رویا یا واقعیت؟

«جهان صنعت»- وزارت نفت امسال ظاهرا می‌خواهد تمام‌قد برای توسعه ظرفیت‌ بخش‌های مختلف نفت و گاز اقدام کند. آنطور که مقامات وزارت نفت می‌گویند، مهم‌ترین برنامه امسال این وزارتخانه تولید حداکثری و تداوم فعالیت برای فشارافزایی پارس‌جنوبی، توسعه کامل میدان آزادگان و افزایش تولید و صادرات نفت اعلام شده است.
هرچند مهم‌ترین دغدغه‌های موجود در سال ۱۴۰۱، موضوع تامین گاز و سوخت زمستانی عنوان شده اما تولید حداکثری از پارس‌جنوبی و تکمیل فازهای ۱۳ و ۲۲ تا ۲۴ و پالایشگاه فاز ۱۴ در پارس‌جنوبی قرار است امسال در دستور کار قرار بگیرد. جواد اوجی وزیر نفت اخیرا اعلام کرد که چندین برابر سرمایه‌ای که شرکت توتال قرار بود در فاز ۱۱ پارس‌جنوبی سرمایه‌گذاری کند، برای توسعه این فاز تامین شده است. هر چند اوجی از جزییات این سرمایه‌گذاری‌ها سخنی نگفته و عنوان می‌کند به دلیل شرایط تحریم‌ها از اعلام شرکای اقتصادی این پروژه‌ها رونمایی نخواهد کرد، اما آنطور که وزارت نفت اعلام کرده قرار است علاوه بر پارس‌جنوبی، موضوع انتقال گاز میدان کیش به پارس‌جنوبی، طرح فشارافزایی به این میدان، توسعه میدان‌های غرب کارون و فاز نخست میدان آزادگان‌ جنوبی امسال اجرایی شود.
براساس اعلام وزارت نفت، طرح جامع توسعه تهیه شده که شامل توسعه کامل میدان آزادگان (شمالی و جنوبی به ‌صورت یکپارچه) و یک پروژه ازدیاد برداشت تزریق آب هم آماده شده که قرار است در سال ۱۴۰۲ اجرایی شود. بنابراین کارهای مقدماتی آن در سال جاری کلید خواهد خورد. همچنین ادامه حفاری چاه‌ها و تکمیل بخشی از واحد فرآورش (CTEP) که مربوط به فاز نخست هستند در سال جاری اجرایی خواهد شد.کریم‌ زبیدی مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران در همین رابطه به شانا گفته: اینکه برداشت می‌شود برنامه تولید میدان آزادگان جنوبی ۶۰۰ هزار بشکه تولید خواهد بود، رویکردی اشتباه است؛ در واقع این موضوع مربوط به کل میدان است که به طرح جامع توسعه آن اشاره کردم و تحقق تولید روزانه ۶۰۰ هزار بشکه از بخش جنوبی میدان آزادگان به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست.
به گفته او طرح جامع توسعه تهیه شده برای تولید از کل میدان ۵۷۰ هزار بشکه است، این طرح جامع توسعه پیشنهاد شرکت‌های پرشماری است که پیش‌تر برای توسعه این میدان پا پیش گذاشته بودند و عددی نیست که بی‌منطق اعلام شده باشد؛ از جمله شرکت‌های شل، توتال پتروناس و شرکت نفت ژاپن و …
وی با بیان اینکه برای میدان یادآوران به‌دنبال ادامه توسعه آن هستیم؛ فعلا با یک شرکت خارجی در حال مذاکرات نهایی برای گام دوم هستیم تا تولید را از ۱۱۰ به ۲۱۰ هزار بشکه برسانیم و پروژه‌های EPCF – EPDF و IPC باید دنبال شوند، گفت: یکی از مسائلی که به‌شدت پس از پیام مقام معظم رهبری در شرکت ملی نفت ایران به طور جدی مورد بحث قرار گرفته، موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان و تعریف نیازهای واقعی شرکت ملی نفت و ایجاد اشتغال از این رهگذر است. به‌واقع می‌توانم بگویم که فرمایش ایشان نه تنها در سطح شرکت ملی نفت، بلکه در سطح کشور می‌تواند نجات‌بخش اقتصاد باشد، به ‌شرط اینکه به‌صورت شعاری و کلیشه‌ای با آن برخورد نشود.
مدیر برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران عنوان کرد: یکی از اتفاقات مهمی که در ماه‌های اخیر به وقوع پیوست تحول در میزان تولید نفت بود، درواقع در دولت جدید از ابتدای کار تصمیم گرفته شد برای برگرداندن تولید به قبل از تحریم‌ها برنامه‌ریزی جدی صورت بگیرد. پیش از تحریم‌ها تولید ما سه میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه در روز بود. بازگشت به این عدد در چند مرحله انجام شد، در مراحل مختلف، تولید بالا آمد تا سرانجام ۱۵ اسفند سال ۱۴۰۰ امکان تولید دوباره آن مقدار نفت در دسترس بود. اکنون امکان تولید روزانه سه میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه به‌طور کامل و صددرصدی وجود دارد.
علاوه ‌بر این یک ردیف شیرین‌سازی گاز از فاز ۱۴ پارس‌جنوبی که در پالایشگاه تکمیل نشده بود؛ عملیاتی شد که فعالیت قابل‌توجهی بود و برای آن پیگیری‌های بسیار زیادی شد.
زبیدی گفت: سه پیمانکار حاضر فعالیت سه‌شیفته داشتند تا کار تکمیل شود و در شرایط سخت زمستان بتوان از این ظرفیت استفاده کرد. واحد DMC به ‌منظور مرکاپتان‌زدایی و بوزدایی از میعانات ‌گازی در پارس‌جنوبی تکمیل شد. چاه‌های تازه‌ای در غرب کارون یودند که حفاری آنها تکمیل شده اما به‌تولید نرسیده بود؛ ثروتی که از آن استفاده نمی‌شد. این چاه‌ها یا اسیدکاری می‌خواستند یا خطوط لوله جریانی که با تلاش‌ شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) ۱۳ حلقه از چاه‌های حفرشده به مرحله تولید رسید.
سرمایه هست، ولی کافی نیست
در همین رابطه، علیرضا سلطانی کارشناس اقتصاد انرژی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: موضوع توسعه پارس‌جنوبی جزو اولویت‌های صنعت نفت و گاز ایران به شمار می‌آید. در سال‌های اخیر متاسفانه به دلیل افزایش مصرف در کشور، تامین نیاز داخلی در اولویت وزارت نفت قرار گرفته و ادامه این روند باعث می‌شود هدف اصلی که ایجاد ظرفیت‌های صادراتی گاز است به دلیل افزایش مصرف داخلی با چالش مواجه شود.
وی افزود: براساس اهداف برنامه‌های توسعه‌ای لازم است توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی که با قطر مشترک بوده و در اولویت توسعه قرار بگیرد؛ با توجه به اینکه برداشت کشور همسایه از این میدان باسرعت و قوت در حال انجام است بنابراین جدا از نیازهای داخلی و نیازهای صادراتی که باید به آن توجه داشته باشیم، لازم است موضوع برداشت سریع از پارس‌جنوبی تسریع شود.
او با بیان اینکه توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی همواره جزو اولویت‌های کلان صنعت نفت بوده، تصریح کرد: اما مشکلاتی مثل تحریم‌های اقتصادی در یک دهه گذشته مانع از آن شده که اهداف توسعه‌ای صنعت نفت و گاز کشور به صورت کامل و جامع محقق شود. با این حال برخی الزامات از جمله جبران کمبود سوخت در داخل و تلاش در جهت نگهداشت ظرفیت‌های صادراتی گاز ما را به این صرافت انداخته که باید به هر صورتی که شده امکان توسعه صنعت گاز را فراهم کنیم.
این کارشناس اقتصاد انرژی با تاکید بر اینکه در توسعه پارس‌جنوبی دو مساله اهمیت دارد، گفت: اول توسعه فازهای باقیمانده و تکمیل‌نشده‌ باید در دستور کار جدی قرار بگیرد و به نقطه تکمیل برسد و سپس تلاش در جهت افت فشار گاز در میدان گازی پارس‌جنوبی در اولویت باشد. زیرا با توجه به اینکه این میدان در نیمه دوم عمر خود قرار دارد، باید تدابیر لازم اتخاذ شود و مدیران صنعت نفت باید همه توان خود را در داخل و خارج کشور بر این موضوع متمرکز کنند تا از افت فشار گاز با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های جدید و فناوری‌های جدید جلوگیری کنند.
سلطانی گفت: در این مسیر استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی باید در اولویت باشد؛ البته امید می‌رود با رفع تحریم‌ها درهای سرمایه‌گذاری خارجی بر روی تاسیسات گازی ما باز شود. تا زمانی که این اتفاق نیفتد صنعت گاز با چالش مواجه خواهد بود هر چند در داخل منابع سرمایه‌گذاری وجود دارد اما این منابع کافی نیست و آنچه در موضوع صنعت گاز ما اهمیت دارد بحث فناوری‌های نوین است.
شعارهای پوپولیستی
محمود خاقانی کارشناس انرژی هم در این رابطه به جهان صنعت می‌گوید: توسعه صنعت نفت و گاز نیاز به سرمایه بزرگ دارد. باید توجه داشت که سرمایه هم در دنیا در حال محدود شدن است و این سرمایه‌ها همه جا نمی‌توانند بروند. اگر از آقای اوجی و بقیه سوال کنیم که چطور می‌خواهند طرح‌های توسعه‌ای صنعت نفت و گاز را تکمیل کنند، می‌گویند ما خودمان سرمایه داریم درحالی که آنچه دولت می‌گوید و مجلس یازدهم مطرح می‌کند، بیشتر شعارهای پوپولیستی است و تحقق آن به این سادگی امکان‌پذیر نیست.
وی با بیان اینکه توسعه پارس‌جنوبی در فازهای مختلف فقط پول نیاز ندارد، تصریح کرد: توسعه این میادین نیازمند تخصص است. مثلا فاز ۱۱ به دلایل فنی یکی از میادین مشکل‌دار است و برای بهره‌برداری از این میدان نیاز به تکنولوژی بالا داریم‌. از سویی مسائل زیست‌محیطی هم دارد چنگ و دندان نشان می‌دهد که این موضوع می‌تواند در روند سرمایه‌گذاری‌ها تاثیرگذار باشد.
خاقانی با اشاره به اینکه منافع گروهی در داخل کشور مانع از توسعه صنعت نفت و گاز است، عنوان کرد: آقای رییسی خود مطلع است که در سال‌های گذشته، خصوصی‌سازی‌هایی که انجام شد موجب شکل‌گیری گروهی از اصحاب ثروت و قدرت شد که این گروه مانع از توسعه هستند. هرجا منافع این گروه تامین باشد، آنها به آن سمت می‌روند. اگر منافع آنها در حفظ تحریم‌ها باشد، موجب ادامه تحریم‌ها می‌شوند و هر جا رفع تحریم‌ها به نفعشان باشد همکاری می‌کنند.
وی افزود: با این شیوه حکمرانی در کشور نمی‌توان سرمایه و تخصص لازم را برای توسعه صنعت نفت و گاز به دست بیاوریم؛ ما باید حتما همکاری بین‌المللی را در توسعه صنعت نفت و گاز جلب و جذب کنیم، تنها با این راهکار می‌توان چشم‌انداز شفاف و روشنی برای این صنعت ترسیم کرد.