ريشه مشكلات توليد

طی یک‌هفته گذشته، ۶نامزد ریاست‌جمهوری از تریبون‌های مختلفی نسبت‌به ارائه نظرات خود پیرامون مسائل مربوط به تولید و عمده چالش‌های
این بخش پرداختند.
طی یک‌هفته گذشته نامزدهای ریاست‌جمهوری دوره چهاردهم از تریبون‌های مختلف، نظرات خود را درخصوص موضوعات گوناگون عنوان کرده‌اند؛ در مطلب پیش‌رو به گزیده‌ای از نظرات نامزدها در مورد بخش تولید پرداخته‌ایم.
جلیلی: مشکلات صنعتی ریشه قدیمی دارد
سعید جلیلی نامزد ریاست‌جمهوری از تریبون‌های مختلفی اعم از برنامه‌های تلویزیونی و حضور بین صنعتگران و شرکت‌ها نظرات خود را در مورد وضعیت تولید ارائه کرده است؛ به عنوان نمونه او با حضور در کارخانه هپکو به عملکرد برخی دستگاه‌های دولتی در واردات از خارج به جای خرید از داخل اشاره کرده و گفته که «در هپکو مطرح شد که این کارخانه بیشتر از ۱۰۰۰دستگاه ماشین‌آلات تولیدی دارد و دولت باید کمک کند تا این روند متوقف نشود تا در همین اراک تولید انجام شود و نیازی به واردات نباشد. هپکویی که زمانی ۱۸۰۰ماشین‌آلات راهسازی تولید می‌کرد، نزدیک به صفر تولید داشت یا همین‌جا که سالانه ۴۴‌هزار تن در سال تولید می‌کرده ماهانه ۷۰‌تن و تقریبا سالانه ۸۰۰‌تن تولید داشت.» جلیلی همچنین با اشاره به دهه‌۹۰ اظهار کرده است که «واقعا آنچه درباره برجام دنبال می‌کردند و تقریبا هیچ، دستاورد دهه‌90 در کارخانه‌ها و اقتصاد هم شبیه برجام تقریبا هیچ بود.» او تاکید دارد که «توسعه اقتصاد دریامحور از اولویت‌های دولت من است که البته جزو سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در همین سال گذشته است. امروز دریا یک منبع برای تولید و نقش‌آفرینی در تحولات جدید بین‌المللی است. خیلی از مسائل اقتصادی کشور را می‌توان زیر چتر اقتصادی دریامحور سامان داد. اگر صحبت از جهش تولید می‌کنیم یکی از بحث‌های بسیار مهم فرجام تولید است. فرجام تولید صادرات است.»
جلیلی همچنین با بیان اینکه با بیان اینکه برخی مشکلات صنعتی ریشه قدیمی دارد که لازم است به صورت ویژه در آن کار شود، تصریح می‌کند که «۶۴شورای اقتصادی وجود دارد که تصمیم اقتصادی می‌گیرند و با هم ارتباط هم ندارند و این قطعاً به اقتصاد کشور آسیب می‌زند. ما یک حرکت منسجم به هم پیوسته لازم داریم اگر می‌خواهیم آن حرکت‌مان شکل بگیرد، باید هم‌افزا باشند.»
او هدایت نقدینگی را نیز دیگر اولویت خود عنوان کرده و می‌گوید: «امروز منابع زیادی در اختیار مردم ماست و می‌توان آن را هدایت کرد تا کشور جهش یابد به جای آنکه مردم یک روز به سمت بازار ارز بروند و یک روز به سمت بازار طلا، با انضباط مالی باید منابع را هدفمند هدایت و اشتغال برای فرزندان این سرزمین ایجاد کرد.»
جلیلی تاکید دارد: «هر سفارت ایران باید یک سکوی صادرات شود و باید هر فعال اقتصادی را به سفیر اقتصادی تبدیل کرد؛ اصل قدرت ما قدرت نرم بوده و این در اولویت است.» این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری انضباط مالی را نیز در رشد تولید بسیار موثر می‌داند و معتقد است که «اگر این انضباط وجود نداشته باشد اولین ضربه را تولید‌کننده می‌خورد؛ اگر شما می‌گویید که می‌خواهم اقتصاد دولت فعال باشد، راه آن فعالیت و پیشرفت ریال و کاهش تولید پول است.» جلیلی البته اصلاح نظام بانکی را نیز در راستای بهبود شرایط تولید الزامی عنوان کرده و می‌گوید: «بانک‌ها نیز تسهیلات را اول به نهادهای همکار خود و سپس به مشتری‌های تراز اول اختصاص می‌دهند و وقتی کار به تولید‌کننده می‌رسد از نداشتن بودجه دم می‌زنند؛ دولت بنده به صورت جدی به اصلاح قانون نظام بانکی خواهد پرداخت؛ این اصلاح، ضامن رشد تولید و اقتصاد کشور است.»
پورمحمدی: تورم، کسری بودجه، سیاست‌های دستوری و تحریم عمده چالش‌های تولید است
مصطفی پورمحمدی دیگر نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ضمن اشاره به ضرورت رفع موانع تولید، تاکید دارد که «باید رفع موانع از سر بنگاه‌ها اقتصادی و تولیدی داشته باشیم اگر این موارد را برنداریم نباید انتظار داشته باشیم بتوانند به تولید و اقتصاد کمک کنند. درباره رشد اقتصادی هشت‌درصدی، رشد اقتصادی ایران در 50 گذشته ۴‌درصد بوده و در دهه گذشته ۲‌درصد بوده و در سه‌سال گذشته گشایش ایجادشده همین بوده، حالا می‌خواهیم به رشد ۸درصد برسد. ما باید حداقل سالانه ۲۰۰‌میلیارد دلار به بودجه کشور اضافه شود. ما اگر سیاست‌ها را اجرا کنیم می‌توانیم نیمی از این مبلغ را از منابع خارجی تامین کنیم اما در دولت‌های خارجی بعد از جنگ جهانی دوم سرمایه خارجی ایجاد کردند و توانستند بودجه را تامین کنند.»
او به حل مشکلات خارجی به عنوان راهکاری برای رفع موانع تولید تاکید می‌کند و می‌گوید: «یکی از مشکلات ما روابط خارجی است و تحریم‌ها یکی از مشکلات ماست که نمی‌گذارد برنامه‌ها را اجرا کنیم. جذب سرمایه ۱۰‌میلیارد یورویی در برنامه هفتم پیش‌بینی شده اما چطور قرار است انجام شود. برنامه برای بیان اهداف و آرزوها نیست.»
پورمحمدی نیز هدایت نقدینگی را مهم ارزیابی می‌کند اما معتقد است که باید اعتماد مردم برای جذب نقدینگی جلب شود؛ او می‌گوید: «مردم به ما اعتماد ندارند و سرمایه مردم در بورس از بین رفته است و پول‌های خود را به دلار و طلا تبدیل می‌کنند و حاضر نیستند به تولید هدایت کنند.»
او تورم و کسری بودجه را موانعی بر سر تولید می‌داند و تاکید دارد: «ثبات مالی رمز موفقیت اقتصادی است و اولین نکته در ثبات اقتصادی، کنترل تورم است و تورم ۵۰‌ساله حدود ۲۰‌درصد است اما تورم ۶سال اخیر بالای ۴۰‌درصد بوده است؛ مگر می‌شود با این تورم، ثبات اقتصادی ایجاد کنیم؟! ناترازی بودجه و کسری بودجه ۶۰۰ تا ۷۰۰همت است و ناچاریم به نقدینگی و تورم تن بدهیم. مگر می‌توانیم از ناترازی بانک‌ها عبور کنیم؟ بخش بزرگی از نقدینگی قفل شده است که یا به خاطر سیاست‌های تکلیفی یا بنگاهداری یا مسائل دیگر است.» پورمحمدی سیاست‌های بانک مرکزی را نیز نادرست می‌داند و می‌گوید: «ما ابزار و عوامل تشکیل‌دهنده اقتدار را فراهم نکردیم. بانک مرکزی برای اینکه قیمت ارز بالا نرود تمام تسهیلات را کنترل می‌کند و تمام وام‌ها کنترل‌شده بوده و تمام قول‌ها به کارآفرینان و بنگاه‌ها همگی متوقف شده و تمام تولید به خاطر بانک مرکزی که ادعای استقلال دارد تعطیل شده است. این مشکل به‌خاطر سیاست دستوری بانک مرکزی است تا قیمت ارز بالا نرود. کل تسهیلات سرمایه در گردش متوقف شده و بانک جذب منابع سرگردان و نقدینگی بهره را به ۲۹‌درصد افزایش داده است.» او با بیان اینکه «دولت باید در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کند تا مردم و بخش خصوصی و تعاون از طریق این زیرساخت‌ها از این سرمایه‌گذاری‌ها نهایت استفاده را ببرند، تاکید دارد.»
پزشکیان: نیاز به سرمایه‌گذاری داریم
مسعود پزشکیان نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری سرمایه‌گذاری را اصل اساسی در پیشبرد اهداف اقتصادی می‌داند و می‌گوید: «اگر می‌خواهیم به رشد برسیم باید سرمایه‌گذاری انجام دهیم زیرا بدون سرمایه‌گذاری نه اشتغال ایجاد می‌شود و نه تولید افزایش می‌یابد؛ سرمایه‌گذاری به این بستگی دارد که چه محدوده‌ای از بازار را در نظر می‌گیریم. آیا فقط کشور را می‌بینیم یا اینکه منطقه را نیز در نظر می‌گیریم؟ هرچقدر دید ما وسیع‌تر باشد طبیعی است رشد افزایش بیشتری را تجربه می‌کند.»
به گفته او «قدم اول این است که مردم را در اقتصاد شریک کنیم. ما نمی‌توانیم با قوانین خلق‌الساعه به بازارهای منطقه دست پیدا کنیم. باید ثبات در برخورد تولید‌کنندگان و نخبگان داشته باشیم. اگر این کارها را انجام دهیم می‌توانیم به رشد ۸ درصد برسیم. اگر سرمایه‌گذار به ما اعتماد کند، سرمایه از کشور خارج نمی‌شود.»
پزشکیان بی‌ثباتی را از دیگر موانع رشد تولید عنوان کرده و می‌گوید: «ما مقرراتی را برای ورود و خروج کالاها در گمرکات مقرراتی وضع می‌کنیم اما همچنان با معطلی در گمرکات مواجهیم، سازمان امور مالیاتی خودش کمر تولید‌کننده را می‌شکند و وزارت صنعت و معدن با بخشنامه‌های هر روزه تولید‌کننده را بلاتکلیف نگه می‌دارد و ثباتی وجود ندارد و آینده‌ای نامعلوم پیش روی تولید‌کنندگان است و با مشکلات داخلی و مقررات و قوانین خلق‌الساعه مواجهیم.»
او با بیان اینکه کاری که باید در داخل انجام دهیم، این است که به تولیدکنندگان و اتاق بازرگانی و مشارکت‌کنندگان در تولید، در تصمیم‌گیری و فعالیت‌ها میدان بدهیم تا دست‌شان باز باشد، تاکید دارد: «حذف زمینه‌های ایجاد فساد و برخورد با افراد فاسد کاملاً ضروری است. نظام چندنرخی کاملاً منشأ فساد است به سمت حذف آن حرکت خواهم کرد. اساساً پدیده‌ای به اسم شبه‌دولتی را قبول ندارم و میدان را به بخش خصوصی واقعی خواهم سپرد. البته بخش خصوصی هم باید بداند که رانتی در کار نخواهد بود.»
پزشکیان البته قیمت‌گذاری دستوری را هم معضل دیگر بخش تولید می‌داند و معتقد است که «قیمت‌گذاری باید به صورت آزاد صورت گیرد برای حفظ سرمایه‌گذاری و تولید.» او همچنین ارز ترجیحی را به عنوان رانت معرفی کرده و بر این باور است که «دولت باید گروه‌های هدف را شناسایی کند تا ارز به صورت مستقیم در اختیار کسانی قرار گیرد که واقعا به آن نیاز دارند.»
قالیباف: رفع خودتحریمی‌ها، تامین زیرساخت‌ها و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد ضروری است
محمدباقر قالیباف دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ضمن اشاره به معضلاتی همچون هدررفت در حوزه انرژی، ناترازی در بانک‌ها، مشکلات مربوط به پرداخت تسهیلات به تولید، لزوم اصلاح زنجیره تولید و بازار سرمایه، تاکید دارد که «گشایش سرمایه‌گذاری خارجی و ورود سرمایه‌های حبس‌شده در بانک‌ها به تولید را دنبال می‌کنم.»
قالیباف با بیان اینکه زنجیر به پای تولید بسته‌ایم می‌گوید: «در حوزه مربوط به بیمه نهاد مستقل برای حوزه دادرسی بیمه پیش‌بینی شده است و در حوزه مالیات هم دستگاه بخش دولتی تعیین‌تکلیف می‌کند، لذا تلاش شده تا از این مسیر زمینه را برای امنیت سرمایه‌گذاری ایجاد کنیم. اگر این موارد در تولید و زیرساخت‌ها اجرایی شود دیگر لازم نیست قیمت‌ها دستوری کنترل شود. مداخله دولت باید جایی باشد که قیمت تمام‌شده را در چرخه تولید کنترل کند نه اینکه در حوزه بانکی سود ۳۰‌درصد دهد، اما تولید‌کننده حتی ۱۰‌درصد سود نمی‌برد. این یعنی چرخه دچار اشکال است.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری البته بر این نکته هم تاکید دارد که «اگر بهره امروز در برخی تصمیمات بیش از ۳۰‌درصد است و با این نرخ بهره تولید شکل نمی‌گیرد. رشد نقدینگی از جهت کیفی به سمت تولید برود دچار مشکل نخواهیم شد.»
او بر ضرورت رفع خودتحریمی‌ها تاکید می‌کند و معتقد است که «اگر خودتحریمی داخل کشور را رفع نکنیم، امکان ندارد رفع تحریم را در خارج از کشور حل و فصل کنیم.»
قالیباف البته بر هدایت نقدینگی و سرمایه به سمت تولید نیز تاکید دارد و می‌گوید: «نقدینگی حدود ۸۲۰۰‌همت است که به سمت تولید نرفته که یکی از عوامل ایجاد تورم است. یکی از اقدامات در مجلس یازدهم تصویب قانون جدید بانک مرکزی بود که اقتدار را به بانک مرکزی برگرداند. در قانون برای ورود سرمایه به بخش تولید توجه شده است. باید برای مردم در حوزه تورم سپر حمایتی بگذاریم.»
وی با تاکید بر لزوم توجه به تولید، اعتقاد دارد: «وقتی دولت بزرگ شده و تمرکززدایی نمی‌شود نتیجه آن افزایش هزینه دولت و تحمیل هزینه به سفره مردم است، لذا باید به‌طور جدی رشد اقتصادی را پیگیری کرد که بهره‌وری ریشه همه آنهاست.» او البته تاکید می‌کند که «هدف اصلی من در چالش‌های اقتصادی این است که ابتدا تلاش کنم اقتصاد را پیش بینی پذیرش کنم.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با بیان اینکه برنامه هفتم هم آماده شده است ما ۶برنامه داشتیم زیر ۳۰درصد اجرا شده است قانون هر چقدر هم خوب و دقیق نوشته شده باشد اگر اجرای آن تحقق پیدا نکند فایده ندارد، تاکید دارد: «مقاومت‌های سختی که در دستگاه‌ها وجود دارد باید این مقاومت‌ها شکسته شوند و تحقق پیدا کنند تا امنیت سرمایه تامین باشد وگرنه مردم ریال به ارز و طلا می‌کنند حبس می‌کنند یا بر می‌دارند و از کشور خارج می‌کنند و سرمایه خارج می‌شود، اینها قابل اجرا نیست مگر با یک کارنامه مشخص.»
قالیباف همچنین با تاکید بر اینکه به امنیت سرمایه اعتقاد داریم، می‌گوید: «اگر بنای ما سپر حمایتی به انتهای زنجیره است، باید به تولید کمک و به مالیات بخش تولید توجه کنیم و ابتدای زنجیره را مورد توجه قرار دهیم.»
او با تاکید بر اینکه گشایش سرمایه‌گذاری خارجی و ورود سرمایه‌های حبس‌شده در بانک‌ها به تولید را دنبال می‌کنم، معتقد است که «رییس‌جمهوری آینده در طول اجرای برنامه هفتم باید به مردم بگوید که چه چیزی روی زمین و چه در سفره مردم می‌آورد. او باید بگوید در زیرساخت‌ها، تولید پیشرفت چه اتفاقی رخ می‌دهد و آثار آن در سفره مردم دیده شود.»
قاضی‌زاده‌هاشمی: دست از آزار تولید باید برداریم
امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی نیز دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری با اشاره به اینکه اول از داخل باید شروع کنیم، تاکید دارد: «اقتصاد را باید پیش‌بینی‌پذیر و بخش خصوصی را باید شریک راهبردی خود کنیم. دست از آزار مردم در بخش‌های اقتصادی مثل بحث مالیات و گمرک برداریم که البته در دولت آقای رئیسی برای ساماندهی اینها اقدامات خوبی شروع شد. برای جلب سرمایه‌گذاری باید بسته مشترک و شهرک صنعتی ایجاد کنیم، سیاست‌های ارزی باید به نفع تولید باشد.»
او همچنین با بیان اینکه «متاسفانه به علت تورم و مشکلات دیگر، امکان استفاده از منابع بخش خصوصی در بخش‌های زیرساختی کشور وجود نداشته و به استفاده از کالاهای ترکی و چینی برای رشد منابع داخل، اولویت داده شده است» در عین حال معتقد است که «سرمایه‌گذاری خارجی نیز در کشور با مشکلات زیادی همراه بوده است و دولت‌ها در کسب سرمایه‌گذاری خارجی موفق نبوده‌اند. منابع دولت باید برای سرمایه‌گذاری خارجی و خصوصی جذابیت داشته باشد و محیط کسب و کار برای مردم و بخش خصوصی بهبود بخشیده شود.»
قاضی‌زاده تاکید دارد که «نباید تولید‌کننده را با مالیات‌های ممیز محور آزار بدهیم؛ نظام کاملا هوشمند باید جایگزین این مدل شود.»
او البته با تاکید بر اینکه اصلاح سیاست‌های ارزی تجاری از مهم‌ترین برنامه‌های ماست، می‌گوید: «سیاست‌های ارزی در حمایت از معیشت بوده و سیاست تجاری برای حمایت از تولید است. در حالی که باید برعکس باشد؛ سیاست‌های ارزی باید حمایت‌کننده تولید باشند و سیاست‌های تجاری هدف معیشت و کاهش قیمت‌ها را داشته باشند و لازمه آن ایجاد بازار ارز بوده و بزرگ‌ترین کارکرد بازار کشف قیمت است و باید بازاری داشته باشیم که قیمت در آن کشف شود و ذره‌ذره ارز ترجیحی را حذف کنیم. کتاب تعرفه ما ۲۷۲صفحه است و باید تعداد تعرفه‌ها را کاهش دهیم و تعرفه‌های مربوط به نهاده‌ها و قطعات و کالاهای نهایی را زمان‌دار کرده و کاهش دهیم و به سمت این برویم که قطعه‌ساز نهایی شویم نه اینکه مونتاژکار باشیم.»
نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری تاکید دارد: «اگر دولت قیمت‌گذاری دستوری نداشته باشد سرمایه‌گذاری مردمی اتفاق می‌افتد. چرا مردم تمایل به سرمایه‌گذاری ندارند چون ما با اقداماتی که کرده‌ایم به آنها یاد داده‌ایم که اینجا خطرناک است و شما سرمایه خود را نیاورید.»
او می‌گوید: «ما بازار را از ۸۰‌میلیون نفر باید به ۷۰۰میلیون نفر باید برسانیم یعنی اینکه باید بازار مشترک داشته باشیم تا بازار مشترک نداشته باشیم بازار ما اقتصادی نمی‌شود، کالایی هم که رقابتی نباشد توسعه پیدا نمی‌کند و لازمه آن توسعه بازار است؛ یعنی باید قیمت‌ها واقعی شود ما با بازی که در تعرفه انجام می‌دهیم تولید مان را بیمار کرده‌ایم.»
قاضی‌زاده‌هاشمی البته این را هم می‌گوید که «تلاش نظام بانکی باید برای گسترش نظام بانکداری اسلامی باشد. نظام بانکی باید اعتباراتش هدایت‌شده به سمت تولید و کالا باشد و صیانت از حقوق و سپرده‌های مردم بسیار مهم است.»
زاکانی: امروز تولید در رأس امور است
علیرضا زاکانی دیگر نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری معتقد است که «مردم باید در همه حوزه‌ها حضور داشته باشند و در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، آموزشی و تعاونی و دیگر حوزه‌ها، کشور باید به نفع مردم قوی شود و دولت فضا را باید برای حضور مردم در عرصه‌های تولیدی، اقتصادی و تعاونی باز کند.»
او با بیان اینکه مالیات باید در خدمت تولید قرار بگیرد نه اینکه شیره تولید را بگیرد، تاکید دارد: «در بنگاه‌های کوچک و اصناف باید با اغماض نگاه کرد اما باید با گردن‌کلفت‌های فراری از مالیات از طریق هوشمندسازی نظام مالیاتی برخورد کرد باید شفافیت مالیاتی ایجاد کرد تا جریان تولید کشور تضعیف نشود.» به گفته زاکانی «ما نیازمند بسته‌های مشخصی برای رفع موانع و تسهیل تولید هستیم، ما مثل زمان دفاع‌مقدس که امام فرمود جنگ در رأس امور است الان تولید در رأس امور است و اگر به مردم تکیه کنیم خیلی از مشکلات برطرف می‌شود.» او با بیان اینکه نیازمند پیشران‌هایی هستیم که بتوانند تولید را مدیریت کنند، تاکید دارد: «با جهش تولید و تولید صادرات‌محور و دانش‌بنیان می‌توان به پیشرفت رسید. بخش خصوصی را باید باور کرد. موتور محرکه اقتصاد باید بخش خصوصی باشد.»
زاکانی با اشاره به اینکه واقعاً مشکل اقتصادی ایران، تحریم‌های آمریکا نیست و باید از اقتصاد دلارزدایی کرد، معتقد است که «در تولید محصول با ارزش‌افزوده بالا و مشارکت مردم با تکیه فناوری می‌توان فرآیندها و مسیرها را کوچک کرد و پس از خلق ثروتی که ایجاد شد آن را توزیع عادلانه کرد.»
منبع‌: مهر