رونمایی از دستاورد پوتین از نشست تهران

ظاهرا دستاورد پوتین از نشست سه‌جانبه با ایران و ترکیه فقط نمایش قدرت منطقه‌ای نبوده و حالا خبر می‌رسد، طرح پوتین برای الزام کشورها به معامله با روبل، برای ایران و ترکیه هم به ثمر نشسته است.
به دنبال حمله نظامی روسیه به اوکراین که منجر به تصمیم آمریکا و غرب برای تحریم روسیه شد، ارزش پول ملی این کشور یک‌شبه سقوط آزاد کرد. پوتین برای جبران این زیان به کشورهایی که با روسیه مراودات تجاری دارند، خواست که تنها با روبل با این کشور معامله کنند. هرچند برخی کشورها از این موضوع سر باز زدند، اما به نظر می‌رسد، روسیه در تلاش است که این ایده خود را برای مقابله با سلطه دلار بر اقتصادش به کرسی بنشاند.
در جریان نشست اخیر روسای جمهور ایران، ترکیه و روسیه، موضوع روبل یک‌بار دیگر مطرح شد. رجب طیب‌اردوغان رییس‌جمهور ترکیه خبر داده که در دیدار با پوتین درباره پرداخت پول واردات انرژی روسیه به ارزهای دیگری به جز دلار آمریکا، گفت‌وگو کرده است. در همین فاصله در ایران هم اعلام شد که جفت ارز روبل-ریال در بورس بازگشایی شده است.
بلومبرگ به نقل از منابع آگاه گزارش کرد دو کشور سرگرم کار روی پیشنهادی برای تسویه مبادلات تجاری شامل قراردادهای انرژی به ارزهای ملی هستند. چنین اقدامی به آنکارا کمک خواهد کرد جلوی کاهش ذخایر ارزی خارجی خود را بگیرد. انتظار می‌رود اردوغان و پوتین در حاشیه نشست تهران درباره این پیشنهاد گفت‌و‌گو کنند.
روسیه منبع مهمی برای تامین انرژی ترکیه مانده و سال میلادی گذشته، یک‌چهارم از نفت و حدود ۴۵ درصد از گاز طبیعی مورد نیاز این کشور را تامین کرده که مسکو را صاحب مازاد تجاری عظیمی در تجارت دو‌جانبه کرده است.
صادرات ترکیه به روسیه سال میلادی گذشته به ۵/۶ میلیارد دلار رسید در حالی که واردات این کشور از روسیه، ۲۹ میلیارد دلار بود. همچنین میلیون‌ها شهروند روسی تعطیلاتشان را در سواحل مدیترانه ترکیه می‌گذرانند و میلیاردها دلار در این سفرها خرج می‌کنند.
به گفته یکی از مقامات آگاه، این مکانیسم تحت بررسی، می‌تواند به ترکیه اجازه دهد از لیر برای پرداخت پول واردات انرژی استفاده کند و در مصرف ذخایر ارزی خارجی خود صرفه‌جویی بیشتر کند. هرگونه پرداخت به ارز ترکیه می‌تواند از سوی مسکو برای تامین خرید کالاها و خدمات از ترکیه مورد استفاده قرار گیرد. روبل هم می‌تواند بخشی از توافق میان دو کشور باشد.
الکساندر ایساکوف اقتصاددان روسی در این باره گفت: روسیه در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۰ میلیارد دلار مازاد تجاری با ترکیه داشت و تحت شرایط فعلی، استفاده از ارزهای ملی برای پرداخت پول معاملات تجاری برای هر دو کشور منطقی است. از نقطه‌نظر روسیه، این اقدام به معنای آن است که صادرکنندگان روسی به جای یورو یا دلار، لیر بیشتری جمع می‌کنند که از جهت تحریم‌ها، امن‌تر به نظر می‌رسد. برای ترکیه هم به معنای فشار کمتر روی لیر خواهد بود و این کشور قادر خواهد بود کسری تجاری خارجی خود را تا حدودی تامین کند.
طی چند سال گذشته سیاستگذاران ترکیه با شرکای تجاری بزرگ خود درباره توافق‌های سوآپ ارزی مذاکره کرده‌اند تا روند کاهش مداوم ذخایر ارزی خارجی را معکوس کنند. مقامات پولی ترکیه و بانک‌های بازرگانی دولتی از سال ۲۰۱۹ میلیاردها دلار برای حمایتی از لیر فروخته‌اند.
اردوغان اعلام کرده است ترکیه از ۱۶۵ میلیارد دلار ذخایر خود در دو سال گذشته استفاده کرده است.
ذخایر ارزی خارجی ترکیه از ۹۷ میلیارد دلار در پنج سال پیش، به پایین ۵۹ میلیارد دلار تا اول ژوییه کاهش یافت. این آمار شامل میلیاردها دلاری است که ترکیه از کشورهای خارجی و بانک‌های بازرگانی خود استقراض کرده که افت واقعی ذخایر ارزی این کشور را پنهان کرده است.
اردوغان سال گذشته اعلام کرد ترکیه بیش از ۱۶۵ میلیارد دلار برای دفاع از لیر در دو سال گذشته فروخته است.