ریزش سفر کوهنوردان خارجی به ایران

نادر نینوایی- کوهنوردی و طبیعت‌گردی از جمله حوزه‌های بسیار درآمدزای گردشگری در جهان به شمار می‌رود. کشور نپال با برخورداری از هشت قله مرتفع جهان هر ساله کوهنوردان بسیاری را به سوی خود جلب می‌کند. درآمد دولت نپال از کوهنوردی در سال ۲۰۲۳ میلادی تاکنون ۸/۵ میلیون دلار بوده است که پنج میلیون آن فقط از بخش کوهنوردی در قله اورست به دست آمده است.
ایران از کوه‌های مرتفعی نظیر دماوند، سبلان و علمکوه برخوردار بوده که شهرتی جهانی نیز دارند. تا ۱۰ سال قبل کوهپیمایان خارجی بسیاری برای بازدید از کوه‌های کشور به ایران سفر می‌کردند.
دومینوی شکلگرفته از مسائل و چالش‌های متعدد، از تنش‌ها با غرب گرفته تا همه‌گیری کرونا و مسائل دیگر موجب شده آن‌طور که یکی از فعالان کوهنوردی به «جهان‌صنعت» گفته با ریزش مسافر و گردشگر خارجی متقاضی صعود به قله‌های ایران مواجه شویم. در واقع هشدارهای کشوهای غربی، هشدارهای برخی از کشورها به اتباعشان درخصوص سفر به ایران و ملغمه‌ای از مشکلات دیگر باعث شده کوهنوردان خارجی عطای صعود به دماوند و سایر قله‌های ایران را به لقایش ببخشند.
حضور کمرنگ کوهنوردان خارجی در کشور
ایران با وجود پتانسیل بالا در زمینه جذب گردشگران علاقه‌مند به کوهنوردی، در چهار سال اخیر نه‌تنها موفق به جذب کوهنوردان بین‌المللی نشده، بلکه با ریزش محسوس آمار در این حوزه مواجه شده است.
حمیدرضا رحیمی فعال حوزه کوهنوردی و بنیانگذار یکی از اپلیکیشن‌های مرتبط با کوهنوردی، درخصوص وضعیت فعلی حضور کوهنوردان خارجی در کوه‌های ایران به «جهان‌صنعت» گفت: کوه دماوند در دنیا بسیار شناخته شده است و حتی برخی از کوهنوردان حرفه‌ای نتوانسته‌اند در مرتبه اول به آن صعود کنند. می‌خواهم بگویم دماوند در دنیا بسیار شناخته‌شده است، اما به دلیل برخی محدودیت‌هایی که در کشور وجود دارد، نظیر وجود تحریم‌ها و تنش‌هایی که
(با برخی کشورهای غربی) وجود دارد گردشگر خارجی حاضر نیست به ایران بیاید.
این فعال حوزه کوهنوردی ادامه داد: «اگر بخواهم از تجربه خودم بگویم، سال ۱۳۹۲ که به دماوند رفتم، می‌توانم بگویم از هر‌ ۱۰۰کوهنورد حداقل ۵۰درصدشان خارجی بودند. سال گذشته که به دماوند رفتم، در بهترین شرایط از هر
۱۰۰ نفر ۵ نفرشان خارجی بودند که آنها هم اکثرا ترک بودند. یعنی در صعود سال گذشته‌ام به دماوند هیچ کوهنوردی از کشورهای اروپایی ندیدم.»
مهم‌ترین علل کاهش حضور کوهنوردان بین‌المللی در ایران
رحیمی فعال حوزه کوهنوردی در پاسخ به این پرسش که به نظرش چه عللی باعث شده تا کوهنوردان خارجی تمایلی به حضور در ایران و صعود به قله‌های کشورمان نشان ندهند، به «جهان‌صنعت» گفت: «فکر می‌کنم علت این مساله بیشتر مربوط به چالش‌هایی می‌شود که در سال‌های اخیر داشته‌ایم. وقتی آمریکا اعلام می‌کند اگر کسی در پاسپورتش خورده باشد که وارد ایران شده حق ورود به آمریکا را ندارد، فرد می‌گوید خب بالاخره این کوهنوردی است و دلیلی ندارد که خود را درگیر این چالش‌ها کند.»
این فعال حوزه کوهنوردی در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کند مشکلات زیرساختی، وضعیت حمل‌و‌نقل، شرایط کمی و کیفی اقامتگاه‌های کشور و مسائلی نظیر چالش‌های قانونی با فدراسیون کوهنوردی تا چه میزان بر تمایل نداشتن سفر کوهنوردان به ایران اثر داشته است، به «جهان‌صنعت» گفت: «به هر روی تمام این موارد اثرگذاری خود را دارند و می‌توان گفت مشکلات ریشه‌ای در این حوزه وجود دارد. بگذارید مثالی بزنم. خود ما ایرانی‌ها اگر بخواهیم به نپال برویم و به قله اورست صعود کنیم، هزینه مجوز می‌دهیم و یکسری از قوانین را رعایت و به برخی قوانین الزاما توجه می‌کنیم.»
وی ادامه داد: «در ایران هم فارغ از منفی و مثبت بحث عرض می‌کنم، فدراسیون کوهنوردی اعلام می‌کند کسی که قصد صعود به دماوند را دارد باید مدارک مشخصی را به همراه داشته باشد و مجوزهای مشخصی را گرفته و تحت نظر فدراسیون صعود کند، اما کوهنوردان و طبیعت‌گردان زیربار نرفته و می‌گویند مگر کوه متعلق به فدراسیون کوهنوردی است؟ این در حالی است که کوهنورد باید بپذیرد که فدراسیون کوهنوردی متولی کوه‌های کشور است تا وضعیت سر و سامان پیدا کند.»
رحیمی ضمن اشاره به مشکلات زیست‌محیطی به وجود‌آمده برای کوه‌های کشور به «جهان‌صنعت» گفت: «معدنکاوی‌هایی که در دماوند انجام می‌شود باعث شکل‌گیری فاجعه زیست‌محیطی خواهد شد. بنابراین مشکلات به همین صورت رشته به رشته و شاخه به شاخه وجود داشته و پایین می‌آید.»
وی ضمن بر‌شمردن چالش‌هایی که در حوزه کمپینگ برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی وجود دارد، ابراز داشت: «در زمینه کمپینگ نیز مشکل وجود دارد و علت نیز آن است که تجهیزات لازم برای آن را نداریم. از سوی دیگر متولی مشخصی نیز در این حوزه وجود ندارد. برای محافظت از محیط‌زیست نیز متولی مربوطه در مقابل افرادی که پول دارند قدرت چندانی ندارد.»
کاهش اعزام تورهای کوهنوردی به خارج
باید توجه داشت که در حال حاضر افزون بر چالش‌هایی که برای ورود کوهنوردان خارجی به ایران وجود دارد، کوهنوردها و طبیعت‌گردان ایرانی نیز برای سفر به کشورهای دیگر با مسائل و مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. رحیمی فعال حوزه کوهنوردی در پاسخ به این پرسش که به نظرش علت کاهش تورهای اعزامی به خارج از کشور برای صعود به قله‌های کشورهای آفریقایی و شرق آسیایی چیست به «جهان‌صنعت» گفت: «مهم‌ترین مشکل مساله هزینه‌هاست. به خاطر اختلاف قیمت ارز و وضعیت اختلاف قیمت دلار و ریال شرایط به گونه‌ای رقم خورده که کسی که قبلا با ۵۰۰ میلیون تومان می‌توانست به اورست برود، امروز امکان سفر با هزینه‌کرد زیر دو میلیارد تومان را ندارد. درخصوص کلیمانجارو در آفریقا هم هزینه تورها افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.»
وی افزود: «بنابراین در این شرایط کوهنوردی تبدیل به یک ورزش خیلی لاکچری شده است. امروز کوهنورد اگر بخواهد بر مبنای علم روز جلو برود و صعود ایمنی داشته باشد باید تجهیزات مناسب و سطح بالای کوهنوردی تهیه کند. با کفش ایمنی و مواردی از این دست نمی‌توان به اورست صعود کرد و هزینه تجهیزات مربوطه نیز بسیار بالاست.»
با توجه به چالش‌های متعددی که در حوزه کوهنوردی کشور وجود دارد و با نظر به نقش تعیین‌کننده‌ای که این ورزش می‌تواند بر توسعه گردشگری داشته باشد، انتظار می‌رود مسوولان امر به مساله ورود کنند.
به نظر می‌رسد رفع تنش‌های سیاسی با کشورهای غربی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای استقرار و حمل‌و‌نقل آسان تیم‌های کوهنوردی بین‌المللی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به جذب گردشگران و کوهنوردان بین‌المللی کمک کند.