زیان ۶ میلیارد دلاری افتتاح نمایشی ۲ فاز پارس‌جنوبی

با گذشت ۸۴۵ روز از افتتاح پالایشگاه‌های فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی ۷۵ درصد چاه‌های این دو فاز هنوز قادر به استخراج گاز از مخزن مشترک نیستند که این تاخیر تاکنون بیش از شش میلیارد دلار عدم النفع نصیب اقتصاد کشور کرده است. پالایشگاه‌های فاز ۹ و ۱۰ میدان پارس‌جنوبی اسفندماه ۱۳۸۷ پس صرف میلیاردها تومان تبلیغات به طور رسمی افتتاح شد و مقرر شده بود در کوتاه‌ترین زمان ممکن بخش فراساحلی و چاه‌های دریایی این دو فاز مشترک با قطر هم راه‌اندازی شوند. تاکنون ۸۴۵ روز از افتتاح رسمی این دو فاز مشترک گازی می‌گذرد و با وجود وعده‌های مختلف شرکت ملی نفت ایران هنوز ۷۵ درصد از چاه‌های گازی فازهای ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی قادر به تولید گاز طبیعی از مخزن مشترک با قطر در آب‌های خلیج‌فارس نیستند.
در طرح توسعه فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی حفاری ۲۴ حلقه چاه گازی برنامه‌ریزی شده و قرار بود با تکمیل و راه‌اندازی این تعداد چاه دریایی روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز ترش از پارس‌جنوبی استخراج و برای شیرین‌سازی به پالایشگاه‌های ساحلی ارسال شود.
با وجود آماده بودن پالایشگاه‌های خشکی فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی در زمستان سال ۱۳۸۷ اما به دلیل توقیف کشتی حامل تجهیزات سرچاهی و درون چاهی این پروژه، عملا امکان افتتاح رسمی این پروژه پنج میلیارد دلاری وجود نداشت اما مسوولان وقت با وجود آماده نبودن چاه‌ها اقدام به افتتاح نمایشی این فازها کردند.
بدقولی مسوولان
در مراسم افتتاح این پروژه در عسلویه مسوولان وقت وزارت نفت وعده دادند که تا شهریورماه سال ۱۳۸۸ چاه‌های این دو فاز مشترک گازی راه‌اندازی می‌شود اما در نهایت اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۹ ابتدا چهار چاه و سپس آذر‌ماه سال گذشته سه چاه راه‌اندازی شدند.
در شرایط فعلی بر اساس اعلام مسوولان شرکت نفت و گاز پارس روزانه ۱۸ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از چاه‌های فاز ۹ پارس‌جنوبی استخراج می‌شود و این در حالی است که ۱۶ حلقه چاه گازی ایران در خلیج‌فارس بدون استفاده باقی مانده‌اند.
هدف از طرح توسعه فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی تولید روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب گاز، استخراج روزانه ۸۰ هزار بشکه میعانات گازی برای صادرات، سالانه یک میلیون تن اتان برای مصرف پتروشیمی، سالانه یک میلیون و ۵۰ هزار تن گاز مایع (LPG) و روزانه ۴۰۰ تن گوگرد است.
به عبارت دیگر، تاخیر در راه‌اندازی هر چاه مشترک گازی در پارس‌جنوبی علاوه بر عدم تولید گاز طبیعی منجر به توقف تولید میعانات گازی، گوگرد گرانول، پروپان، بوتان، هگزان و پروپان به عنوان برش‌های گران قیمت گاز طبیعی را به همراه دارد.
عدم‌النفع هر فاز پارس‌جنوبی؛ چند میلیارد دلار؟
به گزارش مهر، برآوردهای کارشناسی شده در سطح کلان شرکت ملی نفت ایران نشان می‌دهد در شرایط فعلی ارزش هر یک‌هزار مترمکعب گاز تولیدی پارس‌جنوبی با قیمت‌های منطقه‌ای حدود ۱۴۰ دلار (قیمت گاز وارداتی از ترکمنستان) بوده و به عبارت دیگر اگر هر فاز استاندارد پارس‌جنوبی روزانه یک میلیارد فوت‌مکعب گاز تولید کند حدود ۵/۳ میلیون دلار زیان فقط از محل عدم تولید گاز نصیب اقتصاد ملی می‌شود.
از سوی دیگر، ظرفیت تولید میعانات گازی هر فاز استاندارد پارس‌جنوبی روزانه ۴۰ هزار بشکه است که با احتساب قیمت بشکه‌ای یکصد دلاری روزانه چهار میلیون دلار در این بخش و با در نظر گرفتن عدم تولید مایعات گازی شامل اتان، متان، بوتان، پنتان، هگزان و گوگرد گرانول هم روزانه بیش از ۵/۱ میلیون دلار ضرر عاید کشور می‌شود.بر این اساس، با یک محاسبه ساده تاخیر در راه‌اندازی هر فاز پارس‌جنوبی روزانه ۹ میلیون دلار، ماهانه ۲۷۰ میلیون دلار و سالانه حدود ۳/۳ میلیارد دلار در پایین‌ترین وضع زیان را نصیب اقتصاد ملی می‌کند و از این رو در بهترین شرایط تاکنون عدم راه‌اندازی ۱۶ حلقه چاه فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی حدود شش میلیارد دلار زیان را برای اقتصاد کشور به ارمغان آورده است.
موسی سوری خردادماه امسال درباره دلایل تاخیر در راه‌اندازی چاه‌های فازهای ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی و عدم‌النفع چند میلیارد دلاری عدم برداشت گاز از این دو فاز گفته بود: در آینده هفت چاه جدید گازی در مدار بهره‌برداری قرار می‌گیرد و مطابق با برنامه زمانبندی تا پایان آذرماه امسال تمامی چاه‌های گازی این دو فاز مشترک با قطر به طور کامل راه‌اندازی خواهند شد.
وی با اعلام اینکه تاخیر به وجود آمده در این دو فاز مشترک گازی را قبول داریم، اظهار داشت: اما با تلاش متخصصان داخلی سعی در کاهش زمان راه‌اندازی فازهای مختلف پارس‌جنوبی داریم.
حمیدرضا کاتوزیان، رییس کمیسیون انرژی مجلس هم اخیرا با تاکید بر اینکه تا سال ۱۳۹۱ هم چاه‌های باقیمانده فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی وارد مدار بهره‌برداری نخواهند شد، گفته است: امسال روی گاز هیچ‌یک از فازهای پارس‌جنوبی حساب نمی‌کنیم.
قطر با گاز پارس‌جنوبی چه می‌کند
قطر به عنوان مهم‌ترین شریک صنایع نفت و گاز ایران حدود دو سوم گاز پارس‌جنوبی را در اختیار دارد و اخیرا با استفاده از تکنولوژی‌های جدید همچون حفاری‌های هوشمند افقی یا ایجاد مخازن ذخیره‌سازی برای تخلیه کامل گازهای ترش پارس‌جنوبی خیز برداشته است.
هم‌اکنون قطر با ایجاد ۷۷ میلیون تن سالانه تولید گاز مایع (LNG) بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده LNG به چهار گوشه جهان است و حتی اخیرا قراردادهای ۲۵ ساله‌ای با شرکت‌هایی از انگلیس، آرژانتین، هند، چین و تایلند برای صادرات گازهای ترش پارس‌جنوبی امضا کرده است.
موسسه کیو‌ان‌بی کپیتال اخیرا با انتشار گزارشی درباره آخرین وضعیت تولید و صادرات LNG شریک گازی ایران در میدان مشترک پارس‌جنوبی اعلام کرده است: سال گذشته میلادی قطر با صادرات ۵۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن گاز طبیعی مایع شده (LNG) بزرگ‌ترین صادرکننده این کالای استراتژیک اقتصادی در جهان بوده است.
در همین حال انگلیس با پیشی گرفتن از ژاپن و با واردات ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تن LNG به بزرگ‌ترین مشتری گاز مایع کشور قطر در سال ۲۰۱۰ تبدیل شده است.
در شرایط فعلی قطر با دراختیار گرفتن ۶/۱۴ درصد از کل تجارت جهانی LNG از سال ۲۰۰۶ میلادی تاکنون به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده LNG در بازار جهانی تبدیل شده است.
از سوی دیگر، قطر با افزایش ۵۳ درصدی (۵۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن) صادرات LNG در سال ۲۰۱۰ میلادی بالاترین رشد تجارت جهانی گاز را در اختیار گرفته است.
این در حالی است که در کنار تاخیر در راه‌اندازی چاه‌های فاز ۹ و ۱۰ پارس‌جنوبی، طرح توسعه تمامی فازهای جدید و موجود این میدان مشترک گازی هم با تاخیرهایی روبه‌رو هستند و قطعا ادامه وضع موجود شانس توسعه ۳۵ ماهه فازهای این میدان مشترک را به حداقل کاهش می‌دهد.