رودکی اقتدار زبان فارسی را با شعر به نمایش گذاشت

ایرنا- نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران در نشست میراث ادبی رودکی که به همت انجمن ایران‌شناسی و موسسه ایراس در کتابخانه ملی ایران برگزار شد، با بیان اینکه رودکی نخستین شاعر پارسی‌گو نبوده است، اظهار داشت: می‌دانیم که در دوره طاهریان و صفاریان نیز شاعرانی به زبان فارسی شعر گفته‌اند و حتی برخی از آنان مانند حنظله بادغیسی صاحب دیوان هم بوده‌اند. او درباره دلیل آنکه رودکی را پدر شعر فارسی می‌خوانند، گفت: تا پیش از رودکی، در قلمرو خلافت که ایران هم بخشی از آن محسوب می‌شد، زبان ادب و فرهنگ، عربی بود اما او پس از دو قرن تسلط عربی، اقتدار زبان فارسی را به عنوان زبان شعر به نمایش گذاشت. سفیر تاجیکستان افزود: یکی از ویژگی‌های رودکی این است که در بسیاری از قالب‌های شعری از جمله قصیده، قطعه، غزل، مثنوی و رباعی شعر گفته و در آن از وزن‌ها و ارائه‌های ادبی زیبا استفاده کرده است. به زبان دیگر، شاعران در قرن‌های بعدی راهی را پیمودند که او هموار کرده بود. او در ارتباط با احیای عجم در دوران اسلامی اظهار داشت: در قرن‌های یکم و دوم هجری، زبان‌های پهلوی، خوارزمی، سغدی، باختری و سایر زبان‌های ایرانی میانه، به‌تدریج گویشوران خود را از دست دادند و به تاریخ پیوستند. در چنین شرایطی، اندیشمندان و کاتبان ایرانی قرن‌های دوم و سوم مانند عبدالحمید کاتب، سهل بن‌هارون دشت‌میشانی، علی بن‌عبیده ریحانی، بشار بن‌برد تخارستانی، ابونواس اهوازی و دیگران که تعدادشان بیش از ۴۰ نفر بود، در نظم و نثر عربی به مرحله استادی رسیدند و در نوشته‌های خود اصول و سنت‌های ایرانی پیش از اسلام را وارد کردند. در واقع، آنان زمینه تداوم سنت‌های ایرانی را در قالب زبان عربی فراهم آوردند. او ادامه داد: گروهی دیگر از ایرانیان به رهبری عبدالله بن‌مقفع نیز ادبیات کهن ایرانی را مستقیما به زبان عربی و به نثر ترجمه کردند. همچنین گروهی از شاعران ایرانی، آثار ادبی کهن ایران را به نظم عربی درآوردند. به عنوان مثال، ابان بن‌عبدالحمید لاحِقی، کلیله و دمنه، سنبادنامه، بلوهر و بوداسف، کارنامه اردشیر، کارنامه انوشیروان و غیره را به شعر عربی سرود. نظام‌الدین زاهدی تاکید کرد: براین اساس قرن‌های دوم و سوم هجری را می‌توان قرن‌های خروش افکار عجم به زبانی عربی نامید اما مرحله دوم احیای عجم، از دوره سامانیان در قرن چهارم آغاز شد و رودکی نیز به این دوره تعلق دارد. ادبیات ایرانی در این دوره، عجم را به زبان ملی ایرانیان، یعنی فارسی و تاجیکی، زنده کردند. سفیر تاجیکستان در بخشی از سخنان خود نیز به مرور مطالعات رودکی‌شناسی در تاجیکستان پرداخت.