روح پراگ

مهمان امروز: ایوان کلیما

کلیما سال‌های دوره کودکی خود را در ترزین اشتات گذراند. او در ۷۹ سالگی در گفت‌وگویی که با مجله مهرنامه کرد، درباره‌ زندگی آن سال‌ها گفته است «در ترزین اشتات که من سه سال و نیم آنجا بودم اتاق گاز نبود. با این حال صدها جسد دیدم. در آنجا مرگ یک تجربه روزانه بود. من به مرگ عادت کرده بودم و حتی دست کشیدن به یک جسد دیگر هیجانی برای من نداشت.»
بعد از بهار پراگ بسیاری از آثار او و دوستانش ممنوع‌الانتشار شدند. با این حال از چک خارج نشد و به گفته خودش کنار شادی‌ها و غم‌های هم‌وطنانش ماند. یک سال قبل از بهار پراگ نیز به دلیل انتقادهایش از حکومت کمونیستی چکسلواکی بازداشت شد.
او سال ۱۹۶۹ برای یک ترم به دعوت از دانشگاه میشیگان آمریکا برای تدریس به این کشور رفت. یک سال بعد دوباره به پراگ بازگشت و به نوشتن نمایشنامه و داستان پرداخت. اما این آثار تا سال ۱۹۸۹ فقط در خارج از چکسلواکی منتشر می‌شدند.
کلیما سال ۲۰۰۲ توانست جایزه فرانتس کافکا را به خاطر یک عمر فعالیت ادبی از آن خود کند.
ایوان کلیما با کتاب روح پراگ در ایران معرفی شد. سال ۱۳۸۷ نسخه فارسی این کتاب همزمان از سوی دو ناشر با نام‌های انتشارات آگه و نشر نی منتشر شد. غیر از روح پراگ که خشایار دیهیمی نیز آن را ترجمه کرده مترجم بقیه آثار کلیما در ایران فروغ پوریاوری است.
کلیما اکنون در کنار میلان کوندرا و واسلاو‌هاول یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان ادبیات چک به شمار می‌رود که عمده آثارش درباره‌ تاریکی‌های دوره حکومت دیکتاتورها بر مردم است.

میلیاردها نفر به تماشای مارادونایی نشسته‌اند که چنان ماهرانه با دستش توپ را توی گل می‌کند که از چشم داوران پنهان می‌ماند و به یمن همین مهارت او تیم مارادونا به فینال می‌رسد و قهرمان جهان می‌شود. اکثر تماشاگران احتمالا از دیدن این صحنه لحظه‌ای جا خوردند و لحظه‌ای درد تهدید به جان‌شان افتاد. نوعی یادآوری دوران کودکی و جهان افسانه‌های پریان که در آن راستی پیروز می‌شود و دروغ‌ها برملا می‌شود و نیرنگ و فریب مجازات می‌شود. اما یک میلیارد آدم در ضمن به هنگام تماشای این صحنه دریافتند که چنین چیزهایی مال همان افسانه‌های پریان است و در جهانی که ما زندگی می‌کنیم مارادوناها غرق افتخارند، دانشجویان جدی‌تر و پیگیرتری که در میان ما هستند نتیجه گرفتند که هرآنچه راه به پیروزی می‌برد در نهایت موجه است.