سازوکار ویژه ۱+۴

گروه سیاسی- بعد از پایان رایزنی‌های روحانی در سازمان ملل، برنامه‌های جداگانه تیم دیپلماسی کشورمان آغاز شد. محمد‌جواد ظریف به صورت جداگانه دیدارهایی با برخی همتایانش از کشورهای مختلف جهان داشت و در چندین نشست جانبی مجمع عمومی سازمان ملل حضور یافت و سخنرانی کرد. اشاره به عدم پایبندی آمریکا به تعهدات بین‌المللی‌اش از جمله خروج از برجام، بحث تحریم‌های ناعادلانه آمریکا علیه ایران، لزوم ایجاد عزم و مشارکت جهانی برای مبارزه با تروریسم با توجه به تحرکات تروریستی اخیر در منطقه از جمله حادثه تروریستی اهواز و همچنین مرور تحولات منطقه بین‌المللی و روابط دو‌جانبه از محورهای رایزنی‌های ظریف با همتایانش بود.
فارغ از اهمیت حضور روحانی در سازمان ملل دیدارها و رایزنی‌های ظریف برای ایران دستاوردهای آشکاری داشته است. هفتاد و سومین اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل فرصتی را خلق کرد تا نمایندگان ایران و پنج کشور باقی مانده در برجام طی نشستی به بررسی راهکارهای ملموس برای نجات این توافق معتبر بین‌المللی بیندیشند؛ مرحله‌ای که با عنایت به بیانیه نهایی، از حمایت سیاسی فراتر رفته و ورود مجدانه به عرصه عمل تلقی می‌شود. در بیانیه ۱+۴ پایبندی ایران به حفظ برجام و مخاطراتی که خروج آمریکا از برجام برای صلح جهانی و امنیت منطقه دارد به تفصیل اعلام و همچنین تلاش‌هایی که اتحادیه اروپا برای بی‌اثرکردن تحریم‌ها دارد تشریح شد‌. اتحادیه اروپا همچنین اعلام کرد که نوعی سازوکارهای ویژه برای کنترل اقدام آمریکا ترتیب خواهد داد و در این زمینه تاریخ هم مشخص کرد که قبل از عملی شدن تحریم‌ها در ماه نوامبر میلادی است.
توافق ۷ بانک مرکزی
اما ظریف درباره ساز و کار ویژه ۱+۴‌ اظهار داشت: اروپایی‌ها در چند ماه گذشته تلاش وسیعی را انجام دادند و دست‌کم تا‌کنون هفت بانک مرکزی توافق کرده‌اند که راهکار ویژه مالی برای ارتباط با ایران ایجاد کنند و در آینده نیز این راهکار را به موسسه‌ای تبدیل کنند. وی افزود: آنچه به مساله ایران ربط دارد، در آینده‌ای نزدیک انجام می‌شود اما آنچه آنها می‌خواهند موسسه‌ای تشکیل دهند که فراتر از ایران بتواند کار کند، ممکن است بیشتر طول بکشد. وزیر امور خارجه ایران در ادامه توضیح داد: همان گونه که خانم موگرینی (هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا) در مصاحبه گفت، این راهکار ویژه فقط برای اروپا نیست بلکه سایر کشورها و شرکت‌هایی است که با ایران تعامل مالی دارند تا بتوانند پول را به این حساب واریز و هزینه‌های صادرات را نیز از این حساب برداشت کنند. ظریف ادامه داد: این راهکار مفیدی است برای اینکه موسسات مالی که بیشتر با دلار کار می‌کنند و به خاطر کارکردن‌شان با دلار حتی در معاملات یورویی با ایران هم می‌توانند مورد تحریم آمریکا قرار گیرند، از فشار و تحریم آمریکا مصون بمانند.
وی اظهار داشت: یعنی کار فقط با یورو انجام می‌شود و هیچ حضوری در بازارهای دلاری و آمریکا ندارد. به نظرم راهکار خوبی برای از بین بردن یکی از ساز‌و‌کارهای تحمیلی آمریکا در حوزه بانکی است.
تاکید هند بر خرید نفت
وزیر امور خارجه ایران درباره دیدار با وزیر خارجه هند و اینکه آیا درباره خرید نفت ایران صحبتی شده است، گفت: هندی‌ها تاکید کردند که برنامه خرید نفت خودشان را از ایران ادامه می‌دهند. ظریف افزود: آنها گفتند به آمریکایی‌ها هم گفتیم که نفت ایران را خواهیم خرید و به آن احتیاج داریم. نکته‌ای که داشتند، روش پرداخت مالی بود که در حال بررسی آن هستیم.
اما ظریف که به منظور شرکت در هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به سر می‌برد، در ادامه دیدارها با مقامات حاضر در این نشست با وزرای خارجه ونزوئلا، رومانی، نروژ، اسلوونی، پرتغال، سوئد و پاراگوئه دیدار و گفت وگو کرد. وزیر خارجه ایران در حاشیه این نشست با همتای ونزوئلایی خود دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار راه‌های گسترش روابط دوجانبه و مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.
در دیدار رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و وزیر خارجه پاراگوئه، دو طرف بر گسترش روابط دوجانبه تاکید کردند و راه‌های توسعه و تعمیق روابط مورد بررسی قرار گرفت. وزیر امور خارجه ایران همچنین در حاشیه هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل با وزیر خارجه پرتغال دیدار و گفت‌وگو کرد. روابط دوجانبه، برجام و سایر مسائل مورد علاقه در این دیدار مورد گفت‌وگو قرار گرفت.
ظریف و وزیر خارجه رومانی هم در نیویورک دیدار و گفت‌وگو کردند. در این دیدار راه‌های گسترش روابط دوجانبه و مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. ظریف همچنین با «اینه اریکسن سوراید» وزیر خارجه نروژ در حاشیه هفتاد و سومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار کرد و دو طرف درباره برجام، روابط دوجانبه و مسائل منطقه به گفت‌وگو پرداختند. رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین با وزیر خارجه اسلوونی دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار طرفین بر توسعه روابط دوجانبه به خصوص در حوزه اقتصادی تاکید کردند. ظریف همچنین با وزیر خارجه سوئد در حاشیه این نشست دیدار و گفت وگو کرد.
ظریف پیش از این نیز با وزرای خارجه فرانسه، انگلیس، عمان، هند، چین و فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و یان کوبیش نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور عراق دیدار و گفت‌وگو کرده بود.
رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین ضمن شرکت در نشستی با حضور وزرای خارجه ۱+۴ درباره برجام در نشست سه‌جانبه‌ای با حضور همتایان ترکیه‌ای و روس خود درباره توافق ادلب و اوضاع سوریه نیز حضور یافت.
اما وزیر امور خارجه کشورمان در ادامه دیدارهای خود در نیویورک با رییس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ جهانی و همچنین وزیر خارجه سوئد دیدار و رایزنی کرد. در دیدار وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رییس کمیته بین‌المللی صلیب سرخ جهانی، طرفین در خصوص کمک‌های انسان‌دوستانه در منطقه به ویژه در سوریه، یمن و افغانستان رایزنی و تبادل نظر کردند. گفتنی است‌‌ شرکت محمدجواد ظریف در نشست مجمع تمدن‌های کهن که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شده بود، از دیگر برنامه‌های ظریف در نیویورک بود.
محمدجواد ظریف در آخرین برنامه یک روز پرکار رایزنی‌های دیپلماتیک در نیویورک، شامگاه پنجشنبه در نشست مشترک قطر و گروه بحران با موضوع چالش‌های امنیتی خاورمیانه شرکت کرد. علاوه بر ظریف، وزیران امور خارجه عراق، عمان، قطر و نروژ هم در این نشست حضور داشتند و درباره تحولات بین‌‌‌المللی به تبادل نظر پرداختند. وزیر امور خارجه هنگام ورود، مورد استقبال رابرت مالی رییس گروه بین‌‌‌‌المللی بحران و محمد بن عبدالرحمن آل ثانی معاون نخست‌‌‌وزیر و وزیر امور خارجه و همچنین علیاء آل ثانی نماینده قطر در سازمان ملل قرار گرفت. ظریف و همتایان وی سپس به بحث و گفت‌وگو درباره برجام، سفر رییس‌‌جمهور به نیویورک و تحولات منطقه‌‌ای پرداختند.