زمانی برای هشدار پاکت‌های سیگار

حدودای هشت شب است که چهار پسربچه در کنار دکه روزنامه‌فروشی میدان قدس در حال جر و بحث هستند. آخر یکی از آنها می‌آید و به دکه‌دار می‌گوید دو بسته بهمن کوچک بدهید. دکه‌دار و کسانی که در حال خرید روزنامه هستند به پسربچه خیره می‌شوند و دکه‌دار به او سیگار نمی‌دهد. بعضی شروع می‌کنند از دوره و زمانه خودشان گفتن و بعضی از دکه‌دار تشکر می‌کنند که به پسربچه ۸، ۹ ساله سیگار نداده است. همان موقع یکی دیگر از پسربچه‌ها با دو بسته سیگار از سوپر کنار خیابان بیرون می‌آید وبه دوستانش اشاره می‌کند. به دنبال آنها می‌روم و برای همدیگر در حال کری خواندن هستند و عکسی که روی پاکت سیگار زده را مسخره می‌کنند.
از قدیم‌الایام راه‌های مختلفی برای منصرف کردن و دلزده کردن سیگاری‌ها و قلیان‌کش‌ها امتحان شده اما هنوز راهی که ماندگار شده باشد، وجود ندارد. اواخر تابستان امسال رییس هیات مدیره جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات گفت: روزانه شش میلیارد تومان هزینه دود کردن سیگار در ایران می‌شود که سه برابر این مقدار، هزینه درمان بیماری‌های ناشی از استعمال دخانیات است. با توجه به هزینه گزافی که ایرانی‌ها برای خرید سیگار روزانه می‌دهند، می‌توان به ضرورت اقدامی برای جلوگیری از مصرف سیگار اشاره کرد.
نهایت سیگار کشیدن به اعتیاد و دزدی ختم نمی‌شود برای ورزشکار‌های کشورهای دنیا مصرف یک نخ سیگار می‌تواند منجر به اخراج از باشگاه یا جریمه نقدی شود. چند روز پیش هافبک ملی‌پوش آرسنال، جک ویشلر به دلیل عکسی که سیگار به لبش داشت مورد خشم آرسن ونگر، مربی تیم خود قرار گرفت یا رییس‌جمهور آمریکا از روزی که کاندیدای ریاست‌جمهوری شد عده‌ای با سیگاری بودن او دچار مشکل شدند که در نهایت در سال ۲۰۱۰ سیگار را ترک کرد. شایعاتی وجود دارد که عاملی که موجب ترک سیگار رییس‌جمهور آمریکا شد، همسرش بود یا اواخر تابستان در محله‌ای از تهران بر سر سیگار کشیدن بین دو مرد میانسال دعوا می‌شود و یکی دیگری را به قتل می‌رساند. می‌بینید چقدر سیگار نقش مهم، مخرب و منفی در روند زندگی انسان‌های عادی تا اشخاص تاثیرگذار دارد. اما آیا اقدامی صور گرفته است که سیگاری‌ها و قلیانی‌ها از ضررهای توتون و تنباکو آگاه شوند؟
یکی از اقداماتی که برای جلوگیری از مصرف سیگار در کشورهای جهان و ایران انجام گرفته، قرار دادن تصاویر ریه‌ای در حال فساد، گلویی که سرطان شکلش را تغییر داده و یک پای مبتلا به قانقاریا روی پاکت سیگارهاست. برای اینکه بدانیم نظر سیگاری‌ها درباره این عکس‌ها چیست با عده‌ای از آنها صحبت کردیم. با کسانی که از یک‌سال تا ده‌ها سال است سیگار می‌کشند صحبت کردیم و آنها متفق‌القول گفتند تنها تاثیری که عکس‌های روی پاکت دارد، خنداندن آنهاست.
فواد ۲۵ ساله است و ۱۰ سال است سیگار می‌کشد و از همان ابتدا با سیگار بهمن آغاز کرده است. او می‌گوید: این عکس‌ها تنها مایه تفریح و خنده است. اگر می‌خواهند تاثیرگذار باشد باید کار دیگری کنند مانند کشورهای دیگر عکس‌هایی با وخامت بیشتر روی پاکت بگذارند.
آرزو ۱۸ سال دارد و به تازگی جواب کنکورش آمده است. می‌گوید از اوایل تابستان شروع به سیگار کشیدن کرده و تفننی است. وی نظرش درباره عکس‌های روی پاکت این است که « فرقی نمی‌کند چه عکس یا نوشته‌ای باشد، کسی که سیگار را انتخاب می‌کند و می‌خرد می‌داند دارد چه کاری انجام می‌دهد و در تصمیمش این تصویرها تاثیری ندارد»
محمد ۲۳ ساله است و دو سال است به صورت مرتب سیگار می‌کشد و به هیچ عنوان لب به قلیان نمی‌زند، او می‌گوید «بیشتر به شوخی و خنده به عکس‌های روی سیگار نگاه می‌کنیم و این عکس‌ها نشان اصل نبودن سیگار است.» بدترین طرحی که روی سیگارهاست را طرحی می‌داند که یک کفش کهنه دارد سیگاری را له می‌کند و می‌گوید «عکس ریه‌ها خیلی چندش‌آور است و مهم‌ترین مساله این است که ما وقتی سیگار می‌کشیم، می‌دانیم چه بلایی سر خودمان می‌آوریم پس عکس و نوشته‌های روی پاکت تاثیری ندارد، مورد بعدی اینکه شرکت واردکننده و تولید‌کننده هم مجبور به استفاده از این برچسب‌هاست، یک کار نمادین، وگرنه هیچ‌کس نمی‌آید بگه ماست من ترشه!» و از نظر او به روز شدن شعارها و عکس‌های روی جلد سیگارها تاثیری در استفاده از آنها ندارد.
مهتاب ۲۲ ساله است و یک‌سال است سیگار می‌کشد و از نظر او این عکس‌ها هیچ تاثیری ندارد و او و دوستانش سعی می‌کنند سیگاری که این عکس‌ها را دارد خریداری نکنند چون سیگارهای عکسدار کیفیت پایینی دارند.
نعمت ورزشکار است و می‌گوید به هیچ عنوان سیگار نمی‌کشداما تا دلمان بخواهد قلیان می‌کشد. پدربزرگ او ۵۰ سال سیگار می‌کشیده و تا جایی پیش رفت که در تهران نمی‌توانست نفس بکشد و به همین خاطر ترک کرد. وی می‌گوید «طرف تا وقتی نداند چه ضرری واقعا برایش دارد سیگار را کنار نمی‌گذارد تا وقتی غلظت خونش بالا نرود و سرش گیج نرود، نتواند چند قدم بدود، سردرد نگیرد متوجه ضرر سیگار نمی‌شود». او درباره عکس‌های روی توتون، تنباکو و پاکت سیگارها می‌گوید، خیلی حرکت ضعیف و مسخره‌ای است، ما هربار که سیگار جلویمان باشد به عکس روی آن می‌خندیم. او می‌گوید، عکس‌های روی پاکت به هیچ دردی نمی‌خورد و صدا‌وسیما باید جلوی مصرف سیگار را بگیرد. از نظر او اگر قیمت سیگار را افزایش بدهند به عنوان راهکاری برای جلوگیری از مصرف سیگار باعث مشکل معیشتی می‌شود و خوب نیست. می‌گوید، وقتی سیگار گران شد چه اتفاقی افتاد، کسانی که مالبرو، کمل و وینستون می‌کشیدند حالا بهمن می‌کشند.
علیرضا ۲۲ ساله است و از دبیرستان سیگار می‌کشد. می‌گوید برای این سیگار کشیدن را شروع کرد چون از دبستان از ژست آن خوشش می‌آمد. می‌گوید تصویرهای روی جلد روی خرید سیگارها به هیچ عنوان تاثیرگذار نیست و تنها راهکاری که در ایران پاسخ می‌دهد راهی است که کشورهای خارجی آن را دنبال می‌کنند، سه برابر کردن سیگار، یعنی هرکسی یک سیگار که می‌خرد به اندازه دو پاکت دیگر هم هزینه بپردازد، برای سلامت و حق بیمه‌اش. این‌طوری به مردم فشار می‌آید و از برنامه زندگی‌شان آن را حذف می‌کنند.
رییس مرکز تحقیقات پیشگیری از دخانیات دانشگاه شهید بهشتی در این باره گفته است، تصاویر مندرج بر بسته‌های سیگار و توتون برخلاف قانون در سال‌های گذشته ثابت و بدون تغییر مانده‌اند و اثرگذاری کافی ندارند. دکتر غلامرضا حیدری در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان اینکه میزان موفقیت در پیشگیری از گسترش مصرف دخانیات به شرایط هر کشور بستگی دارد، گفت: با توجه به شرایط کشور ما کاهش میزان مصرف قابل دستیابی است چراکه ما قانون جامع کنترل دخانیات داریم و کشور ایران بر اساس معاهده جهانی کنترل دخانیات، موظف به اجرای بندهای آن است. وی ادامه داد: در بسیاری از مواد ما قوانین خوبی برای منع مصرف دخانیات در کشور داریم که البته اجرای آن قوانین بستگی به وضعیت اجرای قوانین در کشور دارد.
حیدری در این رابطه افزود: وضعیت اجرای قوانین ضددخانیات مربوط به بدنه اصلی وزارت بهداشت و ساختار اصلی اجزای برنامه کنترل دخانیات است که به ستاد کنترل دخانیات کشور محول شده است. وی با بیان اینکه ستاد کنترل دخانیات برای حمایت از قوانین باید تشکیل جلسه دهند، عنوان کرد: بیش از یک‌سال است که این ستاد جلسه‌ای برای رفع مشکلات تشکیل نداده است و به این دلیل انگیزه اصلی برای اجرای برنامه مهیا نیست.
رییس مرکز تحقیقات پیشگیری از دخانیات دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: قوانین مناسبی در زمینه دخانیات داریم اما مساله مهم اجرا نشدن آن است. به‌طور مثال تصاویر روی پاکت سیگار باید هر شش ماه یک بار تغییر کند تا تاثیرگذاری لازم را داشته باشد اما در سه سال گذشته تصاویر ثابت بوده و مصوبه جدیدی برای تغییر تصاویر ارایه نشده است. حیدری با بیان اینکه برگزاری جلسات ستاد کشوری و پیگیری آن برعهده وزارت بهداشت است، عنوان کرد: نیاز به حرکت جدیدی از وزارت بهداشت در این خصوص و مشارکت سایر ارگان‌ها نظیر وزارت کشور و وزارت ارشاد داریم همانگونه که وزارت بهداشت باید گاهی برای امور دیگر مشارکت داشته باشد.
وی در رابطه با درج تصاویر و پیام‌های بهداشتی در شیشه قلیان‌ها در ترکیه گفت: اجرای این قانون در هر کشوری قابل تقدیر است و اگر قرار بر اجرای آن در ایران باشد، نیاز به پیش‌نویس قانون داریم که با مشارکت ارگان‌های مختلف ممکن است.