18 - 05 - 2020
سرباز هخامنشی در تختجمشید آرام میگیرد
نقشبرجسته سرباز هخامنشی پس از ۸۰ سال به وطن بازمیگردد؛ تکهای از دیوارنگارههای شهر تختجمشید که یادآور شکوه و عظمت حکومت هخامنشیان است، نقشبرجستهای که سالها پیش به صورت غیرقانونی از کشور خارج شد و حالا با رای دادگاه آمریکا و پس از چندینبار جابهجایی به کشور بازمیگردد.
سرباز هخامنشی چطور به آمریکا رفت
نقشبرجسته سرباز هخامنشی چند دهه پیش از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ میلادی (در سال ۱۳۳۶ شمسی) از تهران ربوده شده بود. متخصصان و باستانشناسان معتقدند این اثر تاریخی اولین بار بین سالهای ۱۹۳۰ تا ۱۹۳۳ توسط تیمی از باستانشناسان موسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو کاوش شده بود و آن را در میان عکسهای گرفته شده از محوطه پرسپولیس در اواخر سال ۱۹۳۶ نیز میتوان مشاهده کرد. پس از آنکه دولت ایران در سال ۱۹۳۰ قانون محافظت از میراث فرهنگی را تصویب کرد، انتقال چنین آثار تاریخی به خارج از کشور غیرقانونی اعلام شد.
این نقشبرجسته که یک سرباز هخامنشی را با یک سپر و شمشیر نشان میدهد، بین سالهای ۵۱۰ تا ۳۳۰ قبل از میلاد حکاکی شده و زمانی بخشی از دیوارهای شهر باستانی پرسپولیس (تختجمشید)، پایتخت پیشین امپراتوری ایران باستان بوده است که هماکنون یکی از محوطههای جهانی یونسکو است.
این اثر در دهه ۱۹۵۰ میلادی به موزه هنرهای زیبای مونترال اهدا شده و از آن زمان تا سال ۲۰۱۱ در این موزه به نمایش گذاشته میشد تا اینکه همراه با یک مجسمه مرمرین رومی (که هنوز پیدا نشده) از این موزه به سرقت رفت. مقامات کانادایی موفق شدند این نقشبرجسته را در میان آثار یک مجموعهدار در ادمونتون کشف کنند اما از آنجا که مسوولان موزه هنرهای زیبای مونترال هزینه این اثر را از شرکت بیمه «AxA» دریافت کرده بودند، به این بیمهگذار اجازه دادند این اثر تاریخی را به جای بازگرداندن هزینه پرداختی بیمه، نزد خود نگه دارد.
روبرت وِیس دلال آثار تاریخی به همراه شریکش سم فاگ این نقشبرجسته را از شرکت بیمه «AxA» خریداری کردند و معتقدند دلیلی نداشته که بخواهند درباره منشأ و خاستگاه اصلی این اثر تاریخی پرس و جو کنند. این اثر برای بیش از ۷۰ سال اثری شناخته شده در میان متخصصان بود و ما از آنچه اتفاق افتاده بهتزدهایم.»
جاگیری در تختجمشید
دوم مرداد امسال با حکم قاضی دادگاه عالی آمریکا برای تکهای از تختجمشید که بخشی از کتیبه «سرباز هخامنشی» است، قرار بازگرداندن آن به کشور مبدأ آن صادر شد؛ سنگنگارهای که ۸۰ سال قبل از ایران دزدیده شد و شش سال پیش هم از موزه هنر مونترال کانادا به سرقت رفت و در نهایت از یک حراجی در آمریکا جان سالم به در برد. تا اینکه آخرین شانس هم به سرباز هخامنشی رو کرد تا به کشورش برگردانده شود.
تا اینکه ۲۹ مرداد ابراهیم شقاقی، مدیرکل امور حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به ایسنا گفت: «مکاتباتمان برای برگرداندن سرباز هخامنشی از نیویورک به تهران در حال انجام است. امیدواریم این اتفاق زودتر رخ دهد.»
اکنون بعد از گذشت حدود ۴۰ روز، علیاصغر مونسان معاون رییسجمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با اعلام خبر بازگرداندن سردیس هخامنشی به جایگاه اصلی خود در تختجمشید اعلام کرد: «این قطعه تاریخی مربوط به بالاتنه، سر سرباز هخامنشی و نیزه است که در سال ۱۹۳۶ از ایوان جنوبی کاخ «شورا» ربوده شده بود و در نهایت پاییز سال ۲۰۱۷ قرار بود این اثر تاریخی در نمایشگاهی در نیویورک به نمایش گذاشته شود و پس از آن در حراجی عرضه شود. سازمان میراث فرهنگی بلافاصله پس از اطلاع از این موضوع اقدامات حقوقی خود را آغاز کرد و خوشبختانه با هماهنگی مرکز خدمات حقوقی ریاست جمهوری، مرکز لاهه، وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، ثابت شد این شیء تاریخی متعلق به ایران است و دادستانی نیویورک حکم استرداد آن به کشورمان را صادر کرد.»
بنا بر اعلام روابطعمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، او با بیان اینکه این سردیس هخامنشی پس از هماهنگیهای لازم در اسرع وقت به کشور بازگردانده میشود و در جای اصلی خود در ایوان جنوبی کاخ شورا در تختجمشید قرار میگیرد، ادامه داد: این شیء تاریخی اکنون در اختیار جمهوری اسلامی ایران است و به زودی به کشور برگردانده میشود.
به گفته مونسان، اقدامات و پیگیریهای سازمان میراث فرهنگی برای بازگرداندن اشیای تاریخی کشور به ایران ادامهدار خواهد بود.
وضعیت اسفناک تختجمشید
سردیس سرباز هخامنشی در حالی به تختجمشید بازمیگردد که این بنا وضعیت اسفناکی دارد. «جهان صنعت» سال گذشته در سلسله گزارشهایی وضعیت این اثر منحصر به فرد ملی را مورد کنکاش قرار داد. از طرفی خشکسالی و برداشت بیرویه آب برای کشاورزی در دشت مرودشت وضعیت منطقه را به لحاظ نشست زمین به مرحله بحرانی رسانده و از طرف دیگر نبود بودجه و مدیریت کارآمد بلای جان میراث هخامنشی است.
ترکهای ریز و درشت در بنا، عدم رسیدگی به رشد علفهای هرز و فرسایش سنگهای ۲۵۰۰ ساله، بیدفاع بودن بنا در مقابل باد و باران و برف، نبود امکانات برای گردشگران و نبود عزم جدی برای کاوشهای جدید در منطقه فقط گوشهای از کمبودهای تختجمشید است.
بنایی که میتواند به تنهایی جور ضعفهای گردشگری کشور را بکشد به حال خود رها شده است. تغییر مدیریت هم نتوانسته دردی از دردهای منطقه دوا کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد