سرمایه‌گذاران پاکستانی و افغان در راه ایران

کمتر از یک دهه پیش بود که صنعت نفت و گاز ایران برای انتخاب سرمایه‌گذار باید بین شرکت‌های معتبر اروپایی و آمریکایی دست به انتخاب می‌زد. روزهایی که نه از بیات خبری بود و نه از قلعه‌بانی این امثال نعمت‌زاده و ترکان بودند که فضا را برای حضور سرمایه‌گذاران متعدد فراهم می‌کردند. حالا در غیاب مدیرانی از آن دست چند سالی می‌شود که سیاست خارجی ایران تنش‌زدایی را رها کرده و سودای مدیریت جهان را در سر دارد. در سوی دیگر غربی‌ها هم روز‌به‌روز بر فشار خود می‌افزایند و دیگر خبری از سرمایه‌گذاران معتبر نیست. گویی سرمایه‌گذار معتبر زمانی می‌آید که سیاست‌گذار معتبری در داخل بشناسد.

حالا باید دلخوش کنیم به پاکستان و افغانستان! وقتی معاون وزیر نفت با افتخار از سرمایه‌گذاران افغانستانی می‌گوید نیاز به هیچ تحلیل اضافه‌ای نیست.

معاون وزیر نفت با اعلام اینکه کشور‌های زیادی از جمله افغانستان و پاکستان برای سرمایه‌گذاری در واحد‌های پتروشیمی اعلام آمادگی کرده‌اند، توقف صادرات محصولات پتروشیمی به اتحادیه اروپا را رد کرد.

غلامحسین بیات با رد توقف صادرات برخی از محصولات پتروشیمی ایران به کشور‌های عضو اتحادیه اروپا گفت: ایران محصولات خود را به صورت انبوه صادر می‌کند و کشور‌های اروپایی به دلیل کوچک بودن، بازار گسترده‌ای ندارند که با فرض محال صحت این موضوع مشتریان زیادی طالب خرید محصولات پتروشیمی ایران هستند که می‌‌توان آنها را جایگزین کرد. وی با اشاره به اینکه اولویت توجه ایران به بازار‌های عمده است، توضیح داد: اولویت عمده‌ ایران کشور‌های دارای جمعیت میلیاردی و سپس کشور‌هایی با جمعیت میلیونی است.

بیات با تاکید بر اینکه صادرات محصولات پتروشیمی با وجود تحریم‌ها دچار هیچ‌گونه مشکلی نشده است، گفت: صادرات محصولات پتروشیمی ایران نصف حجم تقاضای مشتریان برای واردات محصولات پتروشیمی از ایران است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی اظهار کرد: این حجم بالای تقاضا برای واردات محصولات پتروشیمی از ایران با راه‌اندازی واحد‌های پتروشیمی در آینده‌ پوشش داده خواهد شد. وی در مورد سرمایه‌گذاری خارجی در واحد‌های پتروشیمی نیز به ایسنا اظهار کرد: کشور‌های بسیاری از جمله افغانستان و پاکستان خواهان سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران هستند. به گفته‌ وی، برخی از این درخواست‌ها در حال بررسی است و با برخی از این کشور‌ها مذاکراتی در حال انجام است. بیات همچنین اظهار کرد: عمده تقاضای مذاکره‌کنندگان خارجی برای سرمایه‌گذاری در واحد‌های پتروشیمی مشوق‌هایی در قیمت خوراک این واحد‌ها از سوی طرف ایرانی است.

چندی پیش نیز معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری نورالله نوربخش، سازمان منطقه آزاد چابهار اعلام کرده بود: سرمایه‌گذارانی از هندوستان و افغانستان آمادگی خود رابرای تولید محصولات پتروشیمی نظیر کود اوره و آمونیاک در قطب جدید پتروشیمی در چابهار اعلام کرده‌اند.

  ایران در جایگاه آخر

ماه گذشته بود که موسسه تحقیقاتی کانادایی فراسر، گزارش سال ۲۰۱۲ خود را درباره سرمایه‌گذاری در صنعت نفت در سراسر جهان منتشر ساخت. آمار و ارقام این گزارش، حاکی از آن است که ایران آخرین رتبه‌ها را در این زمینه از آن خود کرده است.

این گزارش یک تحقیق میدانی است که بر پایه دریافت پاسخ از شرکت‌های بزرگ سرمایه‌گذار در صنعت اکتشاف و استخراج نفت از سراسر جهان تنظیم شده است. در گزارش سال ۲۰۱۲ مجموعا ۶۲۳ پژوهش میدانی از ۵۲۹ شرکت بزرگ در این حوزه صورت گرفته است. این شرکت‌ها در سال ۲۰۱۱ مجموعا بودجه‌ای معادل ۲۵۶ میلیارد دلار، یعنی نزدیک به ۵۰ درصد حجم سرمایه‌گذاری در صنعت نفت جهان را داشته‌اند.

در این گزارش کشورهای جهان به پنج بلوک متفاوت بخش‌بندی شده‌اند که این بلوک‌ها حاکی از میزان نسبی جذب سرمایه‌گذاری در کشور‌هاست و به ترتیب از اول تا پنجم، نمایانگر جذابیت بالا یا پایین کشور‌ها برای سرمایه‌گذاری است.

نگاهی به رتبه‌بندی ایران از سال ۲۰۰۹ تا سال ۲۰۱۲ در این گزارش، نشان می‌دهد که رتبه ایران در این سال‌ها در سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت، کاهش داشته است. در سال ۲۰۰۹ رتبه جهانی ایران، معادل ۱۲۷، در سال ۲۰۱۰ برابر ۱۲۹، در سال ۲۰۱۱ برابر ۱۳۲ و در سال‌جاری نیز معادل ۱۴۵ است.

  از آخر اول شدیم

اما در منطقه خاورمیانه، امسال ایران به عنوان آخرین کشور از لحاظ توان جذب سرمایه‌گذاری رتبه‌بندی شده است. امسال دو کشور جدید (لبنان و اردن) نیز در فهرست کشوهای خاورمیانه افزوده شده‌اند.

وضعیت کلی کشورهای منطقه خاورمیانه در گزارش امسال، نشان‌دهنده آن است که بیشتر این کشور‌ها نتوانسته‌اند در رتبه بلوک‌های اول تا دوم قرار بگیرند؛ رخدادی که در گزارش سال گذشته نیز نمود داشت. در این میان تنها برخی از کشور‌ها از جمله قطر توانسته‌اند در بلوک دوم قرار بگیرند.

این گزارش همچنین آورده است، چهار کشور در بلوک سوم هستند که از جمله آنها لبنان و اردن هستند. در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ دو کشور ایران و عراق، جزو آخرین رتبه‌ها در جذب نسبی سرمایه‌گذاری در صنعت نفت بوده‌اند که هر دو برای دومین سال پیاپی در بلوک پنجم طبقه‌‌بندی شده‌اند.بحرین که در سال گذشته، رتبه دوم را در منطقه داشت، امسال به رتبه هفتم نزول کرده و همین موجب شده از بلوک دوم به بلوک سوم سقوط کند. مجموعه عواملی همچون، بی‌ثباتی اخیر سیاسی در این کشور، نگرانی از امنیت نیروی انسانی و تجهیزات و مخاطرات ژئوپلتیک در این سقوط محسوس بحرین دخیل بوده است.

قطر مانند سال گذشته امسال نیز در راس کشورهای خاورمیانه است و به ترتیب پس از آن، کشورهای امارات و عمان قرار گرفته‌اند.

دلایلی که برای جذابیت سرمایه‌گذاری در قطر آمده عبارتند از: ساماندهی قوی و ساختارهای مناسب، امنیت، ثبات، مناطق مشخص برای سرمایه‌گذاری، قوانین تنظیمی محلی و معقول، زیرساخت‌های مناسب و اطمینان در قراردادها.