روحانی همچنان بر موضع خود ایستاده است

گروه سیاسی- یکی از برنامه‌های مهم وزارت امور خارجه ایران پیدا کردن کانالی برای برقراری ارتباط با اروپا و ملزم کردن آنان برای اجرایی شدن اینستکس و نهایتا فراهم کردن شرایطی برای عدم کاهش تعهدات هسته‌ای و خروج از برجام است. حضور اخیر ظریف نیز در کشورهای اروپایی و آسیایی‌، مذاکره با مقامات بلندپایه آنها و حضور مجدد او در فرانسه و اکنون هم ملاقات با همتای روس خود نشان از تلاش ایران برای حل بحران هسته‌ای و نجات برجام دارد. اما موضوعی که در زمان حضور ظریف در محل نشست گروه ۷ داغ شده بود بحث مذاکره با آمریکا بود درست مانند زمانی که ظریف به نیویورک رفته بود و سیگنال‌هایی از جانب واشنگتن برای مذاکره با رییس دستگاه دیپلماسی ایران مطرح شد که در نهایت با مخالفت ایران همراه شد. این بار هم تلاش‌هایی از جانب ماکرون برای برقراری مذاکره ایران و آمریکا صورت گرفت. رییس‌جمهور فرانسه در نشست خبری خود با ترامپ از ایران و آمریکا خواست دیداری با حضور فرانسه داشته باشند.
اما عدم استقبال ایران با وجود اظهارات تمایل‌جویانه از جانب ترامپ دست ردی دیگر بر تلاش‌های دیپلماتیک فرانسه بود. در این رابطه ظریف در فرانسه اعلام کرده بود که تا زمان بازگشت ‎آمریکا به ۱+۵ و اجرای ‎برجام، دیدار روحانی و ‎ترامپ قابل تصور نیست و پس از آن هم دیدار دوجانبه نخواهیم داشت. با این وجود بعید است که تلاش‌های رییس‌جمهور فرانسه برای جلب رضایت واشنگتن در مورد ایران جواب دهد همان‌گونه که تلاش‌های ماکرون برای منصرف کردن آمریکا از برجام بیهوده بود.
البته روحانی نیز این روزها حمایت همه‌جانبه خود را از دستگاه دیپلماسی کشور اعلام می‌کند که با شرایط سخت به دنبال یارگیری برای نجات برجام در مقابل آمریکاست. رییس‌جمهور ایران در عین حال بر تعامل و مذاکره با دنیا تاکید می‌کند اما تعاملی که در گرو منافع ملی کشور باشد. طی روزهای اخیر روحانی در راستای به کارگیری راه‌حل دیپلماسی سخنانی از این دست بر زبان آورد؛ اینکه حاضر است به خاطر مردم با هر کسی صحبت کند یا اینکه بزرگان ایران باید با دنیا حرف بزنند و تعامل داشته باشند. باید اذعان داشت که تبادل نظر مقامات کشورها به تقویت تعامل و همکاری کمک شایانی می‌کند، اما حاکمیت ایران معتقد است که اگر قرار به حصول توافقی است باید از جنس برد- برد باشد. واقعیت آن است که ایران در خصوص بحث هسته‌ای حاضر به مذاکره مجدد نیست مگر آنکه تحریم‌ها برداشته شود. البته وفاقی ملی در ایران نسبت به مذاکره با آمریکا وجود دارد. دولت، حاکمیت و همه ارکان نظام موافق بحث مذاکره با آمریکا نیستند مگر آنکه شروط آنها از جانب این کشور پذیرفته شود؛ شروطی که برای آمریکا غیرقابل اجراست. از این جهت بعید است آمریکا به برجام برگردد یا تحریم‌ها را به‌طور کامل بردارد.
سخنگوی دولت دیروز در نشست خبری خود در این رابطه و در پاسخ به ادعای خبرنگاری مبنی بر وجود تناقض در سخنان رییس‌جمهور مبنی بر آمادگی برای دیدار با ترامپ و سپس عقب‌نشینی وی از آن گفت: رییس‌جمهور همچنان بر موضع خود ایستاده است.
این حرف به خاطر منافع ملی و در صورتی که ایشان این اطمینان را داشته باشند، مطرح شد. کلیدواژه ما نیز «اگر این اطمینان را داشته باشم» بود که برخی‌ها آن را یا ندیدند یا نخواستند ببینند.
ایشان تاکید کردند اگر این اطمینان را داشته باشند که ملاقات یا دیدار به منافع ما کمک کند، از چنین ملاقاتی امتناع نمی‌کنم. ربیعی با بیان اینکه هیچ تناقضی در سخنان رییس‌جمهور وجود نداشته است، اظهار داشت: ایشان یک موضع اصولی را بیان کردند که اگر به این جمع‌بندی برسند که ملاقات‌های کاری با هر کسی به منافع ملی کمک می‌کند، مکلف به پیگیری منافع ملی و مصالح مردم و کشور هستند و در مقابل، اگر این ملاقات در تضاد با منافع ملی باشد، از انجام آن امتناع خواهند کرد. وی تصریح کرد: اگر درباره سخنان رییس‌جمهور بدون پیشداوری قضاوت صورت بگیرد، متوجه می‌شویم این سخنان در راستای استراتژی درستی است که ما دنبال می‌کنیم که براساس آن، قرار نیست ما منزوی شویم بلکه افرادی که قصد انزوای ما را داشتند باید منزوی شوند.
سخنگوی دولت با بیان اینکه باید بدون قضاوت، پیشداوری و عجله در مورد این سیاست‌ها اظهارنظر کرد، گفت: عده‌ای بدون دقت کافی و براساس دیدگاه جناحی پیشداوری کردند. عده‌ای ذوق‌زده شدند و برداشت خودشان را در این باره بیان کردند. عده‌ای هم پس از سخنان بعدی رییس‌جمهور، به خاطر اینکه به منطق درونی آن توجه نداشتند، گفتند ایشان عقب‌نشینی کرده است. ربیعی ادامه داد: فکر می‌کنیم این برداشت غلط است. هیچ دلیلی برای دیدار رییس‌جمهور با تحریک‌کننده و تروریست اقتصادی در شرایط کنونی وجود ندارد و هیچ شرطی تعیین نشده که بخواهد این دیدار رخ دهد. وی با بیان اینکه هدف رییس‌جمهور آمریکا از دیدار یک چیز است و هدف ما هم یک چیز دیگر، ابراز داشت: هدف ما این است که هر آن چیز را که حق ماست و در حق ما اجحاف شده است، باید برگردانیم. ما کشور مستقلی هستیم کماآنکه با شش قدرت جهانی رودررو صحبت و تاکید کردیم در قبال ما به عنوان یک کشور مستقل باید منصفانه و بدون هیچ فشاری رفتار شود. دستیار ارتباطات اجتماعی رییس‌جمهور با بیان اینکه سخنان روحانی نوعی پیشرفت در مقاومت حداکثری سازنده در برابر فشارها و تعاملات حداکثری سازنده با دنیا است، عنوان کرد: از سیاسیون و رسانه‌ها می‌خواهم نسبت به سخنانی که از سوی رییس‌جمهور، وزیر امور خارجه و مسوولان دیپلماسی کشور بیان می‌شود، عجله‌ای برای قضاوت نداشته باشند. اگر آنها ۲۴ ساعت صبر می‌کردند، می‌توانستند پاسخ تکمیلی را دریافت کنند.
ربیعی با بیان اینکه آنچه موجب شد آمریکا به ما فشار آورد، احساس فروپاشی و به هم ریختگی بالا و پایین در ایران بود، یادآور شد: گفتند بالایی‌ها با یکدیگر هماهنگ نیستند و پایین نیز به هم ریخته است. آنچه باعث شد فشار تحریم‌ها زیاد شود به خاطر آن است که آنها گفتند اگر ما کمی فشارها را زیادتر کنیم، پایین‌ از هم پاشیده، کاملا به خیابان‌ها می‌آیند و بالایی‌ها از هم جدا می‌شوند.
وی با اشاره به عقب‌نشینی آمریکا و درخواست گفت‌وگو با ایران بیان کرد: آنچه باعث شد آنها از همه فشارهایشان عقب‌نشینی کنند و امروز به جایی برسند که بیان و فتوای رهبری ماست، دو مساله است؛ نخست اینکه احساس کردند جامعه مقاوم است، زندگی جاری است و هرچند مردم فشارها را تحمل می‌کنند ولی اعتمادها باقی است و چشم‌شان به داخل است و دوم آنکه بالایی‌ها انسجام دارند.
علی ربیعی در ادامه نشست خبری هفتگی خود گفت: در هفته گذشته بحث سفرها و تلفن‌ها و ملاقات‌هایی که در این شرایط حساس کشور صورت گرفت از مسائل مهم بود. یکی از مباحث جدی در حوزه سیاست خارجی مذاکرات با ماکرون و اتحادیه اروپا برای اجرای تعهدات آنها در برجام بوده است.
وی با بیان اینکه این اقدامات تماما در قالب نامه رییس‌جمهوری و بیانیه شورای عالی امنیت ملی انجام شده است، تصریح کرد: در صورت اجرای تعهدات اروپا جمهوری اسلامی به اجرای کامل برجام باز خواهد گشت. تعهد در مقابل تعهد، استراتژی‌ای است که امروز ما اتخاذ کرده‌ایم.
سخنگوی دولت ادامه داد: در چند هفته گذشته مذاکرات جدی بین دو رییس‌جمهور صورت گرفت و همچنین در مذاکرات وزیر امور خارجه درباره نحوه اجرای تعهد از طرف اروپایی مذاکره صورت گرفت. خوشبختانه در بسیاری موارد دیدگاه‌ها به هم نزدیک شده است. ربیعی با بیان اینکه مباحث فنی برای اجرای تعهدات اروپا در دست بررسی است، اظهارداشت: سفر آقای عراقچی به همراه نمایندگان وزارت نفت و بانک مرکزی به پاریس در ادامه شیوه اجرایی کردن تعهدات طرف اروپایی است. سخنگوی دولت تصریح کرد: همان‌طور که قبلا گفته شد باید نفت ایران خریداری شود و تمهیدی اتخاذ شود که پول آن در دسترس قرار گیرد و به ایران بازگردد که این موضوع مذاکره ماست.
ربیعی افزود: در این مدت با مقامات مالزی هم ملاقات‌هایی صورت گرفت که منجر به این شده که ماهاتیر محمد (نخست‌وزیر مالزی) در آینده به ایران بیاید که بخشی از مناسبات ما با آسیای جنوب‌شرقی هم سامان خواهد یافت. سخنگوی دولت با بیان اینکه خوشبختانه ژاپنی‌ها در مذاکرات و گفت‌و‌گوهایی که با آنها داشته‌ایم برای تداوم روابط در سطح بهتر علاقه‌مند بودند، گفت: با توجه به سفرها و ملاقات‌هایی که چه قبلا و چه الان صورت گرفته نه تنها منزوی نشدیم خوشبختانه وضعیت رو به جلویی هم داشته‌ایم.
ربیعی بار دیگر با تکرار استراتژی تعهد در برابر تعهد از سوی ایران گفت: در صورتی که تعهدات به طور کامل اجرا شود ما هم گام سوم را متوقف خواهیم کرد و هر چه به اجرای تعهدات برجام نزدیک شوند ما هم به تعهدات خود نزدیک خواهیم شد.
وی گفت: تا روز جمعه فرصت برای برداشتن گام سوم است و اینکه ما به سمت گام سوم حرکت نکنیم کاملا بستگی به واکنش طرف اروپایی و مذاکرات فشرده‌ای است که نمایندگان ما در حال انجام آن هستند. اگر تعهدات برجامی اجرا شود ایران از گام سوم کاهش تعهدات صرف‌نظر خواهد کرد البته مشروط به میزان رضایت تهران از اقدامات اروپا‌ست و حتی امکان بازنگری در سایر اقدامات هم وجود دارد.