روندهای نو در مناسبات جهانی

آیندگانی که تاریخ امروز جهان را می‌نویسند احتمالا دو دهه آغازین سده ۲۱ را از پرآشوب‌ترین ادوار تاریخ بشری خواهند نامید، نه به این جهت که خونین‌ترین دوران همه تاریخ بشر بوده زیرا که از نظر شدت تلفات، خسارات انسانی و تمدنی که به‌جا گذاشته با دوران دو جنگ جهانی اول و دوم قابل مقایسه نیست ولی از جهت گستره، فراگیری و درگیر کردن ملت‌ها، کشورها، فرهنگ‌ها و حتی ادیان و ترکیبی که از بحران در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به‌جا گذاشته با رویدادهایی چون جنگ‌های جهانی قابل مقایسه است.
جهان چنان درگیر بحران‌های متعدد در حوزه‌های تمدنی، هویتی و ایدئولوژیک است که بی‌گمان اگر بخشی از این رویداد‌ها در قرن گذشته و دوران نظام دوقطبی اتفاق می‌افتاد، می‌توانست به نابودی بشریت منجر شود. مشاهده بریدن سر یک خبرنگار یا فردی از ملیت و مذهب یا زبان دیگر جلوی دوربین‌ها در هر عصری می‌توانست تحریک کشورها، ملت‌ها، مذاهب و وقوع جنگی عالم‌سوز را در پی داشته باشد، اینکه چرا چنین اتفاقاتی با آن انبوهی و حجم رخ نمی‌دهد اگر چه پرسشی مهم است که پاسخ آن نیز به همان اندازه اهمیت دارد ولی بی‌گمان گسترش آگاهی‌ها و درس گرفتن از تجربیات تلخ گذشته، تکثر و فراوانی رسانه‌های گروهی چون شبکه‌های خبری ماهواره‌ای، نفوذ رسانه‌هایی چون اینترنت و ارتباطات خیره‌کننده حتی در اعماق روستاها و نقاط دورافتاده جهان از عواملی است که در پیشگیری از وقوع فاجعه‌ای بشری تاکنون موثر بوده است. اما مساله این است که همین تکنولوژی‌ها توان تخریبی بشر و انسان‌ها و رژیم‌های غیرمسوول را نیز چند برابر کرده است و از این جهت اگر چه تاکنون فاجعه‌ای در ابعاد هولناک جهانی رخ نداده به این معنا نیست که وقوع چنین رخدادهایی در آینده را غیرمحتمل بدانیم.
در چنین شرایطی نمایندگان دیپلماتیک و دفاعی کشورهای مختلف جهان در چهل‌ونهمین نشست کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت کرده‌اند تا مسایل ریشه‌دار و مزمنی چون امنیت جهانی و نیز بحران‌های حادی چون مساله سوریه ، شمال آفریقا و تحولات عمیقی را که منطقه خاورمیانه آبستن آن است بررسی کنند. در این نشست آنچه بیشتر به چشم می‌خورد نگرانی از تشدید بحران‌هایی چون سوریه است که می‌تواند به فجایع انسانی منجر شود یا پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی منطقه‌ای به بار بیاورد. علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم در این نشست حضور دارد تا در حاشیه آن ضمن بررسی راهکارهای پایان دادن به بحران جنگ داخلی در سوریه درباره آینده پرونده هسته‌ای و مذاکرات ایران با کشورهای غربی رایزنی کند. آنچه در این دوره از نشست مونیخ اهمیت بیشتری یافته تغییر تیم دیپلماسی ایالات متحده آمریکا و زنده شدن تمایلات تاریخی انزواگرایانه واشنگتن و تلاش برای ایفای نقش بیشتر اروپا و کشورهای مستقل آسیایی در مناسبات امنیتی آینده جهان است تا ضمن پیدا کردن راهکارهای مسالمت‌آمیز برای مسایل جهانی به توازن بیشتر قدرت در جهان و به ویژه منطقه خاورمیانه منجر شود.