رویای توسعه معادن

گروه معدن- سرمایه‌گذاری در هر حوزه‌ای در بلندمدت می‌تواند به سود برسد و اینکه منتظر باشیم سرمایه‌گذاری در یک بخش منجر به سود کلان و فوری شود اشتباهی بیش نیست. بخش معدن نیز از این عرصه مستثنی نبوده است و برای رسیدن به سود به زمان و امکانات نیاز دارد. به همین خاطر گفته می‌شود که در بخش معدن نمی‌توانیم برنامه‌های کوتاه بنویسیم و همزمان منتظر سودهای بلندمدت هم باشیم، اما یکی از مواردی که در برنامه هفتم توسعه دیده شده دستیابی به رشد ۱۳ درصدی است که با مباحثی که مطرح شد تضاد دارد، چراکه شرایط این توسعه فراهم نیست.
برنامه‌ریزی برای زنجیره تولید نه‌تنها ساده نبوده بلکه بسیار پیچیده است که نیازمند همکاری همه مسوولان، سیاستگذاران، مجریان و تمامی بخش‌های دولت است. باید با رویکرد توسعه‌محور و مبتنی بر نگرش رو به رشد به موضوعات مختلف اقتصادی به خصوص بخش معدن نگریست. طبیعی است در کنار وجود افرادی که بتوانند این انسجام را ایجاد کنند به سند مناسب و جامع نیاز داریم که همه به آن پایبند باشند. در این رابطه اگر قانونی می‌خواهد در مجلس تصویب شود، نماینده‌ها باید بدانند که بدون رعایت دقیق آنچه که در اسناد بالادستی آمده نمی‌توانند در راستای منافع ملی اقدامی کنند.
بنابراین در زنجیره آهن و فولاد باید مساله‌ها را شناخت و سند مشترک، واحد و همه‌جانبه‌نگرانه‌ای از سوی بخش حکمرانی ارائه شود. در این رابطه باید تمامی قوا را بسیج کرد تا این سند به نتیجه برسد. اما در تهیه سند از مسائل مرتبط مثل کمبود انرژی در شرایط فعلی و‌ مجوزهای عجیب و غریب نباید غافل شد. مساله این است که تمامی موانع زنجیره فولاد باید یکی پس از دیگری حذف شوند.
در واقع برای تامین انرژی باید به فکر جایگزین بود، احیای فرآیندهای نوین را پیش گرفت، مجوزهایی که از پیشرفت کافی برخوردار نیستند را از گردونه تولید حذف کرد، موضوعات مرتبط با بازار جهانی را دنبال کرد و… . در این عرصه بخشی از مجوزها را باید تغییر مسیر داد و به تولید صادرات‌محور باکیفیت بالا توجه کنیم.
اهمیت برنامه‌ریزی
نایب‌رییس اول اتاق بازرگانی ایران با اشاره به هدفگذاری رشد ۱۳ درصدی بخش معدن در برنامه هفتم توسعه گفت: امروز باید برنامه‌ریزی داشته باشیم، زیرا بخش معدن مرگ ندارد و عمر مواد معدنی به سادگی تمام نمی‌شود. در بخش معدن نمی‌توان برنامه کمتر از ۳۰ سال نوشت، بلکه باید درازمدت فکر کنیم. با سرمایه‌های موجود، توسعه ۱۳ درصدی در بخش معدن کشور اتفاق نخواهد افتاد.
محمدرضا بهرامن اظهار کرد: بخش معدن رو به جلو بوده و یکی از بخش‌هایی است که دائم رشد می‌کند؛ زیرا این ظرفیت در کشور وجود دارد، اما آیا ما از این ظرفیت به طور کامل استفاده می‌کنیم؟ سوال مهم این است که چرا نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌ها استفاده کنیم؟
وی بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه نقش ۱۳ درصدی برای معدن تعریف شده، ۳ درصد امروز به سادگی اتفاق می‌افتد، اما برای رسیدن از ۳ به ۱۳ درصد باید چه کنیم و چه ساختاری داشته باشیم؟
او تاکید کرد: باید به صورت ساختاری حرکت کنیم تا به اهداف خود برسیم. حتما باید به صورت برون‌مرزی به مسائل نگاه کنیم و بخش بزرگی از وظایف استان را برون‌سپاری کنیم. هر استان ظرفیتی دارد و ظرفیت خراسان رضوی در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعت، غذا و معدن‌کاری بی‌بدیل است.
بهرامن افزود: چرا از بخش معدن که ظرفیت استان است نمی‌توانیم استفاده کنیم؟ نفت و گاز نیز در مجموعه معدنی ما تعریف شده است. نمی‌توانیم حرکت رو به جلو معدن را متوقف کنیم، اما اگر ساختار را خوب نبینیم، نمی‌توان نتیجه مطلوب گرفت. در ادامه باید گفت که در زمینه حمل‌ونقل مشکلاتی وجود دارد، اگر تولیدات مدیریت نشود، روی دستمان می‌ماند. این در حالی است که سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا باید کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب را داشته باشیم؟
کجا قرار داریم؟
نایب‌رییس اول اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: مگر نمی‌خواهیم سهمی را از جریان اقتصاد معدن در دنیا داشته باشیم، باید بدانیم که الان چه سهمی داریم و کجا قرار گرفته‌ایم؟ در این بین نباید سرمایه کلی کشور را هدر دهیم.
او به طور مثال گفت: عربستان ۸ تا ۱۱ ژانویه ۲۰۲۴ نشست معدنی بزرگی دارد. ۶۰ وزیر به عربستان ورود پیدا می‌کنند و هر کسی می‌خواهد سهمی داشته باشد. حال سوال این است که چه کشوری بهتر از کشور ما مزایا دارد؟ به این ترتیب ما هم باید این مبحث را برای خودمان تعریف و بخش فرامرزی خود را تقویت کنیم.
وی خاطرنشان کرد: رشد ۱۳ درصدی، این زنجیره‌ها را نیاز دارد. در ادامه قوانین و افراد باید به‌روز شوند. مگر می‌شود توسعه اقتصادی داشته باشیم اما تفکر ما اقتصادی نباشد. او همچنین گفت: سرمایه ترسو است، بنابراین خروج سرمایه به این دلیل به وجود می‌آید که نقش توسعه ضعیف است. وقتی سرمایه خارج شد، به سادگی نمی‌توانیم آن‌ را برگردانیم. برای این مهم نیز ارتباط صنعت و دانشگاه باید تقویت شود، اگر این ارتباط ضعیف باشد نباید انتظار توسعه داشته باشیم.
بهرامن با بیان اینکه اگر دانشجویان را بورسیه نکنیم، از دست ما خارج می‌شوند، عنوان کرد: باید این دانشجویان را بورسیه کنیم تا در کشور حفظ شوند. باید امید به آینده و زندگی در کشور را در آنها افزایش دهیم. نباید امروز تنها بگوییم شرایط ما این است و چه چیزهایی نداریم. انتظار نداشته باشیم برای ما تصمیم بگیرند و کمک کنند، بلکه اجازه دهیم هم تصمیم بگیریم و هم کمک کنیم.