زورآزمایی در میادین مشترک

تکلیف قانونی است که تا پایان برنامه ششم ظرفیت تولید نفت ایران به ۷/۴ میلیون بشکه در روز برسد.
از جمع ۲۸ میدان گازی و نفتی مشترک با کشورهای همسایه، حضور فعال صنعت نفت ایران تنها در ۱۰ میدان رقم خورده و در سایر میادین به دلیل کمبود منابع بهره‌برداری نفت و گاز صورت نگرفته است. این غمگینانه‌ترین مرثیه‌ای است که حل آن پیچیدگی‌های بسیاری دارد.
از روزی که بیژن زنگنه وزیر نفت گفته بود که برای توسعه صنعت نفت به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شامل ۱۳۰ میلیارد دلار در تولید و نگهداشت نفت و گاز و ۷۰ میلیارد دلار در پتروشیمی و پالایش در برنامه ششم توسعه نیاز است،زمان زیادی نمی‌گذرد اما در همین مدت آنقدر بار هزینه‌های جاری دولت زیاد شده و مخالفان داخلی سنگ جلوی پای سرمایه‌گذاری خارجی گذاشته‌اند که شروع پروژ‌های تازه توسعه‌یافته این صنعت حالا به کندی انجام می‌شود.
آنچه بیژن زنگنه اعلام کرده بود، رقمی قابل توجه است که تامین آن از عهده منابع مالی دولت برنمی‌آید. در واقع رقمی است که به دست آوردن آن تنها در گرو جذب سرمایه خارجی است. چه آنکه بخش‌های دیگر کشور آنچنان این روزها گرفتار مسایل روزمره‌ای مثل یارانه‌ها و ارزان‌فروشی حامل‌های انرژی هستند که عملا پولی برای سرمایه‌گذاری در این صنعت باقی نمی‌ماند.اگرچه بیژن زنگنه از همان روزهای ابتدایی شروع به کارش در وزارت نفت در دولت یازدهم تدوین قراردادهای جدید نفتی را در دستور کار قرار داد‌ اما پروسه تصویب و اصلاح این قراردادها به دلیل مقاومت‌هایی که صورت گرفت، آنچنان طولانی شد که به گفته کارشناسان عملا کارایی خود را از دست داده است.
برآوردها نشان می‌دهد که ایران مالک حدود ۵۰۰ میلیارد بشکه نفت کشف شده است که از این میزان حدود ۱۷۵ میلیارد بشکه نفت قابل استخراج است. البته از این رقم هم به گفته مقامات نفتی ایران حدود ۸۵ میلیارد بشکه با ۱۰ کشور دیگر شریک هستیم.از همین رو،سرمایه‌گذارهای صنعت نفت و گاز ترجیح می‌دهند برای سرمایه‌گذاری به کشورهای همسایه بروند که هم قراردادهای جذاب تری دارند و هم مخالفان داخلی کمتر. البته اگر قوانین و تفاهمنامه‌های دوجانبه بر سیستم برداشت از میادین حاکم هم نباشد، طرفین سعی می‌کنند که هرچه سریع‌تر و بیشتر، از میدان برداشت کنند که در نتیجه اولین قربانی این بی‌نظمی، عمر میدان خواهد بود.البته این جدل‌ها بر سر میادین مشترک گویا مختص کشورهای در حال توسعه است، چراکه هیچ گاه شاهد اخلاف و کشمکش‌هایی اینچنینی که منجر به آسیب‌رسانی به میدان شود، در میادین مشترک کشورهای توسعه یافته نبوده‌ایم.مثلا در میادین نفتی دریای شمال که اکثرا بین نروژ و انگلستان و هلند مشترکند، کشورهای شریک از همان ابتدا بر جداسازی و تعیین سهم طرفین همت گماشته و به نتیجه رسیده‌اند و برداشت شان از میدان کاملا صیانتی است. اما در میادین مشترک ما با کشورهای همسایه چنین هماهنگی‌ای مشاهده نمی‌شود و مثلا هیچ‌گاه شاهد تزریق گاز برای ازدیاد برداشت نیستیم.
علتش آن است که هریک از طرفین نگران صرف هزینه‌هایی است که منفعتش را نهایتا طرف مقابل رایگان کسب می‌کند. علی الخصوص در رابطه با تزریق گاز که موجب ازدیاد فشار در محل تزریق شده و موجب مهاجرت نفت به سمت فشار کمتر یعنی کشور رقیب خواهد شد که گازی تزریق نکرده است.
چقدر نفت داریم
به گزارش خبرآنلاین‌، برآوردها نشان می‌دهد که ایران مالک حدود ۵۰۰ میلیارد بشکه نفت کشف شده است که از این میزان حدود ۱۷۵ میلیارد بشکه نفت قابل استخراج است‌. البته از این رقم هم به گفته مقامات نفتی ایران حدود ۸۵ میلیارد بشکه با ۱۰ کشور دیگر شریک هستیم.آن‌طور که در برنامه ششم تاکید شده، تکلیف قانونی است که ظرفیت تولید نفت ایران به ۷/۴ میلیون بشکه در روز، ظرفیت تولید گاز به روزانه ۳/۱ میلیارد متر‌مکعب و ظرفیت تولید میعانات و مایعات گازی به ۱/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد؛ تکلیفی سنگین که هرچه زمان اجرایی شدن آن طولانی‌تر می‌شود هم سرمایه‌گذاری‌ها گران‌تر تمام می‌شود و هم فرصت‌ها از دست می‌رود.اگرچه وزارت نفت در برنامه‌های توسعه‎ای برداشت از میادین مشترک را در اولویت خود قرار داده اما سرعت در اجرای آنها موضوعی است که کارشناسان به شدت آن را توصیه می‌کنند.علی کاردر مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته است که اولویت وزارت نفت توسعه غرب کارون است که تولید روزانه حدود ۵/۴ میلیون بشکه نفت تا پایان برنامه به دست آید. آن‌طور که کاردر گفته :«با توسعه فازهای باقیمانده پارس‌جنوبی و تعدادی دیگر از میدان‌های گازی، گاز غنی هم مطابق با ظرفیت یعنی به میزان ۳/۱ میلیارد متر‌مکعب در روز تولید می‎شود. تولید میعانات گازی هم متناسب با تولید گاز افزایش می‏‎یابد و در پایان برنامه به ۸۶۴ هزار بشکه در روز می‏‎رسد. تولید مایعات گازی و نفتا هم در صورت احداث واحدهای GTL به حدود ۲۸۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید.»سرمایه‌گذارهای صنعت نفت و گاز ترجیح می‌دهند برای سرمایه‌گذاری به کشورهای همسایه بروند که هم قراردادهای جذاب‌تری دارند و هم مخالفان داخلی کمتر.
تعیین‌تکلیف شیل گاز و شیل نفت ایرانی
اگر آمریکا با سرمایه‌گذاری کلان در نفت شیل حالا توانسته کارتل ریشه‌دار اوپک را در بازارهای جهانی با تولید نفت شیل مسخ کند، نفت شیل یا همان نفت صخره‌ای هم در کشور ما پیدا می‌شود. لرستان منطقه‌ای است که دارای نفت شیل است. آنطور که در برنامه ششم تاکید شده دولت باید به شیل‎های گازی و نفتی در لرستان توجه ویژه‎ای کند که در حال حاضر، فعالیت‎هایی به این منظور در دست اقدام است.اما تحقق این هدف‌ها همه در یک موضوع خلاصه می‌شود؛ سرمایه کافی! موضوعی که کمبود آن موجب کندی پیشرفت پروژه‌های صنعت نفت و گاز شده است.کاردر می‌گوید: «در بخش مالی با مشکلات متعددی روبه‌رو هستیم و کمبود منابع، مانع تدوین برنامه‎ای دقیق و مدون در این بخش است. برای توسعه و نگهداشت میدان‌ها در برنامه ششم توسعه به سرمایه کلانی نیاز داریم. مدل جدید قراردادهای نفتی از یک طرف و قراردادهای EPDF و EPCF قدم‎های مثبتی هستند که امیدواریم ادامه یابد.»به گفته او آنچه واضح است این است که باید برای تامین منابع مالی به منظور پیشبرد اهداف توسعه‎ای فکری اساسی کرد.