روزنه امید برای حل و فصل تخاصم

گروه سیاسی- اجرای بازی جدید و البته روزانه از جانب آمریکا رویه سیاستمداران این کشور نسبت به ایران بوده و هست؛ بازی‌هایی که نه تنها تاکنون پیروزی واشنگتن را به همراه نداشته بلکه به انزوای این کشور و تنش و درگیری در منطقه ختم شده است. ترامپ و اعضای کاخ سفید یک روز سخن از مذاکره بدون شرط با ایران می‌کنند و روز دیگر تحریم‌ها‌ علیه ایران را به اجرا می‌گذارند. در حالی که کمتر مقوله‌ای در ایران وجود دارد که مشمول تحریم آمریکا واقع نشده اما ترامپ در آخرین اقدام خود ظریف و رهبر انقلاب را مشمول تحریم قرار داد هر چند این حرکت نیز از جانب واشنگتن بلوفی سیاسی بود تا ایران را مجبور به مذاکره کند.
اما واقعیت آن است که راهبردی که دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا تاکنون علیه ایران اتخاذ کرده استفاده از فشار حداکثری برای وادارسازی برای تغییر رفتار مقامات تهران است‌. این راهبرد در دولت‌های گذشته هم به نوعی مطرح بوده اما ترامپ سعی کرده با چاشنی استفاده از حداکثر ظرفیت‌های ممکن و با پشت سر گذاشتن همه موضوعات اخلاقی و غیرمتعارفی که می‌تواند از آن بهره‌برداری کند دولت جمهوری اسلامی را وادار به این کند که در برابر آمریکا تسلیم شود‌. با توجه به نزدیک بودن انتخابات ۲۰۲۰ یکی از اهدافی که ترامپ دنبال می‌کند این است که برگ برنده در برابر انتخابات آینده و رقبای خود در دست داشته باشد‌‌. تاکید ترامپ نیز این است که این فشارها موثر واقع خواهد شد و امیدواری او این است که در آینده نزدیک با توجه به شدت فشارها و تحریم، ایران مجبور به مذاکره است. همان‌طور که دیده می‌شود خیلی صریح و آشکار از جانب واشنگتن اعلام ‌می‌شود که دنبال این هستند که با ایران وارد مذاکره شوند اما مواضع ضد و نقیضی در نوع رویکرد ترامپ وجود دارد که خود او را دچار این توهم کرده که با توجه به شدت تحریم‌ها و دایره و ابعاد گسترده آنکه به ظن خود علیه ایران در ابعاد مختلف اعم از دستگاه‌ها، نهادها و اشخاص روز‌‌به‌روز گسترش پیدا می‌کند می‌تواند باعث شود که ایران تحت این فشارها وارد مسیر گفت‌وگو شود و حتی در مقطعی فکر می‌کردند که از طریق سخت‌افزاری و دامن زدن به تنش و گسترش آن و حملات محدود می‌توانند جمهوری اسلامی ایران را از پیگیری مطالبات خود و ایستادگی عقب بنشانند و وارد مذاکره کنند‌. از این رو طی یکی دو روز گذشته سیاستمداران این کشور به ایران درخواست مذاکره بدون پیش‌شرط داده‌اند و از طرف دیگر اعلام کردند که محمد جواد ظریف فعلا در تحریم آمریکا قرار نمی‌گیرد و این نشان از این دارد که این تیر واشنگتن هم به سنگ خورد.
دیروز سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانسی خبری به تمایل این کشور برای دستیابی به راه‌حلی دیپلماتیک با ایران اشاره کرد.
مورگان اورتاگوس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز پنجشنبه درباره ایران گفت که واشنگتن به دنبال حل‌وفصلی دیپلماتیک است و اظهارات دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا را تکرار کرد که وی مایل است «بدون پیش‌شرطی» با [مقامات] ایران دیدار کند.
اورتاگوس در جمع خبرنگاران گفت: ما به دنبال راهکاری دیپلماتیک هستیم. از متحدانمان خواسته‌ایم از ایران بخواهند تا از وضعیت موجود تنش‌زدایی کرده، برای متحدان و منافع آمریکا ایجاد مشکل و در منطقه ایجاد وحشت نکند.
پایگاه خبری اردو پوینت نیز گزارش داد: مورگان اورتاگوس گفت که آمریکا مداخله ایران در عبور نفتکش انگلیسی را در تنگه هرمز محکوم کرده و با متحدانش همکاری خواهد کرد تا از اذیت‌های اینچنینی جلوگیری کند.
اما ابراز تمایل برای دستیابی به حل‌وفصلی دیپلماتیک برای تنش‌های موجود میان آمریکا و ایران از سوی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در حالی مطرح می‌شود که اقدامات یکجانبه و ضد ایرانی آمریکا پس از خروج این کشور از توافق هسته‌ای، نشان داده است که ادعای تمایل برای مذاکره و راهکارهای دیپلماتی، رویکرد اصلی آمریکا راجع به ایران متناقض است.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در حاشیه همایش فرمانداران سراسر کشور در وزارت کشور درباره امکان مذاکره با آمریکا خاطرنشان کرد: ما هیچ وقت میز مذاکره را ترک نکردیم. تا اسفند ۹۶ آمریکا در جلسات کمیسیون مشترک ۱+۵ حضور می‌یافت و داخل مذاکرات بود، اما خودشان میز مذاکره را ترک کردند و برای فریب، ادعای دروغ مطرح می‌کنند که آماده مذاکره هستند، ولی مذاکره با تروریسم جور در‌نمی‌آید. خودشان هم با تروریست‌ها مذاکره نمی‌کنند. ما هم با کسانی که علیه مردم ایران به تروریسم اقتصادی دست زدند، مذاکره نمی‌کنیم.وی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ادعای انگلیس درست است که نفتکش آنها توقیف شده‌؟ اظهار کرد: آنها ادعایی را مطرح می‌کنند تا تنش ایجاد کنند که این ادعاها ارزشی ندارد و این ادعاها را زیاد مطرح کردند.
وی در پاسخ به این سوال که بنابراین سپاه نفتکش انگلیسی را توقیف نکرده است؟ بیان کرد: این را باید سپاه رد کند، اما این حرف‌ها برای پوشاندن نقاط ضعف خود آنها (‌انگلیسی‌ها) است.
وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه المیادین لبنان در مورد تلاش‌های مقامات فرانسه برای حفظ توافق برجام نیز اظهار داشت که فرانسوی‌ها تلاش می‌کنند آمریکا تحریم‌های خود علیه ایران را کنار بگذارد ولی موفقیت آنها در این راستا منوط به میزان همکاری آمریکایی‌هاست.
وزیر امور خارجه ایران افزود: «فرانسوی‌ها گفته‌اند که در این مساله میانجی (بین ایران و آمریکا) نیستند بلکه همه تلاش خود را [برای حفظ برجام و انتفاع ایران از مزایای اقتصادی این توافق] به کار می‌گیرند و ما هم از هرگونه تلاشی جهت کاهش تنش استقبال می‌کنیم.»‌او گفت، ایران نه تنها از تلاش‌های فرانسه بلکه از هر گونه تلاشی که بتواند توافق هسته‌ای را به مرحله اجرایی بازگرداند، استقبال می‌کند؛ توافقی که به عنوان یک دستاورد بین‌المللی مطرح است.
با برداشت از سخنان ظریف می‌توان دریافت که دیپلماسی فرانسه برای کاهش تنش همانند نخست‌وزیر ژاپن به بن‌بست نرسیده، چرا‌که فرانسه در تلاش است آمریکا را برای رفع تحریم‌ها علیه ایران مجاب کند. موضوعی که مورد مناقشه اصلی ایران و آمریکاست. مقامات تهران مذاکره را مشروط به رفع تحریم‌ها و بازگشت ترامپ به برجام می‌دانند.
باید دید فرانسه تا چه حد می‌تواند واشنگتن را به این دو شرط راضی کند. فعلا که مواضع این کشور همان موضوعی است که بارها هم تکرار شده و آن مذاکره بدون پیش‌شرط از جانب آمریکاست.
اما فارغ از چراغ سبز واشنگتن برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک با ایران برخی منابع مطلع خبر دادند که آمریکا فعلا تصمیم ندارد وزیر امور خارجه ایران را تحریم کند.
دو منبع مطلع روز پنجشنبه گفتند که آمریکا تصمیم گرفته است فعلا محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران را تحریم نکند و این می‌تواند نشانه‌ای باشد که واشنگتن ممکن است دری برای دیپلماسی گشوده باشد.
این منابع مطلع دلایل مشخصی را برای این تصمیم که دو ماه پس از تنش‌های بالا گرفته آمریکا و ایران رخ داده بود، بیان نکردند. یک منبع مطلع به شرط فاش نشدن نامش گفت: آدم‌های معتدل غالب شدند. ما دیدیم که [این اقدام] لزوما کارآمد نیست.
وی افزود: مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با تحریم ظریف «در حال حاضر»، مخالفت کرده است.
انتظار می‌رود ظریف این هفته در نشستی در سطح وزیران در سازمان ملل شرکت کند که این نشست درباره اهداف توسعه بلند‌مدت و معطوف بر مسائلی از جمله درگیری، قحطی، برابری جنسیتی و تغییرات آب‌وهوایی تا سال ۲۰۳۰ خواهد بود.
آمریکا به همین منظور ملزم خواهد بود به ظریف ویزا بدهد و این نشانه دیگری است که واشنگتن فعلا تحریم‌ها را به تعویق می‌اندازد.
وزارت خارجه آمریکا بلافاصله به درخواست برای ارائه توضیحاتی در‌باره این تصمیم پاسخی نداد.
استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا پیش از این اعلام کرده بود که به زودی وزیر امور خارجه ایران را تحریم خواهد کرد.
البته مقامات آمریکایی به خوبی می‌دانند که تحریم محمدجواد ظریف سودی برای‌شان نخواهد داشت چراکه ورود ظریف به خاک آمریکا براساس عضویت ایران در سازمان ملل متحد صورت می‌پذیرد و برابر قوانین بین‌المللی آمریکا به عنوان میزبان مقر سازمان ملل حق محروم کردن مقامات کشورهای عضو از حضور در نشست‌های سازمان ملل متحد و نهادهای آن ‌را ندارد.
بنابراین عدم تحریم محمدجواد ظریف در واقع اقدامی است که مقامات آمریکایی براساس تعهد ذاتی خویش انجام می‌دهند.
در عین حال گمان می‌رود پس از عدم مخالفت ایران با پیشنهاد فرانسه برای اجرای یک دوره سه ماهه برای توقف تحریم‌ها و نیز بازگشت ایران به اجرای کامل تعهدات برجامی خویش، اکنون امیدهایی برای حل و فصل این منازعه پیچیده فراهم آمده است.