زاکانی؛ کاندیدای سوپرپوششی

علیرضا زاکانی حالا برای دومین‌بار در این 3سال گذشته، کاندیدای انتخاباتی شده که پیروزی‌اش قرار است ریاست قوه مجریه را برعهده بگیرد و به این اعتبار، چنانکه قانون اساسی تصریح دارد، به‌عنوان دومین مقام ارشد نظام پس از مقام معظم رهبری و در عین حال در قامت بالاترین مقام اجرایی مملکت، کشور را برای دست‌کم 4سال آینده اداره کند. این در شرایطی است که تا همین چندسال پیش، مهم‌ترین جایگاه مدیریتی و سیاسی‌اش، نمایندگی مجلس از حوزه انتخابیه قم بود و تهران. او البته حالا از آنچه تا چندسال پیش، سقف آرزوهای سیاسی‌اش بود، فراتر رفته؛ چه آنکه پس از حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری 3سال پیش و ایفای نقش «کاندیدای پوششی» یا به تعبیری «ضربه‌گیر کاندیدای اصلی جناح راست»، ساختمان هرمی‌شکل میدان بهارستان تهران را به مقصد خیابان بهشت ترک کرد. آن هم در حالی که پیش از آغاز روند برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری 1400، صرفا یکی از سه‌نماینده قم در مجلس یکدست اصولگرای یازدهم بود و وقتی فصل انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم رسید، با تایید بیش از 6نفر از فقها و حقوقدانان شورای نگهبان، توانست خود را در قامت کاندیدای ریاست‌جمهوری بالا بکشد و وارد این رقابت سطح بالای سیاسی شد و البته تا پایان در این رقابت نماند. پیش از آنکه او رسما به نفع کاندیدای اصلی جناح راست کناره‌گیری کند نیز بسیاری از ناظران و حتی برخی از همان چند نفری که در این رقابت انتخاباتی، با او و البته ابراهیم رییسی در رقابت بودند، به دفعات اعلام کرده بودند که از تاکتیک سیاسی- انتخاباتی جناح راست آگاه هستند و می‌دانند زاکانی همراه با چندنفر از دیگر کاندیدای همسو با کاندیدای اصلی اصولگرایان، برای رقابت وارد گود انتخابات نشده‌اند بلکه آمده‌اند تا یار و یاور همان کاندیدای اصلی این جریان سیاسی باشند و با سپر کردن سینه‌شان مقابل انتقاداتی که علیه این کاندیدای اصلی مطرح می‌شود، او را در این رقابت انتخاباتی، پوشش دهند. در نهایت نیز همین تاکتیک عجیب و نه‌چندانشناخته‌شده انتخاباتی و مشخصا نقشی که طراحان این تاکتیک برای زاکانی درنظر گرفته بودند، سرنوشت او را در آن انتخابات رقم زد و پیش از آنکه توانایی و اقبالش را به محک آرای مردمی بیازماید، شخصا به نفع آنکه اصولگرایان می‌خواستند به ریاست‌جمهوری برسد، کنار رفت؛ کناره‌گیری و انصرافی که البته چنانکه اشاره شد، منجربه ارتقای جایگاه سیاسی‌اش شد و در حالی که وقتی وارد انتخابات شد، نماینده قم بود، آنگاه که معلوم شد دیگر نیازی به حضورش نیست، بی‌سروصدا کنار رفت و در ازای این کارش، پس از انتخابات به جای آنکه فعالیت‌هایش را در قامت نماینده قم ادامه دهد، به‌عنوان شهردار پایتخت مشغول به کار شد!
پس از3سال
آنچه اما حالا پس از حدود 3 سال، بار دیگر در مسیر حیات سیاسی زاکانی قرار گرفته، اگرچه در ظاهر مشابه همانی است که در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری پیشین پیش‌رویش قرار گرفت و درنتیجه، باز بسیاری از ناظران از این می‌گویند که او این‌بار هم همانطور که برای پوشش کاندیدای اصلی جناح راست وارد گود رقابت شده، وقتی هم که نیاز به انصراف شود، بی‌سروصدا کناره‌گیری خواهد کرد اما مساله این است که در صورت تکرار همان مشی 3سال پیش، قرار نیست با دستاوردهای مشابه آن زمان مواجه شود، بلکه در ازای این اقدام، عملا آینده سیاسی‌اش را نابود می‌کند. این در حالی است که حتی برخی ناظران معتقدند اگر زاکانی همان بازی سیاست‌زده 3سال پیش را عینا تکرار کند، این‌بار با این رفتارش، به‌مراتب بیشتر از انتخابات ریاست‌جمهوری پیشین برای شورای نگهبان هزینه‌‌ساز خواهد شد. آن هم در حالی که او در شرایطی هم در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 و هم درجریان انتخابات ریاست‌جمهوری 1403 موفق به عبور از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان شده که برخی شاخص‌ترین چهره‌ها و رجال سیاسی مملکت، در هر نوبت، پشت سد نظارت استصوابی شورای نگهبان ماندند و موفق به دریافت تاییدیه حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری نشدند.
با این همه اما تکرار و تداوم این مشی سیاست‌زده زاکانی و پافشاری‌اش بر استفاده ابزاری و جناحی از انتخابات، تنها عاملی نیست که منجربه بدبینی گسترده افکار عمومی نسبت‌به او شده است، چراکه رفتار و گفتاری که او در هر کدام از مناظره‌های انتخاباتی از خود نشان می‌دهد نیز بعضا آنقدر دور از شأن و جایگاه این رقابت سیاسی است و چنان در تضاد با شأن و احترام میلیون‌ها شهروند ایرانی این مناظره‌ها که بسیاری از ناظران از همین حالا نگران هستند که او در مناظره بعد چه خواهد گفت و چه خواهد کرد. این کاندیدای اصولگرای انتخابات ریاست‌جمهوری که در این چند روزی که تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم آغاز شده، به دفعات تاکیدکرده بنای انصراف و کناره‌گیری ندارد، در همین آخرین مناظره انتخاباتی که شامگاه جمعه گذشته برگزار شد، پس از طرح این ادعا که «سرعت اینترنت در دولت رییسی قرار است تا ۵۰برابر افزایش یابد»، تنها کاندیدای اصلاح‌طلب حاضر در این رقابت را خطاب قرار داد و گفت: «آقای پزشکیان حجاب‌بان‌ها را شوخی می‌دانید؟! حجاب جز با احترام و رعایت قوانین قابل‌اجرا نیست!» او همچنین مدعی شد «افراد فعال در ستاد انتخاباتی آقای پزشکیان، بی‌اخلاقی می‌کنند»، همچنین با ادبیاتی تهاجمی خطاب به یکی از دیگر کاندیداهای این انتخابات گفت: «در دوره پورمحمدی نسبت‌به فیلترینگ اقداماتی شد که به‌جای خودش صحبت می‌کنم!» او سپس گفت: «توصیه‌ام به آقایان پورمحمدی و پزشکیان این است که هماهنگی ستادهای‌شان را به‌گونه‌ای انجام دهند که لااقل در یک زمان نگویند این نامزد چی هست و آن نامزد چی هست؛ در دو زمان مختلف صحبت و هماهنگ کنید! افرادی که در ستادهای شما هستند، تخریب می‌کنند اما شما باید برنامه‌هایتان را بیان کنید.» او بار دیگر پزشکیان را خطاب قرار داد و گفت: «آقای پزشکیان مراقب باشید برخی سرتان کلاه نگذارند؛ به همان نحوی که در مجلس سرتان کلاه گذاشتند!» جالب آنکه پزشکیان نیز این کنایه زاکانی را بی‌پاسخ نگذاشت و در واکنش به این جمله تند و تیز زاکانی گفت: «تا آخر می‌ایستی دیگه!» زاکانی نیز بلافاصله خطاب به پزشکیان گفت: «حتما! می‌مانم و اجازه نمی‌دهم شما رییس‌جمهور شوید. دائما در موضع مطالبه‌گری هستی در حالی که باید پاسخگوی کار خودتان باشید؛ نحوه برخورد شما اصلا درست نیست.»
زاکانی همچنین بار دیگر خطاب به پورمحمدی گفت: «اگر قرار باشد کسی درباره فیلترینگ صحبت کند، آن فرد نباید جناب آقای پورمحمدی باشد که خودش در دوره تصدی‌‌اش یکی از عوامل فیلترینگ بود! یا آقای پورمحمدی از گذشته‌اش توبه کرده یا نه، به چیز دیگری رسیده البته بعید می‌دانم توبه کرده باشد!»
جالب آنکه در میان این 6 کاندیدا، کسی که بیش از سایرین بر لزوم رعایت اخلاق تاکید دارد، زاکانی است. چنانکه پس از این چند نوبت کنایه و طعنه به پزشکیان و پورمحمدی گفت: «اخلاقاً به هم احترام بگذاریم و پاسخ هم را بدهیم!» او اما بلافاصله خطاب به پزشکیان گفت: «دو کتاب را به آقای پزشکیان پیشنهاد می‌دهم تا بخوانند. کتاب اول درباره دغدغه‌های فرهنگی مقام معظم رهبری است و کتاب دوم به نام سال‌های بنفش است؛ چون فرصت نمی‌کنم درباره دوره سیاه آقای روحانی صحبت کنم به آقای پزشکیان توصیه می‌کنم این کتاب را هم بخوانند. این کتاب فاجعه اتفاق افتاده در دولت روحانی را به خوبی مورد اشاره قرار داده است. دوستان دوست دارند ما را به سیاه‌چاله گذشته برگردانند.»
زاکانی همچنین چند دقیقه بعد، گفت: «آقای پزشکیان می‌توانند از ستادهای‌شان بپرسند که حقوق ستادهای‌شان را چگونه احیا کردم!»
همزمان با این ادبیات کنایه‌آمیز زاکانی، وعده‌های این کاندیدای اصولگرا نیز در چند روز گذشته با واکنش‌های گسترده‌ای مواجه شده است. چنانکه یک کارشناس اقتصادی با اشاره به یکی از این وعده‌های زاکانی مبنی‌بر توزیع ۲۰گرم طلا به هر ایرانی، پرسید: «در این صورت چند تن طلا نیاز است؟!»
‌هادی حق‌شناس که در این رابطه با ایلنا گفت‌وگو می‌کرد، گفت: «برای توزیع ٢٠گرم طلای مورد ادعای آقای زاکانی به ٢۶میلیون خانوار ایرانی به بیش از ۵٠٠تن طلا نیاز است که این میزان طلا وجود ندارد و اگر قرار باشد در قالب اعتبار باشد که اعتبار این وعده به اندازه نصف بودجه عمومی سال‌جاری است.» او همچنین گفت: «این گزاره مردم که از طلا گشتن پشیمان گشته‌ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید، مصداق وعده طلایی آقای زاکانی است!»
این کارشناس اقتصادی همچنین خاطرنشان کرد: «مردم ایران امروز به دنبال حفظ کرامت انسانی و عزت هستند و بین یارانه نقدی و اشتغال حتما اشتغال و اقتصاد مولد را انتخاب می‌کنند.»
همزمان با انتقاد این کارشناس اقتصادی، یکی از نمایندگان مجلس نیز در گفت‌وگویی با پایگاه خبری-تحلیلی خبرآنلاین به عملکرد زاکانی و چندنفر از دیگر کاندیداهای اصولگرای حاضر در این رقابت انتخاباتی واکنش نشان داد و ازجمله درباره ادعاها و اتهامات زاکانی گفت: «زاکانی با پول‌های لایتناهی شهرداری پُز می‌دهد!»
غلامرضا نوری‌قزلجه که معتقد است «زاکانی و قاضی‌زاده‌هاشمی در نهایت کنار می‌روند»، گفته: «هرچند هر دوکاندیدا اصرار دارند تا آخر پای کار انتخابات هستند!»
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه که علاوه‌بر سابقه ریاست بر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم، تجربه چند دوره حضور در ادوار مجلس را نیز در کارنامه دارد، با تاکید بر اینکه «مناظره‌های انتخاباتی بیشتر برای مردم سرگیجه ایجاد کرده»، به ایلنا گفته: «چیزی که ما در مناظره‌ها دیدیم، فرافکنی افرادی بود که حافظ وضع موجودند؛ آقایان زاکانی و جلیلی، مسوول بسیاری از مشکلات و نارسایی‌های ناشی از بی‌سامانی سیاست داخلی و خارجی هستند.»
او گفته است: «آقای زاکانی از جمله کسانی است که جریان نواصولگرایی را به‌وجود آوردند؛ از دل جریان نواصولگرایی آنچه که ما تا به حال دیدیم، بیشتر روی کار آمدن یک سری سیاستمداران ضعیف شده و سیاستمدارانی است که نه‌تنها شأن مناصب سیاسی خودشان را افزایش ندادند، بلکه شأن این مناصب و به‌ویژه کرسی‌هایی را که در مجلس گرفتند، پایین آوردند.»
فلاحت‌پیشه همچنین با انتقاد نسبت‌به رویه زاکانی در مناظره‌ها که به ‌باور او، «سوال را با سوال پاسخ می‌دهد»، گفته است: «یکی از کاندیداهایی که بیش از همه زیرسوال هست، زاکانی است؛ ولی برای اینکه به سوالات مربوط به خودش به‌ویژه سوالات اصلی مربوط به تحمیل افراطی‌گری به سیاست داخلی و تحمیل برخی قراردادهای خارجی به کشور و به‌ویژه سدشکنی در زوال تخصص مدیریتی پاسخ ندهد، حمله می‌کند.» او گفته است: «زاکانی به‌جای آنکه پاسخگوی این مسائل باشد، سوال مطرح می‌کند و هر پرونده‌ای را که در زمان هرکسی مطرح شده، حتی اگر اصلا به او ربطی نداشته باشد، پیش می‌کشد تا سوال را از ذهن سوال‌کننده دور کند و به عبارتی مردم در انتظار پاسخی که هیچ‌وقت نخواهد داد، قرار دهد.» او گفت: «کاندیدای پوششی کماکان بی‌محابا وعده می‌دهند؛ چون می‌دانند که نه در عرصه انتخابات باقی خواهند ماند و نه جایگاه ریاست‌جمهوری را به خودشان اختصاص خواهند داد؛ درنتیجه ‌بی‌محابا هجمه و تخریب را در دستور کار قرار دادند.»