سبقت تقاضای برق از تولید و مصرف

«جهان‌صنعت»- ناترازی برق اگرچه در مردادماه سال‌جاری به اوج خود رسید و خسارت‌های پیدا و پنهان متعددی به صنایع وارد کرد، اما آغاز این ناترازی از سال 1392 کلید خورده و از سال ۱۴۰۰ به بعد شدت گرفته است.
بررسی وضعیت تولید برق در سال 1402 اما حاکی از آن است که ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور در سال گذشته با 7/1‌درصد افزایش نسبت به سال قبل به 351/92مگاوات رسیده است. با وجود آن،‌ اختلاف میان تقاضای پیک و قدرت تامین‌شده در لحظه پیک در سال ۱۴۰۲ به بیش از 400/12مگاوات رسیده است.
آنگونه که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش کرده است، ‌حداکثر افزایش ظرفیت محقق‌شده در این سال‌ها مربوط به سال‌۱۴۰۱ با حدود ۴۰۰۰مگاوات افزایش ظرفیت عمدتا حرارتی بوده است، به‌گونه‌ای که تا پیش از سال‌‌۱۴۰۲ از میان نیروگاه‌های جدیدی که در هر سال وارد مدار شده‌اند، بخش اعظم ظرفیت جدید متعلق به نیروگاه‌های حرارتی بوده است، اما برنامه وزارت نیرو برای افزایش ظرفیت نیروگاهی در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ در بخش تجدید‌پذیر بسیار بیشتر از افزایش ظرفیت محقق‌شده در سال‌های قبل است. براساس این گزارش،‌ بیش از ۹۰‌درصد از تولید برق کشور در سال‌۱۴۰۲ توسط انواع نیروگاه‌های حرارتی سیکل ترکیبی بخاری گازی و تولید پراکنده تامین شده و تنها بخش بسیار اندکی (حدود 5/0‌درصد از تولید برق کشور) توسط نیروگاه‌های تجدید‌پذیر تامین شده است. در این حال، ‌سهم سوخت‌های مایع گازوئیل و نفت‌کوره در سبد سوخت نیروگاهی رو به افزایش بوده و این سهم در سال ۱۴۰۲ به حدود ۱۹درصد رسیده است.در این میان، نکته جالب این است که ارزش مجموع سوخت مصرفی نیروگاه‌های حرارتی در سال‌۱۴۰۲ معادل ۹۶۳‌هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که از این مقدار ۴۲۶‌هزار میلیارد تومان مربوط به سوخت‌های مایع با احتساب قیمت صادراتی گازوئیل و نفت‌کوره و ۵۳۶‌هزار میلیارد تومان مربوط به سوخت گاز طبیعی با احتساب قیمت خوراک پتروشیمی‌ها بوده است.
صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق
براساس گزارش بازوی پژوهشی مجلس، بخش صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در سال‌۱۴۰۲ بوده و ۳۶‌درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است. بخش خانگی نیز با ۳۱درصد در رتبه دوم قرار دارد. صادرات برق نیز باوجود منافع اقتصادی و راهبردی آن سهم اندکی (یک‌درصد) داشته است. میزان رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها در سال‌۱۴۰۲ به میزان قابل‌توجهی کمتر از رشد تقاضای برق بوده است که این مساله می‌تواند منجربه تشدید ناترازی برق در سال‌های
آتی شود.
در این حال، ‌بررسی شاخص‌های کلان بخش برق در سال ۱۴۰۲ به عنوان آخرین سال قانون برنامه ششم توسعه بیانگر آن است که اگرچه میزان تامین برق در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته اما به دلیل رشد بیشتر تقاضا ناترازی برق شدت گرفته است. از این‌رو، لازم است در کنار افزایش تولید برنامه‌های مدیریت و بهینه‌سازی مصرف برق نیز مورد توجه جدی قرار گیرند. در حوزه تنوع سبد تولید برق آمار موجود نشان‌دهنده اتکای بیش از حد (بیشتر از ۹۰‌درصد) تولید برق کشور به سوخت‌های فسیلی است. ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد و همچنین زیان‌های اقتصادی و زیست‌محیطی سوخت‌های مایع، توجه بیشتر به توسعه منابع غیر‌‌فسیلی تولید برق به‌خصوص تجدیدپذیر و افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی را ایجاب می‌کند.