ریتم؛ پاشنه آشیل ارکستر ملی

ارکستر ملی ایران در حالی نخستین اجرای خود در سال جاری را به صحنه برد که مشکلات ریتمیک پاشنه‌آشیل ارکستر در این کنسرت بود. ارکستر ملی ایران، به رهبری همایون رحیمیان، در کنار عبدالحسین مختاباد، در تاریخ 19 و 20خرداد 1403، کنسرتی با عنوان «در رهگذارت» را در تالار وحدت روی صحنه برد.برگزاری این کنسرت، نخستین اجرای ارکستر ملی ایران در سال جاری بود؛ یعنی ارکستر ملی در فصل بهار و در حالی که در آخرین روزهای سه‌ماهه‌ نخست سال 1403 هستیم، نخستین اجرایش را به صحنه برده است. اگر با همین روال پیش برویم، احتمالا ارکستر ملی ایران قصد دارد در هر فصل فقط یک بار روی صحنه برود!
فریاد بی‌قراری، شبانگاهان، بهار عشق، نقش خیال، شکوه شب‌های رویایی، تمنای وصال و خوشه‌چین قطعاتی بودند که با صدای مختاباد اجرا شدند. دو قطعه بی‌کلام رنگارنگ اثری از روح‌الله خالقی و نغمه‌ای در شور با آهنگ و تنظیم امیرحسین طایی هم در این اجرا نواخته شد اما از نظر کیفیت اجرا، اگر بخواهیم بررسی کنیم، در یک کلمه، مشکلات ریتمیک پاشنه‌آشیل ارکستر در این کنسرت بود. ناهماهنگی بین بخش‌های مختلف ارکستر، دیر و زود وارد شدن برخی سازها، ایراداتی بودند که هر شنونده‌ای تا حدی دقیق، متوجه آن می‌شد. از فاحش‌ترین ناهماهنگی‌ها، ناهماهنگی بین سازهای کوبه‌ای ایرانی (دف و تنبک) با بخش‌های دیگر ارکستر بود. در بسیاری از قطعات، تنبک به اصطلاح سریع‌تر از ارکستر می‌دوید که می‌توانست کار را برای خواننده هم چالش‌برانگیز کند. اجرای ریتاردها در بخش‌های انتهایی آهنگ‌ها نیز هماهنگ نبود و پایان مستحکمی که شنونده انتظار شنیدنش را داشت به خوبی ادا نمی‌شد. از نظر اجرای صحیح نت‌ها، مشکل زیادی به گوش نمی‌خورد، چراکه اجرای قطعات این کنسرت برای نوازندگان ارکستر ملی چالش زیادی نداشت. همانطور که پیشتر اشاره شد، قالب مشکلات مربوط به ریتم بود که ریشه این مساله را هم شاید تا حدی باید مربوط به نوع رهبری ارکستر دانست. شاید در تمرین‌ها باید بیشترین تمرکز روی این مساله گذاشته می‌شد و حتی در حین کنسرت، حرکات دست‌ رهبر، نمایش دقیق و موکد‌تری از ورودها به نوازندگان رائه می‌داد اما ارکستر در اجرای دو قطعه بی‌کلام، نمایش قابل قبولی از خود ارائه داد. تا حدی که مشکلات ریتمیک این دو قطعه نیز از مابقی اجرا کمتر بود. قطعه بی‌کلام «نغمه‌ای در شور» برای ارکستر زهی ضرباهنگی آرام و نت‌های کشیده را شامل می‌شود. سعی در آن دارد که با بازی با نوانس‌ها حس مورد انتظار را به مخاطب القا کند به زیبایی از پس اجرای آن برآمد اما در بخش آواز، اجرای گرم و دلنشینی از استاد مختاباد شاهد بودیم. از آنجایی که آهنگسازی بیشتر قطعات این کنسرت توسط خود خواننده انجام شده بود، طبیعتاً انتظار اجرای روان و کم‌اشکال را داشتیم و همین هم اتفاق افتاد. در مجموع، برای نسلی که با صدای عبدالحسین مختاباد خاطره ساختند شبی جذاب رقم خورد.