این موضوعات نشان‌دهنده واقعیات بسیار بد، تلخ،‌ زشت و در برخی مواقع، نفرت‌انگیز‌ در جامعه غربی است که نتیجه آنها هم تبعیض، زورگویی، جنگ افروزی و برخوردهای گزینشی با مقولات شریفی همچون حقوق بشر و مردم‌سالاری است.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تاکید کردند: با وجود همه این واقعیات تاسف‌آور، مراجعه به نظرات متفکران غربی، برای پژوهش در مفهوم آزادی مفید است زیرا غربی‌ها در تدوین منظومه فکری در باب آزادی و تضارب آرا در این خصوص، سابقه زیادی دارند.
ایشان در پایان خاطرنشان کردند: پرهیز از نگاه تقلیدی، شرط اصلی مراجعه به نظرات متفکران غرب است زیرا تقلید در تضاد با آزادی است.