رونق دیپلماسی تجاری

«جهان‌صنعت»- وزیر صنعت، معدن و تجارت با اعلام اینکه «دروازه بازار ۱۵کشور بزرگ به روی اقتصاد ایران باز شد»، دیپلماسی فعال دولت چهاردهم را عامل ایجاد بستر مناسب و خلق فرصت‌های جدید در حوزه تجارت و اقتصاد عنوان کرد. سیدمحمد اتابک، وزیر صمت اگر چه اشاره به نام این کشورها نکرده است اما می‌توان حدس زد که منظور او 9عضو گروه بریکس به غیر از ایران (روسیه، ایران، چین، هند، برزیل، آفریقای‌جنوبی، مصر، اتیوپی، عربستان و امارات متحده عربی) و 5 عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان) است. البته از آنجا که روسیه در هر دو گروه وجود دارد، مجموع این کشورها به 13 کشور می‌رسد. احتمالا عراق و افغانستان نیز مدنظر وزیر صمت نیز است، کشورهایی که به علت نزدیکی و مرزهای طولانی و همچنین اتصال آنها به سیستم مالی جهان مورد نظر و مراوده تجاری ایران بوده‌اند.
براساس این گزارش، در نخستین روزهای آبان‌ماه سال جاری، مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور در شانزدهمین اجلاس سران «بریکس» به ریاست «روسیه» در شهر «کازان» شرکت کرد و نخستین حضور رسمی ایران به عنوان «عضو بریکس» را رقم زد. محمدرضا عارف، معاون اول رییس‌جمهور نیز در 12بهمن سال جاری، در اجلاس نخست‌وزیران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شهر «آلماتی» شرکت کرد و اولین حضور ایران به عنوان عضو ناظر اوراسیا در این اتحادیه را تحقق بخشید.
به گزارش «جهان‌صنعت»، اگرچه بریکس 45‌درصد از اقتصاد جهان را در اختیار دارد و بنا بر برخی تحلیل‌ها می‌تواند فرصت مناسبی برای دور زدن تحریم‌ها توسط ایران باشد، استفاده از این فرصت‌ها هم‌اینک با مشکلات متعددی رو‌به‌رو است و بعید به نظر می‌رسد که ایران بتواند در عمل از این فرصت‌ها بهره ببرد. محور همکاری‌های بریکس بر «دلارزدایی» استوار است اما دونالد ترامپ، رییس‌جمهور آمریکا در نخستین روزهای حضور دوباره خود در کاخ سفید نسبت به این مساله هشدار داد.
رییس‌جمهور آمریکا در ۳۰ ژانویه سال جاری (۱۱ بهمن)، با تهدید کشورهایی که به دنبال دلارزدایی هستند، اعلام کرد کشورهای بریکس هیچ شانسی برای جایگزینی دلار آمریکا ندارند. ترامپ، در شبکه اجتماعی «تروث سوشال» (Truth Social) با اشاره به ائتلاف اقتصادی متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای‌جنوبی که اکنون به ایران، مصر، اتیوپی، اندونزی و امارات عربی متحده گسترش یافته است، گفت: این ایده که کشورهای بریکس تلاش می‌کنند از دلار فاصله بگیرند، در حالی که ما ایستاده‌ایم و تماشا می‌کنیم، تمام شده است. آمریکا از کشورهای به ظاهر متخاصم بریکس تعهد می‌خواهد که نه ارز جدید بریکس ایجاد کنند و نه از ارز دیگری برای جایگزینی دلار آمریکا حمایت کنند، در غیراین صورت با تعرفه‌های ۱۰۰‌درصدی مواجه خواهند شد. آنها می‌توانند بروند یک کشور احمق دیگر پیدا کنند. هیچ شانسی وجود ندارد که بریکس جایگزین دلار آمریکا در تجارت بین‌المللی یا هر جای دیگری شود، هر کشوری که تلاش کند، باید به تعرفه‌ها سلام کند و با آمریکا خداحافظی کند. رییس‌جمهور همچنین دیروز ادعا کرد که بریکس «مرده» است.براساس این گزارش، اعضای بریکس در سال‌های اخیر درباره جایگزینی دلار بحث کرده‌اند و بحث‌ها پس از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه در سال ۲۰۲۲ پس از آغاز «عملیات نظامی ویژه» این کشور در اوکراین مضاعف شده است.
افزایش تجارت ایران
به گزارش «جهان‌صنعت»، اگرچه سرنوشت همکاری اقتصادی ایران با «بریکس» و اثرگذاری آن بر اقتصاد ایران در پرده‌ای از ابهام قرار دارد اما همکاری ایران با اتحادیه اوراسیا تا حدی از دسترس تهدیدهای دولت ترامپ دور است. بررسی تازه‌ترین آمارهای رسمی از میزان تجارت ایران با کشورهای دیگر اگرچه حاکی از رشد ارزش دلاری صادرات است اما از اضافه شدن کشوری تازه به فهرست شرکای تجاری عمده ایران حکایتی ندارد. به عبارت روشن‌تر، در آمارهای رسمی، اسم کشور تازه‌ای از اعضای بریکس (به غیر از روسیه و چین) یا اوراسیا وجود ندارد.
براساس آمارهای رسمی، در 10ماهه نخست سال 1403 میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثناي نفت‌ خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمدانی) ، بالغ بر 4/‏‏127‌میلیون تن و به ارزش 8/‏‏47‌میلیارد دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایشی 14/‏‏12درصدي در وزن و 67/‏‏17درصدي ارزش دلاری داشته است. همچنین میزان واردات کشور در این مدت، با کاهشی 26/‏‏6درصدي در وزن و افزایشی 84/‏‏2 درصدي در ارزش دلاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به ارقام 8/‏‏30‌میلیون تن و 1/‏‏56‌میلیارد دلار رسیده است.
همچنین براساس این آمارها، طی 10ماهه سال 1403 بیشترین میزان صادرات کشور به مقصد کشورهاي چین با رقمی بالغ بر 12311‌میلیون دلار و سهم 2578‌درصد از کل ارزش صادرات، عراق با 10176‌میلیون دلار و سهم 31/‏‏21درصد، امارات متحده عربی با 5961‌میلیون دلار و سهم 48/‏‏12درصد؛ ترکیه با 5535‌میلیون دلار و سهم 59/‏‏11‌درصد و کشور افغانستان با 1973‌میلیون دلار و سهم 13/‏‏4‌درصد از کل ارزش صورت گرفته است.
طی 10ماهه سال ،1403 کشور امارات متحده عربی، با اختصاص رقمی بالغ بر 16960‌میلیون دلار و سهمی در حدود 24/‏‏30‌درصد از کل ارزش واردات، در جایگاه نخست کشورهاي طرف معامله قرار گرفته است. همچنین کشورهاي چین با 14357‌میلیون دلار و سهم 2560 درصد، ترکیه با 9880‌میلیون دلار و سهم 61/‏‏17درصد، آلمان با 1914‌میلیون دلار و سهم 41/‏‏3‌درصد و هند با 1250‌میلیون دلار و سهم 23/‏‏2‌درصد از کل ارزش واردات، جزو کشورهاي عمده طرف معامله واردات بوده‌اند.
اتفاقات خوب در دولت چهاردهم
آنگونه که خبرگزاری‌های داخلی گزارش کرده‌اند، سیدمحمد اتابک، وزیر صمت در نشست بررسی چالش‌های فعالان اقتصادی در حوزه صنعت، معدن و تجارت در اتاق بازرگانی استان بوشهر اظهار کرد: اتفاقات خوبی در این ۶ ماهه فعالیت دولت چهاردهم با تلاش رییس‌جمهور و هیات دولت در بخش تجارت خارجی انجام شده است.
وی افزود: بنابر تاکید رییس‌جمهور، استفاده از ظرفیت ۱۵کشور بزرگ برای مقصد صادراتی مورد توجه است. همان‌گونه که فعالان عرصه تجارت و بازرگانان به درستی از دولت توقع ایجاد فضای مناسب کسب‌وکار در بازارهای خارجی دارند، توقع ما نیز از آنها این است که با سعی و تلاش تجارت بین کشورهای موردنظر با استانداردهای بازارهای هدف انجام دهند.
اتابک یادآور شد: ۲۴۰‌میلیون نفر عضو کشورهای اوراسیا هستند که شامل بخشی از جامعه مورد هدف تجارت ایران است که ۸۷‌درصد تعرفه‌ها در آن صفر می‌شود. نیاز است که تجار و بازرگانان از این فرصت برای ارتقای تجارت خارجی استفاده کنند.
وی در رابطه با ناترازی انرژی و چالش به وجود آمده برای تولید گفت: این ناترازی مربوط به امسال یا سال گذشته نبوده بلکه محصول ۱۰ سال است که میزان مصرف، رشد چند برابری یافته و تولید کاهش داشته است و حالا پس از یک دهه، امروز شاهد ناترازی برق و گاز هستیم.
اتابک ادامه داد: نیاز صنایع به برق مصرفی حدود ۱۶‌هزار مگاوات است که ۶‌هزار مگاوات آن تامین می‌شود و با ایجاد نیروگاه پاک، بخش زیادی از کسری موردنیاز تامین می‌شود.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در رابطه با حمایت از تولید و صنعت بیان کرد: یک بسته پیشنهادی به دولت ارائه شده است که در مرحله کارشناسی است و در صورت تایید بدهی به تامین اجتماعی و بدهی‌های سرمایه‌گذاران به دولت، تقسیط می‌شود.
گفتنی است در ابتدای این نشست، اعضای اتاق بازرگانی و نمایندگانی از صنوف مختلف صنعت و معدن در بخش خصوصی نظرات و مسائل خود را با وزیر صمت در میان گذاشتند.