سرنوشت بازار در دست اوپک

قیمت‌های جهانی نفت با بهبود تقاضا از شوک ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹ به بالای ۷۵ دلار در هر بشکه صعود کرده که بالاترین قیمت در دو سال اخیر است و صحبت‌هایی درباره بازگشت نفت به ۱۰۰ دلار شنیده می‌شود.
نگرانی‌ها نسبت به تورم افزایش پیدا می‌کند و آژانس بین‌المللی انرژی از گروه اوپک و متحدانش درخواست کرده است شکاف به وجود آمده در عرضه را پر کنند.
در واقع بازار جهانی نفت خواستار افزایش قابل توجه عرضه نفت است اما انتظار می‌رود گروه اوپک‌پلاس تنها بخشی از آنچه که مصرف‌کنندگان درخواست دارند را فراهم کند.
وزیران گروه اوپک‌پلاس قرار است پنجشنبه هفته جاری دیدار کنند و انتظار می‌رود در این دیدار با تسهیل بخشی از محدودیت عرضه‌ای که از ماه می سال ۲۰۲۰ به اجرا گذاشته‌اند موافقت کنند. نمایندگان این گروه می‌گویند مذاکراتی در خصوص افزایش تولید در جریان است با این حال ریاض مصمم است همچنان با احتیاط ادامه دهد و ناظران بازار انتظار دارند هرگونه افزایش تولید پاسخگوی تقاضای فعلی بازار نباشد.
بیل فارن پرایس مدیر شرکت تحقیقاتی اِنوروس در این باره به بلومبرگ گفت: بازار در آتش است. به نظر نمی‌رسد سعودی‌ها تسلیم شده باشند تا افزایش قابل توجه میزان عرضه را اعلام کنند، اما حتی اگر اوپک‌پلاس به تولید خود اضافه کند قیمت‌ها قوی می‌مانند.
اوپک از ابتدای سال میلادی جاری تولید نفت را به تدریج احیا کرده است. این گروه حداقل ۴۰ درصد از ۱۰ میلیون بشکه در روز تولیدی که پس از فروپاشی تقاضا در سال میلادی گذشته محدود کرده بود را احیا کرده و اکنون وزیران اوپک‌پلاس در اول ژوئیه برای ارزیابی گام بعدی گردهم می‌آیند.
روسیه در حال بررسی مطرح کردن پیشنهاد افزایش تولید اوپک‌پلاس است و نمایندگان این گروه می‌گویند افزایش تولید در آگوست به شکل غیررسمی مورد بحث قرار گرفته است. با این حال چندین مقام این گروه به طور محرمانه می‌گویند در شرایطی که ایران سرگرم مذاکرات دیپلماتیکی است که ممکن است به احیای عمده صادرات این کشور منتهی شود، گشودن شیرهای نفت در مقطع فعلی اشتباه خواهد بود.
شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، چهارشنبه گذشته اعلام کرد همچنان جانب احتیاط را حفظ می‌کند اما اقدام را منتفی نمی‌کند. وی تصدیق کرد که اوپک‌پلاس در مهار و کنترل تورم نقش داشته است.
افزایش ملایم تولید اوپک‌پلاس
ناظران بازار انتظار دارند که در نشست هفته جاری وزیران اوپک‌پلاس تسهیل بخشی از تولید محدود شده تصویب شود و نفت بیشتری در آگوست وارد بازار شود. در نظرسنجی بلومبرگ از پالایشگاه‌ها و معامله‌گران ۱۳ نفر پیش‌بینی کردند که این گروه از ظرفیت مازاد تولید قابل توجه خود استفاده خواهد کرد.
با این حال پیش‌بینی‌ها برای افزایش تولید اوپک‌پلاس در ماه آگوست حدود ۵۱۰ هزار بشکه در روز است که تقریبا معادل یک‌چهارم از کمبود جهانی عرضه است که خود اوپک‌پلاس برای این ماه پیش‌بینی کرده است. اما این انتظارات ممکن است گیج‌کننده باشند. اوپک‌پلاس امسال چند بار تحلیلگران را غافلگیر کرده و تولیدش را زمانی که انتظار می‌رفت میزان عرضه این گروه ثابت بماند، افزایش داده است یا بالعکس.
شاهزاده عبدالعزیز عامدانه سفته‌بازان را گمراه کرده و پیش‌بینی‌کنندگان ممکن است این بار هم از نتایج نشست هفته جاری اوپک‌پلاس شگفت‌زده شوند. با این حال با وجود گزارش‌ها درباره افزایش احتمالی تولید اوپک‌پلاس، بهای معاملات نفت برنت رشد قیمت اخیرش را حفظ کرد که نشان می‌دهد معامله‌گران انتظار دارند این گروه به طور کامل کمبود عرضه را جبران نکند.
این انتظارات تا حدود زیادی با موضعگیری شاهزاده عبدالعزیز شکل گرفته است. وزیر انرژی عربستان سعودی مرتبا از اعضای این گروه می‌خواهد در احیای عرضه احتیاط کنند و هفته گذشته اعلام کرد رویکرد محتاطانه وی مثمرثمر بوده است.
احیای ملایم محدودیت عرضه اوپک‌پلاس، روند احیای بازار از ریزش قیمت سال گذشته را تثبیت کرده است. شاهزاده عبدالعزیز چهارشنبه گذشته دوباره تاکید کرد اوپک و متحدانش نمی‌توانند دور باطل بازگشت موارد ابتلا به کرونا و ریسکی که برای مصرف سوخت دارد را نادیده بگیرند.
به گفته منابع آگاه، چندین کشور در گروه اوپک‌پلاس مایل هستند با محدود نگه داشتن عرضه در آگوست احتیاطشان را حفظ کنند. عمده نگرانی آنها ناشی از ایران است که سرگرم مذاکره با آمریکا برای رفع تحریم‌های واشنگتن علیه صادرات نفت این کشور است. اگرچه این مذاکرات طولانی شده اما اگر ایران با واشنگتن به توافق برسد آژانس بین‌المللی انرژی برآورد کرده که می‌تواند تولیدش را به میزان ۴/۱ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. این افزایش تولید می‌تواند دوسوم از کمبود عرضه‌ای که اوپک‌پلاس تا پایان امسال پیش‌بینی کرده را رفع کند.
بر اساس گزارش بلومبرگ، فارن‌پرایس معتقد است انگیزه اوپک‌پلاس برای احیای تدریجی عرضه ممکن است مالی هم باشد. نفت در ۷۵ دلار در هر بشکه خزانه تولیدکنندگان را که از افت شدید بازار در سال گذشته در مضیقه قرار گرفته‌اند دوباره پر می‌کند. این گروه می‌خواهد قیمت اخیر یا قیمت‌های بالاتر استمرار پیدا کند و و احتمالا هم موفق شده است.
در این میان فریدون برکشلی رییس دفتر مطالعات انرژی وین با بیان اینکه بازار جهانی نفت، سال ۲۰۲۱ را با انواع غافلگیری‌ها شروع کرد، گفت: پس از آنکه قیمت نفت خام دبلیو.تی.‌ای در منطقه کوشینگ، اوکلاهما به رقم منفی رسید و خریداران، نفت را به عنوان هدیه هم قبول نمی‌کردند، در ژانویه پس از عبور از ۴۵ دلار در هر بشکه به آرامی و افت و خیز به دیواره ۵۰ دلار در هر بشکه نزدیک می‌شد. ضربه‌ای را که نفت خام شاخص آمریکا تحمل کرد، آنچنان سهمگین بود که بورس نیویورک تصمیم گرفت تا شاخص جدیدی را برای دبلیو.تی.‌ای تعریف و معرفی کند.
وی افزود: آنچه که در بازار جهانی نفت در طول ۱۸ ماه رخ داد، در شرایط عادی بازار و بر مبنای تجارب گذشته در ۱۰ سال هم اتفاق نمی‌افتاد. رخدادهایی که برای بازار جهانی نفت اتفاق افتاد از شرایط اقتصاد جهانی پس از همه‌گیری کرونا به شمار می‌رود. در نوامبر ۲۰۱۹ میلادی تقاضای جهانی نفت برای اولین‌بار در تاریخ از رقم ۱۰۰ میلیون بشکه در روز گذشت.
این کارشناس بین‌المللی نفت با اعلام اینکه سازمان اوپک تقاضای جهانی نفت را ۷۳/۱۰۰ میلیون بشکه در روز برآورد کرد، ادامه داد: این نهاد همچنین پیش‌بینی کرد که هرسال ۷۰۰ هزار تا ۱/۱ میلیون بشکه در روز به آن افزوده می‌شود. شکوه تقاضا آن چنان شوق و شعفی در بازار نفت، ایجاد کرده بود که اوپک سخاوتمندانه می‌خواست که نفت خام شیل را هم به بازی گیرد و در تصمیمات و تنظیمات بازار شریک سازد.
کاهش مصرف سوخت در پی پاندمی کرونا
به گفته برکشلی کرونا نظم و قاعده بازی را بر هم زد. قرنطینه، مردم را خانه‌نشین کرد. مصرف انواع بنزین که موتور رشد تقاضاست و تقریبا ۵۰ درصد تقاضای جهانی نفت را در اختیار دارد، از کار افتاد. تخمین‌ها روایت‌های مختلفی از شکست تقاضای جهانی نفت، ارائه دادند. آمارها مرتبا بالا و پایین می‌شد و از کاهش ۲۵ تا بیش از ۳۰ میلیون بشکه در روز، خبر می‌داد. پالایشگاه‌ها که معمولا با ۸۵ تا ۹۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند، ظرفیت پالایشی را تا زیر ۵۰ درصد در روز کاهش دادند.
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین با اشاره به اینکه اما واکسیناسیون زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد به مدد بازار جهانی نفت آمد، تصریح کرد: اگرچه کاهش شدید تقاضای جهانی و افت قیمت‌ها ضربه سختی به تولید نفت میادین پر هزینه و به خصوص نفت شیل وارد ساخته بود که به آسانی قابل جبران نیست، اما واکسیناسیون و بازگشت شرایط به سمت عادی، تقاضا را بهبود بخشید. به این ترتیب تقاضای جهانی نفت برای نیمه اول ۲۰۲۱ در سطح ۵/۹۴ میلیون بشکه در روز برآورد می‌شود.
وی تاکید کرد: پیش‌بینی برای نیمه دوم سال جاری میلادی و نیمه اول ۲۰۲۲ حکایت از آن دارد که تقاضای جهانی برای بار دوم از مرز ۱۰۰ میلیون بشکه در روز عبور می‌کند.
حبس ۵/۵ میلیون بشکه نفت
در تحریم
برکشلی با تاکید بر اینکه در این شرایط بازار جهانی نفت، احساس گمراهی عمیقی پیدا کرده است و اخبار و گزارشات ضد و نقیض هستند، اظهار کرد: از یک سو، طرفداران محیط‌زیست و آژانس بین‌المللی انرژی، همسو شده‌اند و سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز را منع می‌کنند. از سویی بازار به درستی متوجه تحولات عرضه و تقاضا شده و برای لغو تحریم‌های کشورهای تحت تحریم به کاخ سفید فشار وارد می‌کنند. درحالی که حدود ۵/۵ میلیون بشکه در روز تولید نفت خام ایران و ونزوئلا تحت تحریم‌اند، بازار برای نفت بیشتر تقلا می‌کند.
رئیس دفتر مطالعات انرژی وین گفت: در این حال برخی تحلیلگران به اوپک و غیراوپک فشار وارد می‌کنند که برای قیمت، سقف، تعیین کند. اوپک و هیچیک از سازمان‌های بین‌المللی و سندیکاهای تجارت مواد اولیه، هرگز برای قیمت سقف تعیین نکرده‌اند. اوپک و همه تولیدکنندگان مواد اولیه، همیشه کف قیمت تعیین می‌کنند.
وی توضیح داد: این زیاده‌خواهی که اوپک سقف قیمت را تعیین کند، منبعث از سیاست‌های کاخ سفید و کارنامه تحریم‌های نفتی چندین ساله‌ای است که بازار جهانی نفت را در شرایط سخت و بحرانی، دچار بی‌ثباتی کم نظیری ساخته است. چاره حل بحران بازار تعیین سقف قیمت نیست. سقف قیمت را بازار تعیین می‌کند. بازار، راستگوترین عنصر تعیین قیمت جهانی نفت است. عوامل رشد کم سابقه قیمت را باید در سیاست‌های تحریمی طولانی‌مدت آمریکا، جست‌وجو کرد.