زمستان سخت در راه است

گروه انرژی- در حالی که بنا به اذعان مدیرعامل شرکت ملی گاز، زمستان امسال بحران ناترازی گاز بیشتر خواهد شد، مجلسی‌ها می‌گویند علی‌رغم وعده‌های وزارت نفت برای ذخیره‌سازی گاز، همچنان ذخیره‌سازی گاز زیر یک درصد است.
آن‌طور که مقامات شرکت ملی گاز گفته‌اند، کف ناترازی گاز در زمستان پیش رو ۲۵۰ میلیون مترمکعب دیده شده، حال آنکه گزارش‌ها نشان می‌دهد امسال با توجه به افزایش مصرف میزان ناترازی افزایش خواهد یافت. هرچند وزارت نفت برای تامین گاز استان‌های شرقی که بیشترین مشکل ناترازی را دارند، برنامه واردات گاز از ترکمنستان را کماکان در دستور کار دارد، اما برای سایر استان‌ها هم به دلیل نداشتن ذخایر مناسب گاز و هم افزایش مصرف، از قرار معلوم زمستان امسال هم قرار است، گاز صنایع همانند سال‌های گذشته قطع شود.
بنا به گفته مجید چگنی مدیرعامل شرکت ملی گاز، در حال حاضر بیش از ۱۰۱ نیروگاه‌ از گاز استفاده که این نیروگاه‌ها برق تمام صنایع را تامین می‌کنند و همین نکته نشان می‌دهد که شرکت ملی گاز یک شرکت کلیدی است. علاوه بر این، بیش از ۲۱ پالایشگاه گازی با هزینه نگهداری‌، بیش از ۳۹ هزار کیلومتر خطوط انتقال پرفشار‌، بیش از ۹۰ ایستگاه تقویت فشار، بیش از ۳۳۳ توربو کمپرسور که انتقال گاز انجام می‌دهند و بیش از ۴۳۰ هزار کیلومتر، شبکه توسعه گاز شهری و روستایی در کشور وجود دارد که براساس گفته‌های مدیرعامل شرکت ملی گاز شرایط مدیریت و نگهداری آنها در زمستان سخت می‌شود.
چگنی گفته است که هم‌اکنون به نیروگاه‌ها ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز می‌دهیم و در زمستان به رقم ۷۰ تا ۸۰ می‌رسیم. به فولاد ۴۵ میلیون می‌دهیم که در زمستان به زیر ۲۰ می‌رسد، به پتروشیمی ۷۵ میلیون می‌دهیم که به ۵۰ می‌رسد و به سیمان که ۲۰ میلیون داده می‌شود در زمستان به عدد ۵ میلیون می‌رسد. این‌ رقم‌ها را جمع کنید می‌بینید ناترازی خیلی بالا می‌رود و گاه به رقم ۳۰۰ میلیون مترمکعب می‌رسد و حتی در شرایط خاص از آن هم بالاتر می‌رود.
طرح‌های روی زمین مانده
سال گذشته نمایندگان مجلس در گزارشی نگران‌کننده از وضعیت ناترازی گاز به دولت هشدار دادند که فکری اساسی برای حل این چالش انجام دهد. هرچند در برنامه هفتم توسعه موضوع ناترازی گاز و سایر انرژی‌ها مورد تاکید قرار گرفته با این حال، از یک سال گذشته اقدام اساسی در این رابطه انجام نشده است.
نماینده مجلس و عضو کمیسیون تلفیق برنامه هفتم می‌گوید: در برنامه هفتم به دولت تکلیف شده از طریق منابع داخلی خودش و جذب منابع بخش خصوصی ذخیره‌سازی را افزایش دهد، چراکه طبق برنامه باید در روز ۱۲۰ میلیون مترمکعب ذخیره‌ گاز داشته باشیم، در حالی که ذخیره‌‎سازی ما اکنون صرفا حدود یک و نیم درصد است.
مالک شریعتی اضافه می‌کند: برای کاهش ناترازی در کشور در برنامه هفتم توسعه به صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، مس و پتروشیمی‌ها اجازه داده می‌شود منابع مالی خود را در میادین گازی جدید سرمایه‌گذاری کنند و دولت نیز مکلف خواهد شد، گاز تولید شده جدید را به این صنایع اختصاص دهد تا مشکل قطعی گاز آنها رفع شود، البته این مصوبه در طولانی‌مدت به نتیجه می‌رسد، هرچند صنایع از آن استقبال می‌کنند، البته سرمایه‌گذاری صنایع انرژی‌بر در این حوزه با نظارت وزارت نفت قانونی خواهد بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی می‌نویسد: «‌در حال حاضر ظرفیت ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کشور حدود ۳/۴ میلیارد مترمکعب اســت که تنهــا ۴/۱ درصد از کل مصرف گاز طبیعی در کشور است. بررسی کشــورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده گاز طبیعی نشان می‌دهد برای تامین پایدار در عرضه و مصرف گاز و همچنین رفع ناترازی فصلی، ذخیره‌سازی یکی از اولویت‌های کشورهاست، بنابراین طی برنامه هفتم توسعه باید این موضوع به‌عنوان یکی از راهبردهای اصلی برای حل ناترازی فصلی گاز پیگیری شود و وزارت نفت باید سهم ذخیره‌سازی از مصرف گاز کشور را به حداقل ۱۰ درصد برساند.
مصطفی نخعی عضو کمیسیون انرژی مجلس در گفت‌وگو با مهر درباره میزان ذخیره‌سازی گاز توسط صنایع برای جلوگیری از ناترازی گاز در فصل زمستان گفت: صنایع جزو عمده‌ترین بخش‌هایی هستند که به گاز نیاز دارند و در زمستان‌ها با ناترازی گاز و بالا رفتن گاز در بخش خانگی با افت فشار و قطعی و تعطیلی مواجه می‌شوند. صنایع در کشورهای پیشرفته دنیا به صنعت ذخیره‌سازی گاز رفته‌اند تا در فصول گرم سال گاز را ذخیره و در فصول سرد سال از آن استفاده کنند. به این وسیله گاز برای آنها خیلی ارزان‌تر تمام می‌شود و باعث می‌شود با ضرر‌دهی و تعطیلی خطوط تولید در زمستان رو‌به‌رو نشوند.
او گفت: کشور ما در فصول گرم سال گاز مازاد دارد که می‌تواند این گاز مازاد را به جای صادرات یا عدم برداشت گاز، به سمت اعطای این گاز به صنایع در قالب‌های مختلف از جمله CNG، LPG، LNG و گاز طبیعی در اختیار صنایع دارای مخازن ذخیره‌سازی قرار دهد. بحث ذخیره‌سازی گاز یک موضوع مهم است. ما جزو معدود کشورهای دارای ذخایر گازی در دنیا هستیم که ذخایر ذخیره‌سازی گاز در کشور ما محدود است.به گفته وی، متوسط ذخیره‌سازی گاز در دنیا حدودا ۱۰ درصد است و کشورهای توسعه‌یافته و مصرف‌کننده گاز مثل کشورهای اروپایی یا کشورهای تولید‌کننده گاز مثل کانادا و قطر ذخیره‌سازی گاز آنها بالای ۲۰ درصد از مصرف سالانه است.
نخعی تاکید کرد: ما ظرفیت‌مان کمتر از یک درصد است و در این موضوع کار خاصی را انجام نداده‌ایم و اگر بخواهیم یک ظرفیت ۱۰ درصدی برای ذخیره‌سازی ایجاد ‌کنیم می‌توانیم بخش قابل‌توجهی از نیاز گازی را در فصل سرد سال که با ناترازی مواجه هستیم به این وسیله مرتفع کنیم.
صنایع؛ خط مقدم ناترازی
قطع برق در تابستان و گاز در زمستان دو سال است که صنایع را در شرایط رکودی گرفتار کرده است. درست در روزهایی که تولید به اوج می‌رسد، برق یا گاز قطع می‌شود، چون اولویت با مصرف خانگی است. این قطعی‌ها زیان‌های میلیاردی را متوجه صنایع کشور کرده است. در زمستان سال گذشته بنا به گفته صنعتگران زیان قطعی گاز به بیش از ۲ میلیارد دلار رسید و قطع برق در تابستان گذشته رقمی بالغ بر ۶ میلیارد دلار به صنایع زیان زد.
از ارقام ضرر و زیان صنایع در تابستان بی‌برقی امسال هنوز خبری نیست، اما ادامه این ناترازی بنا به گفته کارشناسان تنها به زیان صنعتگران نیست و اقتصاد کشور را هم دچار چالش‌های جدی خواهد کرد.
نخعی عضو کمیسیون انرژی در این رابطه می‌گوید: اقداماتی برای ذخیره‌سازی گاز شروع شده که باید حمایت شود تا توسعه پیدا کند. این مینی‌ال‌ان‌جی‌ها می‌تواند نیاز صنایع که با قطعی گاز مواجه می‌شوند را برطرف کند. در همین راستا در ابتدای سال جاری، به تمامی صنایع دارای کمبود گاز در فصل زمستان اطلاع داده شد که در صورت سرمایه‌گذاری در جهت ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز، گاز طبیعی یا CNG و LPG، LNG قرار خواهد داد. در همین راستا به صنایع در جهت سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز مشوق‌های متنوعی نیز اعطا شده است.
به گفته وی، در احکام برنامه هفتم هم با پیشنهاد کمیسیون انرژی و همراهی دولت پیش‌بینی‌ها و هدف‌گذاری‌های خوبی برای ذخیره‌سازی گاز توسط صنایع انجام شده و امیدواریم این مسائل دنبال شود. ذخیره‌سازی در اشل بزرگ و میادین زیرزمینی شرایط خاص خود را دارد ولی در صنایع می‌تواند از طریق مینی‌ال‌ان‌جی‌ها اتفاق بیفتد که یک سری اقداماتی توسط بخش خصوصی شروع شده ولی ما هنوز مینی‌ال‌ان‌جی راه‌اندازی‌شده در داخل کشور نداریم.
رضا پدیدار رییس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق بازرگانی تهران درباره ذخیره‌سازی گاز توسط صنایع و لزوم حرکت صنایع به این سمت برای جلوگیری از ناترازی انرژی گفت: مدل‌های توسعه و نگهداشت در موضوع گاز مشخص است و یکی از این روش‌ها ذخیره‌سازی گاز در فصول گرم سال برای استفاده در فصول سرد سال است.
او می‌گوید: ظرف یک سال و نیم اخیر شرکت ملی گاز ایران یک میلیون انشعاب جدید گاز داده که این نشان‌دهنده عدم‌برنامه‌ریزی شرکت ملی گاز برای هدایت سیستمی است. ضرورتی ندارد به همه روستاها حتی روستاهای صعب‌العبور گاز‌رسانی شود، بلکه بهتر است به آنها سیستم‌های دیگری برای گرمایش بدهیم.
به گفته وی، صنایع وقتی به سمت ذخیره‌سازی گاز بروند به خودشان کمک زیادی کرده‌اند. آنها می‌توانند گاز را در تابستان‌ها در مخازن خود ذخیره کنند و در زمستان‌ها مورد استفاده قرار دهند. برای این کار نیازمند ۲۰ مخزن ذخیره‌سازی گاز هستیم ولی در حال حاضر فقط ۳ مخزن داریم. باید به صنایع این امکان داده شود تا در تابستان‌ها ذخیره‌سازی کنند.
رییس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق بازرگانی تهران تاکید کرد: دولت آئین‌نامه این موضوع را به صنایع ابلاغ کرده و از آنها خواسته که به سمت ذخیره‌سازی گاز حرکت کنند و تسهیلات لازم را هم در اختیار آنها گذاشته است ولی تاکنون هیچ آماری نداریم که صنایع به این سمت رفته‌اند یا خیر، ولی قطعاً با فراهم شدن زمینه لازم دولت باید به این سمت برود.