سایه روشن‌های بورس در پایان تابستان

«جهان‌صنعت»‌- بنیامین نجفی- شهریور ماه متفاوت برای بورس در سال ۱۴۰۲ بود. بعد از ریزش‌های پیاپی در تیر و مرداد نگاه فعالان به سومین ماه تابستان بهبود یافت و بازار هم شروع مثبتی را ثبت کرد. در هفته ابتدایی شهریور‌ماه روزهای رو صعود و توالی مثبت‌ها در بازار سرمایه بود؛ روندی که باعث شد شرایط در خریدها و ارزش معاملات تا حدودی بهبود یابد و اعتماد سرمایه‌گذاران و به خصوص حقیقی‌ها برای بازگشت به بازار بیشتر شود. البته این همه ماجرا نبود. با توالی چندین روزه مثبت که عمدتا تحت تاثیر اخبار مثبت مربوط به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و همین‌طور نرخ تسعیر ارز برای پتروشیمی‌ها رقم خورد بازار مجددا تغییر رویه داد و در نیمه دوم شهریور در بسیاری از روزها شاهد تابلوی قرمز بودیم. اگرچه بسیاری از کارشناسان این نزول را به عنوان یک ریزش معنادار تعبیر نکردند و آن را نوعی اصلاح و تثبیت دانستند. در واقع بعد از فضای غیرشفافی که در اثر بخشنامه خلق‌الساعه دولت رخ داده بود بازار در نیمه دوم شهریور به حالت تعادلی بازگشت. شاخص در حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی تثبیت شد و برخی خبرهای سیاسی مثل آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده و آزادی زندانیان سیاسی شرایط را در وضعیت تعادلی و ثبات حفظ کرد. از این رو روزهای نزولی هم چندان سنگین و دامنه‌دار نبود. البته سناریوی‌های رویاپردازانه‌ای هم در این مدت شکل گرفت که به عنوان مثال شاخص قرار است به سرعت مرزهای بالاتر مثل ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی را که در اردیبهشت به دست آمده بود بازپس‌گیری کند. اما همان‌طور که پیش‌بینی‌های غالب نشان می‌داد این اتفاق رخ نداد. چون به‌رغم ارزندگی فضای کلی متغیر تعیین‌کننده‌ای را برای پرش یکباره در دسترس قرار نمی‌داد و درخصوص ارزش معاملات هم رسیدن به مرزهای ۴۵۰۰ یا ۵۰۰۰ میلیارد تومانی برای چنین هدف کافی نبود. حالا غالب پیش‌بینی‌ها برای شروع نیمه دوم سال این است که به دلیل متغیر دلار که احتمالا سناریویی برای کاهش آن وجود ندارد بازار با ریزش و سقوطی مانند اردیبهشت‌ماه روبه‌رو نشود. البته در این خصوص دولت نباید خطاهای سیاستگذاری گذشته مثل بخشنامه نرخ خوراک ۱۷ اردیبهشت ماه را تکرار کند. «جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با یک کارشناس بازار سرمایه به بررسی عملکرد بورس در سومین ماه تابستان پرداخته و با نگاه آتی چشم‌انداز نیمه دوم سال را بررسی کرده است.
مهم‌ترین عامل آتی برای بورس دلار است
درباره کارنامه بورس در شهریور‌ماه مسعود موفقی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: در شهریور‌ماه بخشی از اتفاقات تحت تاثیر مواردی مثل قوانینی مثل نرخ خوراک و نرخ تسعیر ارز بود که اینها جنبه‌های مثبت برای بازار سرمایه بودند. از طرف دیگر قیمت ارز همواره یک محرک مهم بوده است. درخصوص اظهاراتی که در این مدت در مورد آزادسازی منابع ایران مطرح شد، برخی تلقی‌شان این بود که دولت می‌خواهد قیمت ارز را پایین بیاورد ولی من به این تغییر اعتقادی ندارم، چرا‌که حجم منابع آزاد شده در برابر کل واردات را زیاد نمی‌دانم. ما سال گذشته نزدیک به ۶۰ میلیارد دلار واردات داشتیم. این در حالی است که تنها ۵/۵ میلیارد دلار خرج یک ماه واردات ماست.
منتها تحلیل‌های این‌گونه هم وجود داشت. او ادامه داد: برخی دیگر هم برعکس این سناریو فکر می‌کنند. دلار خیلی بالا نمی‌رود و بازار محرکی ندارد یا برخی محتاط هستند و منتظرند گزارش تابستان منتشر شود. یعنی یک ترکیبی از اینها باعث شده بازار با احتیاط ترید کند. اگر بررسی کنیم متوجه می‌شویم که ارزش معاملات خیلی افت کرده است و چندان فروشنده‌ای در بازار نیست و همه منتظر گزارش‌های تابستان هستند. «موفقی» عنوان کرد: پالایشی‌ها در این مدت بازده خوبی داشتند و اکثر نمادهای شان از سقف‌های اردیبهشت عبور کرد ولی در بقیه صنایع خیلی تحرکی را نمی‌بینیم و در این اواخر هم درگیری آذربایجان و ارمنستان بود که چندان اهمیت ندارد. چون دامنگیر ایران نمی‌شود. این کارشناس بورس ادامه داد: از سوی دیگر خبرهای سیاسی در شهریور‌ماه از عوامل کاهنده دلار بود. اما الان رابطه ایران و آژانس چندان مطلوب نیست و بند غروب هم در برجام در سال ۲۰۲۳ تمام می‌شود و طرف مقابل هم اعلام کرده ما تحریم موشکی را حفظ می‌کنیم و ایران هم در مقابل نسبت به ورود برخی بازرس‌های آژانس واکنش نشان داده است. به نظرم این موارد مهم‌تر است. خبر توافق هم همیشه بوده ولی نتیجه عملی ندیدیم. ظاهرا دیدار جوزف بورل و وزیر خارجه ایران هم چندان مثبت نبوده و تحریم موشکی هم برداشته نشده است. در هفته اخیر هم چندین تحریم جدید وضع کردند. به نظر نمی‌رسد در حوزه توافق و رفع تحریم‌ها اتفاقی رخ دهد. بنابراین خیلی دلار را پایین نمی‌بینم. موفقی تصریح کرد: الان یک سال است که وعده واردات خودرو داده شده ولی بانک مرکزی در تسهیل واردات تعلل می‌کند که دلیل آن هم مساله ارز است. چون منابع ارزی به راحتی در دسترس نیست.
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره نگاه آتی در نیمه دوم سال به بورس گفت: بازار سرمایه را ارزنده می‌دانم. رشد شارپ نخواهد کرد ولی دلیلی هم به لحاظ فاندامنتال برای ریزش آن وجود ندارد. فعلا به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل که بازار را تغییر دهد قیمت دلار است که باید ببینیم دولت چه سیاستی در مورد آن خواهد داشت. در کوتاه‌مدت ممکن است بانک مرکزی بتواند برای نرخ دلار اقداماتی انجام دهد ولی بحث قیمت‌های جهانی هم تا حدی اهمیت دارد و نشست فدرال‌رزرو هم برگزار می‌شود که قرار است نرخ بهره در آن تعیین شود. عامل خیلی مهم‌تر گزارش‌های شهریور و فصلی تابستان است که می‌تواند روی روند بازار تاثیر بگذارد. چون ابهاماتی روی پتروشیمی‌ها وجود دارد. اگر این گزارش‌ها شفاف منتشر شود می‌تواند اطمینان در ترید را بیشتر کند. الان وضعیت مبهم است.