سرمایه‌گذاری یا هزینه‌تراشی؟

گروه فرهنگ و هنر- در روزهای اخیر، بحث درباره سهم بودجه صداوسیما در سال1404 به یکی از موضوعات داغ فضای مجازی تبدیل شده است. طبق اعلام رسمی، بودجه این سازمان از محل منابع عمومی در سال آینده حدود 35‌هزار‌میلیارد تومان تعیین شده است؛ رقمی که نسبت‌به سال‌های گذشته رشد قابل‌توجهی داشته و همین موضوع واکنش‌های مختلفی را به همراه داشته است. برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مستقل، این افزایش بودجه را در مقایسه با بودجه برخی وزارتخانه‌ها یا نهادهای عمومی، «چند برابر» توصیف کرده‌اند و نسبت‌به اولویت‌بندی منابع مالی کشور پرسش‌هایی مطرح کرده‌اند. به‌ویژه اینکه برخی معتقدند افزایش بودجه باید براساس میزان تاثیرگذاری و بازدهی هر نهاد صورت گیرد و این پرسش را مطرح کرده‌اند که آیا عملکرد صداوسیما در سال‌های اخیر به گونه‌ای بوده که چنین افزایشی را توجیه کند یا خیر. در این میان، واکنش دو نماینده مجلس به این حواشی، ابعاد تازه‌ای به ماجرا اضافه کرده است. این نمایندگان ضمن اشاره به لزوم شفاف‌سازی درباره نحوه تخصیص بودجه، تاکید کرده‌اند که باید نگاه کارشناسانه به موضوع داشت و نباید صرفا براساس اطلاعات ناقص یا فضاسازی‌های مجازی قضاوت کرد. به‌گفته آنها، صداوسیما به عنوان یک رسانه ملی وظایف گسترده‌ای دارد، از تولید محتواهای فرهنگی و آموزشی گرفته تا پوشش اخبار و برنامه‌های مختلف و همین گستردگی فعالیت‌ها، نیاز به منابع مالی بیشتری دارد. با این حال، منتقدان بر این باورند که فارغ از گستردگی وظایف، باید به مساله بازدهی و میزان تاثیرگذاری رسانه ملی توجه شود. برخی این سوال را مطرح کرده‌اند که با توجه به رشد رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی، آیا صداوسیما توانسته هم‌گام با تغییرات رسانه‌ای پیش برود و اعتماد عمومی را جلب کند؟ به نظر می‌رسد ماجرای بودجه صداوسیما تنها به یک عدد و رقم محدود نمی‌شود بلکه به مسائلی مانند شفافیت مالی، اولویت‌بندی هزینه‌ها و همچنین نقش و جایگاه رسانه ملی در جامعه گره خورده است.
فاطمه محمد بیگی، نایب‌رییس کمیسیون بهداشت و رییس فراکسیون زنان مجلس دوازدهم افزایش بودجه صداوسیما را برای ثمربخشی جهاد تبیین و انجام رسالت‌های خطیری همچون فرهنگ‌سازی را امری واجب دانست. این نماینده مجلس تاکید کرد: مقام معظم رهبری اخیرا چندین مرتبه در بیانات خود بر ضرورت جهاد تبیین تاکید کردند. ما هنوز نتوانستیم به‌درستی دستاوردهای انقلاب را تبیین کنیم و اهداف انقلابیون را کامل به نسل جدید انتقال دهیم. برای ترویج و توسعه ارزش‌های اسلامی و انسانی مثل عفاف و حجاب، دفاع مقدس، جمعیت، تکریم مقام مادر و… لازم است آنها را در قالب خانواده بنشانیم. این ارزش‌ها برای استحکام خانواده و رشد و پیشرفت نیازمند ابزار هستند. بهترین ابزار برای این کار، رسانه و پرداختن به این موضوعات از دریچه‌ هنر و روش‌های خلاقانه است. لاجرم باید برای عملی کردن این مهم، هزینه شود. این نماینده مجلس ادامه داد: یکی از نقص‌های بزرگ ما در حوزه حکمرانی رسانه، ضعف تخصیص بودجه و اعتبارات لازم است. تا وقتی بودجه لازم به رسانه ملی داده نشود، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم رسالتی که ابتدا گفتم به نتیجه برسد یا جهاد تبیین ثمربخش باشد. محمدبیگی به تسنیم عنوان کرد: قطعا یکی از درگاه‌های رشد و پیشرفت کشور رسانه است. در حوزه اطلاع‌رسانی و مرجعیت خبری، هم در دنیا و هم در کشور اگر رسانه بتواند از ابزار فنی ‌به‌روز و فناوری‌های نوین استفاده کند می‌تواند دستاوردهای درخوری برای سرزمین‌مان به ارمغان بیاورد. از مرجعیت رسانه‌ای خلق آرامش و خلق حماسه و حس وطن‌دوستی و هویت ملی را در مردم تقویت کند. کارکردهای رسانه آنقدر زیاد است که هرچه هم برایش بودجه بگذاریم کم است. او با برشمردن دیگر کارکردهای رسانه در حفظ آرامش جامعه افزود: گرانی دارو و تجهیزات، بحث‌های مربوط به حوزه آموزش پزشکی، سبک زندگی و تغذیه و… هم از مواردی است که صداوسیما درباره آنها اطلاع‌رسانی می‌کند. ممکن‌ است نقدهایی به جزئیات برخی برنامه‌های رادیو و تلویزیون داشته باشیم ولی در مجموع حر کت رو به رشد و گسترده‌ای را در این سازمان شاهد هستیم که در ارتقای سلامت مردم و پیشگیری آگاهانه مفید عمل کند. دیگر نماینده مجلس از لزوم افزایش بودجه این سازمان به‌منظور برآورده کردن انتظار مخاطبان و همچنین حضور پرقدرت آن در جنگ نرم گفت. «سلام ستوده»، نماینده مهاباد و عضو کمیسیون بهداشت و ‌درمان مجلس اشاره کرد: مخاطبان انتظار دارند برنامه‌های باکیفیتی به آنان ارائه شود و به‌همین خاطر گاهی با دید نقادانه به آثار رسانه ملی نگاه می‌کند. باتوجه به همین انتظار است که ما نیز نگاه متفاوتی نسبت‌به سازمان صداوسیما داریم. او تاکید کرد: امروز صداوسیما در مقابل تعداد زیادی از شبکه‌های معاند قرار دارد. باید مجددا اظهار کنیم اکنون در جنگ فرهنگی و جنگ نرم هستیم. انتظاری که از سازمان صداوسیما در چنین شرایطی داریم، انتظار کمی نیست؛ پس منابعی که در اختیار رسانه ملی قرار می‌گیرد باید متناسب با این انتظارات افزایش یابد. هرچقدر بتوانیم به صداوسیما کمک کنیم، در مقابل معاندان دست برتر را خواهیم داشت. ستوده به لزوم تقویت بودجه برای تولید برنامه‌های دیدنی و تاثیرگذار در رسانه ملی تاکید و بیان کرد: باید با در اختیار قرار دادن بودجه‌ مناسب به این دستگاه برای تقویت در برنامه‌سازی کمک کنیم. امروز سازمان صداوسیما در مقابل رسانه‌هایی قرار گرفته که از بن‌دندان مورد حمایت‌های مختلف قرار می‌گیرند؛ موضوعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی هم بر آن تاکید کردند. صداوسیما، بازو و بدنه نظام و زبان گویای مردم است. در مقابل کسانی که چشم دیدن نظام را ندارند باید از این بازو حمایت کنیم. این حمایت‌ها باعث می‌شود تبیین واقعیت‌ها نیز به‌درستی صورت گیرد. عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات کشور در حوزه بهداشت، درمان و دارو از ظرفیت صداوسیما برای بهبود این شرایط گفت و افزود: صداوسیما با توانی که دارد می‌تواند در این زمینه‌ها به مردم امید ببخشد. ما در طول 46سال پس از انقلاب اسلامی بحران‌های زیادی را پشت سر گذاشتیم؛ با کمک صداوسیما از این بحران هم عبور خواهیم کرد. ستوده در پایان تاکید کرد: سیاست‌های کلی نظام در برنامه هفتم توسعه تدوین شده و براساس این سند بالادستی باید اقداماتی در خصوص حمایت از صداوسیما انجام شود تا این دستگاه مهم بتواند با بودجه کافی برنامه‌های مورد نظر مخاطبان را تولید کند.
در نهایت ماجرای بودجه صداوسیما و واکنش‌ها به آن نشان می‌دهد که بحث بر سر اعداد و ارقام تنها بخشی از ماجراست. آنچه اهمیت بیشتری دارد، شفافیت در نحوه تخصیص این بودجه و ارزیابی دقیق عملکرد نهادهای دریافت‌کننده منابع عمومی است. افزایش بودجه صداوسیما، فارغ از موافقت یا مخالفت‌ها، این پرسش اساسی را مطرح کرده که رسانه ملی تا چه اندازه توانسته به وظایف خود عمل کند و اعتماد عمومی را جلب کند. از سوی دیگر، واکنش‌های برخی نمایندگان مجلس نیز حاکی از آن است که این موضوع نیاز به بررسی کارشناسی و پرهیز از قضاوت‌های سطحی دارد. اما آنچه نمی‌توان نادیده گرفت، مطالبه جامعه برای شفافیت مالی، کارآمدی سازمان‌ها و اولویت‌بندی صحیح بودجه‌ها در شرایط اقتصادی فعلی کشور است. این موضوع فرصتی است تا علاوه‌بر پرداختن به مساله بودجه، درباره نقش و جایگاه صداوسیما در عصر جدید رسانه‌ها گفت‌وگو شود. به‌نظر می‌رسد پاسخ به این پرسش‌ها، نه‌تنها به شفاف‌تر شدن فرآیند تخصیص بودجه کمک می‌کند بلکه می‌تواند به ارتقای عملکرد و افزایش اعتماد عمومی نیز منجر شود.