رونق در عصر پساکرونا

فاطمه رحیمی- اکونومیست در گزارشی به رونق اقتصادی دوران پسا همه‌گیری پرداخته است. به باور این نشریه مردم در دوران بیماری‌های همه‌گیر بیشتر هزینه می‌کنند، بیشتر ریسک می‌کنند و در نتیجه تقاضای بیشتری از سیاستمداران دارند.
بیماری همه‌گیر وبا در اوایل دهه ۱۸۳۰ فرانسه را به شدت تحت‌تاثیر قرار داد. طی یک ماه تقریبا سه درصد از جمعیت پاریسی‌ها را از بین برد و بیمارستان‌ها مملو از بیمارانی بودند که پزشکان نمی‌توانستند در مورد بیماری آنها توضیح دهند. پایان طاعون باعث احیای اقتصادی شد، فرانسه به دنبال انگلیس به یک انقلاب صنعتی رسید. اما همان‌طور که هرکسی که رمان بینوایان را خوانده باشد می‌داند، این همه‌گیری همچنین به نوعی دیگر از انقلاب کمک کرد. تعداد فقرای شهر که بیشتر از همه از این بیماری آسیب دیدند، در برابر ثروتمندان که برای جلوگیری از سرایت به وطن‌شان فرار کرده بودند، اوج گرفت. فرانسه پس از سال‌ها شاهد بی‌ثباتی سیاسی بود.
امروز، حتی در حالی که کووید۱۹ در کشورهای فقیرتر بیداد می‌کند، جهان ثروتمند در آستانه رونق پساهمه‌گیری قرار دارد. دولت‌ها در حال لغو دستورات ماندن در خانه هستند زیرا واکسیناسیون باعث کاهش بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر ناشی از ویروس شده است. بسیاری از پیش‌بینی‌کنندگان بر این باورند که اقتصاد آمریکا امسال بیش از شش درصد رشد خواهد کرد، حداقل چهار درصد سریع‌تر از روند پیش از شیوع کرونا. کشورهای دیگر نیز در حال رشد سریع غیرمعمول هستند. تحلیل اکونومیست از داده‌های تولید ناخالص داخلی برای اقتصاد هفت کشور صنعتی جهان (G7) که به سال ۱۸۲۰ برمی‌گردد، حاکی از آن است که چنین شتابی همگام با روند بیماری نادر است. از زمان رونق اقتصادی پس از جنگ در دهه ۱۹۵۰ این اتفاق نیفتاده است.
شرایط امروز به قدری ناآشنا و مبهم است که اقتصاددانان برای درک آنچه انتظار می‌رود به تاریخ روی می‌آورند. این سابقه نشان می‌دهد که پس از دوره‌هایی از اختلالات گسترده غیرمالی مانند جنگ‌ها و بیماری‌های همه‌گیر، تولید ناخالص داخلی دوباره به دوران اوج خود بازمی‌گردد. این اتفاق سه درس دیگر ارائه می‌دهد. اول، در حالی که مردم مشتاق بیرون رفتن و خرج کردن هستند، عدم اطمینان ادامه دارد. دوم، بحران‌ها مردم و مشاغل را ترغیب می‌کند تا روش‌های جدیدی را برای انجام کارها، با استفاده از ساختار اقتصاد امتحان کنند. سوم، همان‌طور که تاریخ نشان می‌دهد، همه‌گیری اغلب آشفتگی سیاسی و عواقب اقتصادی غیرقابل پیش‌بینی نیز در پی دارد.
ابتدا هزینه‌های مصرف‌کننده را در نظر بگیرید. شواهد مربوط به همه‌گیری‌های قبلی نشان می‌دهد که در طول مرحله حاد، مردم مانند سال گذشته در پی پاندمی کووید ۱۹ رفتار می‌کنند و با از بین رفتن فرصت‌های صرف هزینه، پس‌انداز می‌کنند. در نیمه اول دهه ۱۸۷۰، هنگام شیوع آبله‌، میزان پس‌انداز خانوار در انگلیس دو برابر شد. میزان پس‌انداز ژاپن در طول جنگ جهانی اول بیش از دو برابر شد. در سال‌های ۲۰- ۱۹۱۹، همزمان با شدت گرفتن آنفلوآنزای اسپانیایی، آمریکایی‌ها پول نقد خود را بیشتر از هر سال تا زمان جنگ جهانی دوم پس گرفتند. هنگامی که این جنگ آغاز شد، پس‌اندازها دوباره افزایش یافت، در حالی که خانوارها در سال‌های ۴۵ – ۱۹۴۱ میزان بیشتری با ارزش ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جمع کردند.
تاریخ همچنین راهنمای کاری را که مردم پس از بازگشت زندگی به حالت عادی انجام می‌دهند، ارائه می‌دهد. هزینه‌ها افزایش می‌یابد و باعث بهبودی اشتغال می‌شود، اما شواهد زیادی درباره اضافه کاری وجود ندارد. این تصور که مردم پایان «مرگ سیاه» را با ذوق و هیجان هیستریک جشن می‌گیرند، همانطور که برخی مورخان تصور می‌کنند، بیانگر دوره آخرالزمانی است. دهه ۱۹۲۰ حداقل در ابتدا دور از خروش بود. طبق یک مطالعه، در شب سال نو ۱۹۲۰ ، پس از آنکه خطر آنفلوآنزای اسپانیایی قاطعانه از بین رفت، برادوی و میدان تایمز بیشتر شبیه روزهای قدیمی بودند، اما با این وجود آمریکا احساس یک ملت بیمار و خسته داشت. مقاله اخیر توسط گلدمن ساکس تخمین می‌زند که در سال‌های ۴۹- ۱۹۴۶ مصرف‌کنندگان آمریکایی فقط حدود ۲۰ درصد پس‌انداز اضافی خود را خرج کردند. این هزینه‌های اضافی قطعا به رونق پس از جنگ کمک کرد، اگرچه گزارش‌های ماهانه وضعیت تجاری دولت در اواخر دهه ۱۹۴۰ با نگرانی از کاهش قریب‌الوقوع پر شد (و در واقع اقتصاد در سال‌های ۴۹- ۱۹۴۸ به رکود عمیقی دچار شد). احتیاط مصرف‌کنندگان ممکن است یکی از دلایل بروز تورم ناشی از همه‌گیری باشد .
دومین درس بزرگ مربوط به رونق پساهمه‌گیرى به سمت عرضه اقتصاد – چگونگى و محل تولید کالاها و خدمات مربوط است. اگرچه به طور کلی، به نظر می‌رسد افراد به دنبال یک بیماری همه‌گیر علاقه کمتری به بیهودگی دارند، اما برخی ممکن است تمایل بیشتری به استفاده از روش‌های جدید کسب درآمد داشته باشند. مورخان بر این باورند که مرگ سیاه باعث بی‌پرواتر شدن اروپاییان شده است. انباشتن کشتی و حرکت به سمت سرزمین‌های جدید وقتی تعداد زیادی از مردم در خانه در حال مرگ بودند خطر کمتری به نظر می‌رسید. کتاب اخیر نیکولاس کریستاکیس از دانشگاه ییل‌‌، نشان می‌دهد که همه‌گیری آنفلوآنزای اسپانیایی جای خود را به افزایش بیان خطرپذیری داده است. در حقیقت مطالعه‌ای برای اداره ملی تحقیقات اقتصادی آمریکا که در سال ۱۹۴۸ منتشر شد، نشان داد که تعداد شرکت‌های نوپا از سال ۱۹۱۹ رونق گرفته است. امروز تشکیل یک تجارت جدید در سراسر جهان ثروتمند بار دیگر افزایش یافته، زیرا کارآفرینان به دنبال پر کردن شکاف در بازار هستند.
سایر اقتصاددانان پیوندی بین همه‌گیری‌ها و تغییر دیگری در سمت عرضه اقتصاد برقرار کرده‌اند: استفاده از فناوری صرفه‌جویی در نیروی کار. رییسان ممکن است بخواهند با استفاده از روبات‌ها شیوع بیماری را محدود کنند و روبات‌ها بیمار نمی‌شوند.
مقاله‌ای از محققان در صندوق بین‌المللی پول تعدادی از شیوع بیماری‌های اخیر از جمله ابولا و سارس را بررسی می‌کند و درمی‌یابد که حوادث همه‌گیر، استفاده از روبات را تسریع می‌کند، به ویژه هنگامی که تاثیرات بهداشتی شدید و با رکود اقتصادی قابل توجهی همراه باشد. دهه ۱۹۲۰ همچنین دوره‌ای از تسریع اتوماسیون در آمریکا بود، به ویژه در کارهای تلفنی، یکی از شایع‌ترین مشاغل زنان جوان آمریکایی در اوایل دهه ۱۹۰۰٫ دیگران پیوندی میان مرگ سیاه و چاپخانه ژوهانس‌گوتنبرگ ایجاد کرده‌اند. هنوز شواهد کمی در مورد افزایش اتوماسیون به دلیل کووید ۱۹ وجود دارد، هر چند حکایت‌ها در این باره زیاد است.
اینکه اتوماسیون مشاغل را از افراد بی‌بهره می‌کند، مساله دیگری است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که کارگران در واقع پس از همه‌گیری‌ها عملکرد بهتری دارند. مقاله‌ای که سال گذشته توسط بانک فدرال رزرو سانفرانسیسکو منتشر شد، نشان می‌دهد که دستمزدهای واقعی افزایش می‌یابد. در بعضی موارد این امر از طریق یک مکانیسم کلان اتفاق می‌افتد: این بیماری کارگران را می‌کشد، و بازماندگان را در موقعیت چانه‌زنی قوی‌تری برای دستمزد قرار می‌دهد.
در موارد دیگر، افزایش دستمزدها محصول تغییرات سیاسی است – سومین درس بزرگ رونق تاریخی. وقتی مردم در مقیاس بزرگی از همه‌گیری رنج برده‌اند، ممکن است نگرش نسبت به کارگران تغییر کند. به نظر می‌رسد این بار این امر اتفاق می‌افتد: سیاستگذاران در سراسر جهان علاقه بیشتری برای کاهش بدهی عمومی با دفع تورم نسبت به کاهش بیکاری دارند. مقاله جدید سه دانشگاه در دانشکده اقتصاد لندن همچنین نشان می‌دهد که کووید ۱۹ باعث شده مردم در سراسر اروپا نسبت به نابرابری بیزار باشند.
چنین فشارهایی در مواردی به بی‌نظمی سیاسی تبدیل شده است. همه‌گیری نابرابری‌های قبلی را آشکار و برجسته می‌کنند و آنهایی را که در آن طرف معامله قرار دارند، به دنبال جبران خسارت می‌اندازند. بر اساس یک مطالعه، ابولا در سال ۱۶- ۲۰۱۳، خشونت مدنی را در آفریقای غربی ۴۰ درصد افزایش داده است. تحقیقات اخیر از طرف صندوق بین‌المللی پول اثر پنج بیماری همه‌گیر از جمله ابولا، سارس و زیکا را در ۱۳۳ کشور از سال ۲۰۰۱ مورد بررسی قرار گرفته است.
محققان در مقاله دیگری از صندوق بین‌المللی پول می‌نویسند: «منطقی است که انتظار داشته باشیم با کمرنگ شدن همه‌گیری، ناآرامی‌ها در مکان‌هایی که قبلا وجود داشته‌، دوباره ظهور کنند.» به نظر می‌رسد ناآرامی‌های اجتماعی دو سال پس از پایان همه‌گیری به اوج خود خواهد رسید. از رونق اقتصادی آینده لذت ببرید، طولی نخواهد کشید که در این امر پیچیدگی‌هایی بروز کند.