سال آینده بنزین وارد می‌کنیم

گروه انرژی- در سال ۱۴۰۳، واردات بنزین بیش از ۳ میلیارد دلار تخمین زده شده است که نشان می‌دهد بحران و ناترازی در بخش بنزین عمیق‌تر شده و به اقتصاد کشور آسیب رسانده است.
یکی از مشکلات مهم در حال حاضر در اقتصاد ایران، ناترازی انرژی است که منجر به عدم بهره‌وری اقتصادی شده است. بخش بنزین به عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل ناترازی انرژی در ایران محسوب می‌شود و در تبصره هدفمندی بودجه سال آینده (بودجه ۱۴۰۳) برآورد شده که در آن حدود ۳ میلیارد دلار برای واردات بنزین در نظر گرفته شده است. این میزان واردات بنزین عامل اصلی کسری بودجه در این تبصره بوده و ناترازی انرژی به یک عامل برای بروز کسری بودجه در اقتصاد ایران تبدیل شده است.
بحران وابستگی به واردات بنزین و ناترازی در تولید و مصرف آن یکی از مسائل خطرناک در سیاستگذاری اقتصادی کشور است، زیرا علاوه بر تهدید امنیت انرژی کشور، فشار مالی جدی روی بودجه ایجاد می‌کند. این مساله به خاطر مهم بودن بخش بنزین و مصرف آن، باعث شده برآوردهای اولیه در جدول تبصره هدفمندی یارانه‌های انرژی نشان دهد که بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری در این بخش وجود دارد، بنابراین اقدامات فوری و جدی برای تراز کردن جدول تبصره هدفمندی بودجه سال ۱۴۰۳ ضروری است.
در گذشته، ایران بنزین را صادر می‌کرد و صادرات بنزین داشت، اما در حال حاضر، ناترازی جدی در بخش بنزین بروز یافته است و از منابع صادرات بنزین محروم شده‌ایم. مصرف بنزین نیز افزایش پیدا کرده و مصارف تبصره هدفمندی یارانه‌ها به بیش از ۱۲۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است؛ این موارد باعث بروز کسری بودجه ۲۰۰ هزار تومانی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ خواهند شد.
دلایل متعددی وجود دارد که تشدید واردات بنزین به عامل جدیدی در ایجاد کسری بودجه در سال آینده تبدیل شده است. تشدید واردات بنزین پیامدهای اقتصادی قابل‌توجهی دارد، زیرا منجر به تخلیه ذخایر ارزی کشور می‌شود. ایران به‌عنوان یک کشور بزرگ تولیدکننده نفت، در حالت ایده‌آل باید در تولید بنزین خودکفا باشد، اما به دلیل مصرف بسیار بالای خودروهای بی‌کیفیت داخلی و قیمت‌گذاری دستوری بنزین، کشور به واردات بنزین از خارج با هزینه‌های بالا روی آورده است.
این فشار زیادی بر بودجه کشور وارد کرده و به ایجاد کسری انجامیده است. علاوه بر این، وابستگی به واردات بنزین، امنیت انرژی ایران را تهدید می‌کند. با ادامه تشدید تنش‌ها بین ایران و سایر کشورها، به ویژه ایالات متحده، این خطر وجود دارد که این کشورها واردات بنزین از ایران را تحریم کنند. این امر باعث تشدید عدم تعادل انرژی در کشور و تشدید کسری بودجه می‌شود.
به همین دلیل لازم است برای رفع این مشکل اقدامات فوری و جدی انجام شود. یکی از این اقدامات اصلاح صنعت خودرو در ایران است. مصرف فعلی بنزین عمدتا توسط خودروهای سواری انجام می‌شود که به شدت به بنزین به عنوان منبع سوخت خود متکی هستند. با ایجاد انگیزه برای تولید و پذیرش خودروهای سوخت جایگزین، مانند خودروهای برقی یا خودروهایی که با گاز طبیعی کار می‌کنند، کشور می‌تواند وابستگی خود به واردات بنزین و کسری بودجه را کاهش دهد. باید برای تنوع بخشیدن به سبد سوخت کشور تلاش کرد.
در حال حاضر بنزین منبع اصلی سوخت برای مصارف حمل‌ونقل و صنعتی در ایران است. با ترویج استفاده از سوخت‌های دیگر مانند گاز طبیعی یا سوخت‌های زیستی، کشور می‌تواند اتکای خود به بنزین و تقاضا برای واردات را کاهش دهد.
تشدید واردات بنزین به عامل جدیدی در ایجاد کسری بودجه در ایران در سال آینده تبدیل شده است. این موضوع نه تنها با چالش‌های اقتصادی مواجه است، بلکه امنیت انرژی کشور را نیز تهدید می‌کند. برای رفع این مشکل و کاهش کسری بودجه سال ۱۴۰۳ باید اقدامات فوری مانند اصلاح صنعت خودرو، تنوع سبد سوخت و افزایش ظرفیت پالایشی انجام شود. عدم انجام این کار می‌تواند پیامدهای زیانباری برای اقتصاد ایران و ثبات کلی آن داشته باشد.
کسری بودجه و تشدید ناترازی بنزین
محمدصالح جوکار رییس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس در ارتباط با مصرف بی‌رویه بنزین در کشور که ما را از صادرکننده بنزین در سال ۱۴۰۱ به واردکننده آن تبدیل کرده است‌، به «جهان‌صنعت» می‌گوید: مجبوریم هزینه چند میلیارد دلاری برای این موضوع داشته باشیم. وی تصریح کرد: هنر اصلی مدیریت مصرف است. اینکه هر روز بر میزان تولید و مصرف انرژی در کشور اضافه کنیم، منطقی نیست. باید بتوانیم از انرژی به بهترین نحو بهره ببریم.
وی تاکید کرد: لازم است سیاست‌های صحیح و جدی‌ای را در راستای صرفه‌جویی انرژی در کشور به اجرا بگذاریم. ذخایر انرژی پایان‌ناپذیر نیستند و باید از آنها در کمال مدیریت و دقت استفاده کنیم.
عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها خاطرنشان کرد: واقعیت این است که ما نسبت به میزان مصرف انرژی در کشور حساس نیستیم. به طور مثال، الان خودروهایی را در کشور مورد استفاده قرار می‌دهیم که مصرف بالایی دارند و گاها تا دو برابر استاندارد جهانی مصرف بنزین دارند. این به معنای دور ریختن سوخت و انرژی است. جوکار گفت: خودروسازی در کشور جنبه انحصاری دارد و کیفیت خودروها به‌گونه‌ای نیست که مدیریت مصرف بنزین را رقم بزند. بالا بودن میزان مصرف بنزین در خودروهای ساخت داخل بر مشکل ناترازی بنزین دامن می‌زند. متاسفانه انحصار موجود و کیفیت پایین خودروهای داخلی عامل اصلی تشدید ناترازی بنزین در سال آتی و تحمیل بار مالی بالا و کسری بودجه به کشور شده است.
عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها خاطرنشان کرد: عدم توجه به دوگانه‌سوز کردن خودروها از دیگر اشتباهاتی است که طی سال‌های گذشته مرتکب شده‌ایم. غفلت در زمینه ساخت خودروهای برقی در داخل کشور نیز بر دامنه مشکلات ما در حوزه ناترازی بنزین افزوده است.جوکار گفت: بنزین قیمت پایینی در کشورمان دارد و حساسیتی هم در ارتباط با میزان مصرف آن نداریم. تمامی این شرایط باعث شده که این ماده ارزشمند را هدر دهیم. به نحوی که مجبوریم برای تامین بنزین از خارج از کشور مبالغ هنگفتی بپردازیم. منظور من این نیست که قیمت بنزین را گران کنیم. از روش‌های غیرقیمتی می‌توانیم به مدیریت مصرف بنزین در کشور بپردازیم. در ارتباط با مشکل ناترازی بنزین باید نوعی همه‌جانبه‌نگری داشته باشیم و راهکارهای متنوع را همزمان پیش ببریم.
به گفته وی، اگر مدیریت مصرف بنزین در کشور به درستی انجام شود، نه‌تنها نیازی به واردات بنزین نخواهیم داشت، بلکه بنزین اضافه برای صادرات هم خواهیم داشت. در شرایط فعلی مجبوریم برای واردات بنزین هزینه کنیم و از ارزآوری ناشی از صادرات بنزین نیز محروم هستیم.
واردات خودروهای برقی و هیبریدی به جای واردات بنزین
کیومرث سرمدی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: متاسفانه با روندی که در پیش گرفته‌ایم، هر ساله مشکل ناترازی بنزین برایمان جدی‌تر می‌شود و باید هزینه بیشتری بپردازیم. امروز در حالی پیش‌بینی کرده‌ایم که برای سال آینده ۳ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه کنیم که در یک مقطعی خودکفا بودیم و حتی به صادرات هم می‌پرداختیم. این وضعیت قابل قبول نیست و باید چاره‌اندیشی اساسی داشته باشیم.
وی افزود: می‌توانیم راهکارهای متعددی برای حل مشکل ناترازی بنزین در کشور به اجرا بگذاریم. یکی از مهم‌ترین کارها این است که در حوزه مصرف به فرهنگ‌سازی بپردازیم و بهینه‌سازی مصرف را در دستور کار قرار دهیم.
سرمدی گفت: گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی به صورت ریلی، اتوبوس و… می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد. به نحوی که مردم انگیزه لازم برای استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی را داشته باشند و کمتر به استفاده از خودروهای شخصی بپردارند.به گفته وی، کیفیت خودروهای داخلی به لحاظ میزان مصرف قابل قبول نیست و گاها دو برابر استاندارد جهانی مصرف بنزین دارند که باید در این مورد چاره‌اندیشی کنیم.
این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس خاطرنشان کرد: میزان مصرف بنزین باید به صورت یک خط قرمز برایمان در‌آید و از اهمیت بالایی برخوردار باشد. در همین راستا باید به تولید خودروهای برقی و هیبریدی بپردازیم. دنیا به سمت استفاده از سوخت‌های جایگزین به جای بنزین روی آورده است. ما هم باید به این سمت حرکت کنیم.
سرمدی گفت: واردات خودروهای برقی و هیبریدی باید در دستور کار باشد. در حال حاضر به واردات خودرو بدون توجه به میزان مصرف آنها می‌پردازیم که اشتباه است و باید اصلاح شود. واردات خودروهای با مصرف پایین می‌تواند کمک‌کننده باشد.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس خاطرنشان کرد: اگر راهکارهایی که در بالا گفتیم به اجرا گذاشته نشود، هر ساله وضعیت ناترازی بنزین تشدید می‌شود. اگر امسال ۲ میلیارد دلار برای واردات بنزین هزینه کردیم و سال بعد قرار است ۳ میلیار دلار هزینه کنیم، احتمالا در سال ۱۴۰۴ به ۴ الی ۵ میلیارد دلار نیاز داریم و همین‌طور هزینه‌ها بالا می‌رود.