رویکرد مالیاتی دولت عدالت‌محور است

«جهان‌صنعت»- پیرو انتشار گزارشی در روزنامه «جهان‌صنعت» در نقد رویکردهای مالیاتی دولت با تیتر «مالیات بی‌رحمانه بر فلاکت»، وزارت امور اقتصادی و دارایی، با انتشار جوابیه‌ای به شرح ذیل، نسبت به این گزارش واکنش داده که عینا از نظر می‌گذرانید.
هراسی که عده‌ای در حال القای آن به مردم هستند، مبنی بر اینکه سال آینده فشار سنگین مالیاتی در کشور رخ خواهد داد، درست نیست چون هیچ افزایش درصدی درباره مالیات حقوق‌بگیران، تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی ایجاد نشده است.
مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت امور اقتصادی و دارایی در پاسخ به مطلب مورخ ۱۲/۰۹/۱۴۰۲ روزنامه «جهان‌صنعت» با تیتر «مالیات بی‌رحمانه بر فلاکت» توضیح داد: درباره رویکردهای مالیاتی دولت و بندهای مالیاتی بودجه سال ۱۴۰۳، نقدها و اخباری در فضای رسانه‌ای متفاوت با واقعیت منتشر شد.
افزایش درآمدهای مالیاتی در دولت سیزدهم با دو رویکرد مهم عدالت‌محوری و حمایت از تولید دنبال شده است و بیش از یک سال گذشته، این رویکرد آثار مثبتی بر رشد درآمدهای پایدار دولت داشته است.
کاهش بار مالی تولید، ارتقای عدالت مالیاتی و بهبود توزیع درآمد از طریق وضع مالیات بر جمع درآمد، حرکت از سمت نظام مالیاتی ممیز‌محور به سمت نظام مالیاتی هوشمند داده‌محور، کارآمدسازی مشوق‌های مالیاتی و همچنین ایجاد ارتباط میان نظام مالیاتی و نظام حمایتی از مهم‌ترین اهداف دولت در مسیر اصلاح نظام مالیاتی بوده است.
مجموع اقدامات دولت برای هوشمندسازی نظام مالیاتی، به‌ویژه ایجاد ارتباط میان تراکنش بانکی و فعالیت اقتصادی اشخاص موجب شد تا تعداد اشخاص حقیقی دارای اظهارنامه مالیات عملکرد از حدود ۶/۲ میلیون فقره در سال ۱۴۰۰ به ۳/۵ میلیون در سال ۱۴۰۲ افزایش و درآمد ابرازی آنها از حدود ۳ هزار میلیارد تومان به ۳۱ هزار میلیارد تومان
(۱۰ برابر) افزایش یابد.
این اقدامات به همراه سایر موارد از جمله تلاش دولت برای شناسایی فراریان مالیاتی همچون تفکیک حساب‌های تجاری از حساب‌های غیرتجاری و حرکت سازمان امور مالیاتی به سمت داده‌محوری و الکترونیکی کردن فرآیندهای شناسایی و وصول مالیات منجر به رشد درآمدهای مالیاتی شد. در واقع رشد درآمدهای مالیاتی طی دوره استقرار دولت سیزدهم همواره بیش از ۵۰ درصد بوده است که این امر در سنوات گذشته سابقه نداشته است و بر همین اساس نیز در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ افزایش درآمدهای مالیاتی به میزان ۸/۴۹ درصد در ادامه همین رویه پیش‌بینی شده است که نکته جالب توجه اینکه در بودجه ۱۴۰۳ رشد درآمدهای مالیاتی کمتر از دو سال پیش از آن بوده است.
جواب جوابیه
مالیات تورمی و مالیات آشکار فلاکت‌آفرین است
«جهان‌صنعت»- پیرو انتشار جوابیه وزارت امور اقتصادی و دارایی به گزارش «مالیات بی‌رحمانه بر فلاکت» گروه اقتصادی روزنامه «جهان‌صنعت» مروری بر چند نکته کلیدی از ضرورت برخوردار خواهد بود:
الف) مطابق با آمار خود دولت، خط فقر خانوار بیش از ۲۳ میلیون تومان است و آمارهای حقیقی از این هم فراتر می‌روند و به اعدادی تا مرز ۳۰ میلیون تومان صحه می‌گذارند. در نتیجه مالیات‌ستانی هم در شرایط فعلی و هم در سال آینده بر هر میزان درآمدی که کمتر از این مقدار باشد، مالیات‌ستانی مستقیم از زیر خط فقر و معادل مالیات‌گیری از فلاکت است که با خراج‌ستانی در عهد باستان تمایز چندانی ندارد و بدون توجه به شرایط اقتصادی خرد و کلان جامعه، فقط توسط دولت ستانده می‌شود و عدول از پرداخت مبالغ تعیین شده هم، جرم‌انگاری شده و فرار مالیاتی دانسته می‌شود و فقرایی که از این رویکرد تخطی کنند، مجرم هم شمرده می‌شوند که به نوعی ابتذال در جرم‌انگاری خواهد بود.
ب) تورم به عنوان یک پدیده ماهوی پولی، توسط دولت و به دلیل کسر در منابع درآمدی دولت از طریق خلق پول فاقد پشتوانه ایجاد می‌شود و به عبارت تعارف‌زدایی شده، دولت ذی‌نفع اصلی تورم است. این در حالی است که تقریبا تمامی اقتصاددانان، تورم را به مثابه مالیات‌ستانی مستقیم پنهان از فقرا قلمداد می‌کنند. در شرایطی که مردم برای ۷ سال پیاپی با نرخ‌های تورم آنچنانی و بالای ۴۵ درصد زیست می‌کنند، آیا رواست که دولتی‌ها به افزایش ۵۰ درصدی درآمدهای مالیاتی خود تفاخر بورزند؟ آن هم در شرایطی که یک دهه رکود اقتصادی و تورم سنگین و تحریم‌های خارجی و پاندمی کرونا، مردم را به فقیرترین حالت ممکن بعد از انقلاب رسانده است و خود دولتی‌ها بیش از ۶۵ میلیون نفر از نفوس مردم را واجد شرایط دریافت کمک معیشتی می‌دانند؟
ج) درآمدهای گمرکی، عوارض متعدد، ردیف‌های مختلف مالیاتی، مالیات بر ارزش افزوده در کنار مالیات تورمی، آیا نایی برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد کشور باقی گذاشته است؟ مطابق با اصل موسوم به منحنی لافر، افزایش درآمدهای مالیاتی دولت، به کاهش سرمایه‌گذاری و کاهش سطح اشتغال در هر اقتصادی می‌انجامد. آیا اقتصاد ایران آن اندازه ظرفیت به فعلیت‌رسیده دارد که دولتی‌ها بخواهند از افزایش سرمایه‌گذاری به دلیل تمایل به افزایش درآمدهای مالیاتی چشم بپوشند؟ آن هم در شرایطی که به روایت وزیر محترم اقتصاد، نرخ تشکیل سرمایه ثابت فیزیکی در بخش‌های ماشین‌آلات و ساختمان در کشور طی دهه ۹۰، به ترتیب منفی ۶۱ درصد و منفی ۴۱ درصد بوده است.
د) دولت‌هایی که به درآمدهای مالیاتی به عنوان رکن و تکیه‌گاه درآمدی خود اتکا دارند، به عنوان دولت‌های دموکرات و پاسخگو شناسایی می‌شوند. بهینه آن است که دولتی‌ها در شرایطی که قرار است علاوه بر تشدید مالیات تورمی، مالیات‌ مستقیم بیشتری دریافت کنند -‌به گونه‌ای که می‌شود لایحه بودجه ۱۴۰۳ را یک بودجه محض مالیاتی دانست- آداب پاسخگویی مالیاتی را نیز بیاموزند و رفتارهای دوران اتکا به منابع رانتیر را کنار بگذارند و به جای رویکرد جوابیه‌نویسی با پس‌زمینه ذهنیت امنیتی، اقدام به پاسخگویی با آداب متناسب کنند.