امتیاز بزرگ نشست جده برای سعودی‌ها

حتی امروز شاهد هستیم که آنها با وجود روی کار آمدن طالبان، چندان دخالتی در مسائل افغانستان ندارند. بنابراین ریاض با شرح وظیفه جدید سیاست خارجی خود به دنبال حرکت از ژئوپلیتیک سنتی به سمت ژئوپلیتیک ثبات‌زا است تا بتواند به اهداف اصلی خود برسد، یعنی آنها تلاش می‌کنند از پول نفت، درآمدها و ذخایر خودشان به سمت توسعه و تکنولوژی‌های پیشرفته گام بردارند.
طبیعتا سعودی‌ها برای تحقق چنین برنامه‌هایی نیاز به اقداماتی دارند؛ از جمله اینکه خود را یک چهره صلح‌آمیز در سطح بین‌المللی نشان دهند. به همین دلیل می‌توان نشست صلح اوکراین در جده را نیز در این راستا مورد تحلیل قرار داد؛ نشستی که به نظر می‌رسد با آمریکایی‌ها هماهنگ شده است، زیرا شواهد نشان می‌دهد که آمریکا و برخی کشورهای اروپایی به دنبال نوعی آتش‌بس در اوکراین هستند؛ یعنی مایل‌اند تا قبل از شروع انتخابات یک آتش‌بس در اوکراین ایجاد شود. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد امتیاز چنین طرحی به عربستان واگذار شده است؛ یعنی سعودی‌ها اقدامی انجام می‌دهند که در صورت موفقیت‌آمیز بودن آن، یک امتیاز بزرگ برای آنها از لحاظ وجهه جهانی خواهد بود.
ممکن است سوالی مطرح شود مبنی براینکه با وجود اعلام آمادگی برخی دیگر از کشورها برای میانجیگری صلح در جنگ اوکراین، مانند طرح ۱۲‌ماده‌ای که چینی‌ها سال گذشته ارائه کردند، چرا قرار است این امتیاز به عربستان سعودی داده شود؟
برای پاسخ به این سوال باید دانست که غرب و به خصوص آمریکا به هیچ‌وجه مایل نیستند که امتیاز و اعتبار چنین کاری به رقیب‌شان یعنی چین داده شود. به همین دلیل هم طرح ۱۲ماده‌ای پکن چندان مورد توجه قرار نگرفت.
همچنین غربی‌ها، چین را یک کشور بی‌طرف در جنگ اوکراین به حساب نمی‌آورند، زیرا چین به نوعی در حال نجات دادن روسیه است. یعنی در شرایطی که غرب، روسیه را تحریم کرده، پکن تبدیل به بزرگ‌ترین خریدار نفت و گاز روسیه شده و در عین حال تمامی قطعات مورد نیاز روس‌ها را نیز تامین می‌کند.
از سوی دیگر عربستان نیز در موقعیتی قرار دارد که تمامی طرف‌ها به آن نیازمند هستند، یعنی از یک سو چین از منظر اقتصادی، انرژی و سرمایه‌گذاری‌هایی که در این کشور انجام داده به عربستان نیاز دارد و از سوی دیگر آمریکا هم به چند دلیل به دنبال نزدیکی به ریاض است؛ نخست اینکه بتواند سعودی‌ها را تا حدودی از چین دور کند. دوم اینکه آمریکا قصد دارد از بالاتر رفتن قیمت نفت و متعاقب آن افزایش قیمت بنزین در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری جلوگیری کند. همچنین دولت بایدن طرح عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل را در دستور کار دارد که در صورت موفقیت، امتیاز بزرگی برای دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۴ خواهد بود. به همین دلیل شاهد هستیم، آمریکا در راستای خواسته‌های خود، حاضر است امتیازات بزرگی را به عربستان اعطا کند که یکی از آنها همین نشست صلح اوکراین در جده با حضور نمایندگان ۴۰ کشور است.
* دیپلمات پیشین و استاد ژئوپلیتیک دانشگاه