سر بی‌کلاه کارگران

گروه صنعت- حداقل دستمزد کارگران در سال‌جاری ۷میلیون و ۱۸۲هزار تومان است و در بهترین حالت این رقم به ۱۱میلیون و ۶۰۹هزار تومان می‌رسد و این در حالی است که به اعتقاد فعالان کارگری، میزان دستمزد با تورم موجود فاصله زیادی دارد و نمی‌تواند پاسخگوی هزینه‌های معیشتی کارگران باشد.
بنابراین باتوجه به وضع درآمدی کارگران می‌توان گفت که این قشر جزو دهک‌های پایین درآمدی جامعه محسوب ‌شده و پیش از هر شخص دیگری مستحق دریافت حمایت از سوی دولت هستند. با این حال این گروه حتی در جامعه ۵۰میلیونی سهام‌عدالت هم جایی ندارند و در حالی که بخشی از کارمندان دولتی و اداری مشمول سهام عدالت شدند. از همان زمان فعالان کارگری خواستار شمولیت کارگران کارخانجات و… در طرح سهام عدالت شدند اما به این موضوع توجهی نشد تا اینکه مسوولان اعلام کردند پرونده سهام عدالت بسته شده است.
در واقع در حال حاضر ۵۰میلیون نفر ایرانی دارای سهام عدالت هستند اما کارگران از این سهام محروم شده‌اند و طی سال‌های گذشته فقط شنونده وعده‌وعیدهای دولت و مجلس بودند. این در حالی است که همان‌طور که اشاره شد کارگران قشر نیازمند و آسیب‌پذیر جامعه هستند. داشتن سهامی مانند سهام عدالت می‌تواند باعث دلخوشی آنها در شرایط فعلی باشد چراکه این قشر همواره از همه امکانات زندگی محروم بوده‌اند.
بر این اساس علاوه بر اینکه منفعت مالی سهام عدالت می‌تواند کمکی برای زندگی کارگران باشد و نکته مهم‌تر آنکه محرومیت آنها از سهامی به اسم عدالت، برای کشور مناسب نیست.
کارگران محق‌ترین قشر برای دریافت سهام عدالت
در این ارتباط رییس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی می‌گوید: درست است که باید به مشمولان کمیته امداد و سازمان بهزیستی سهام‌عدالت بدهند و به هر طریقی معاش این قشر را تامین کنند اما کارگران کسانی هستند که اگر مشمول قانون کار باشند، باز هم درآمدشان نمی‌تواند حتی یک سوم هزینه‌هایشان را هم پوشش دهد؛ کارگران واقعا از پس هزینه‌های مربوط به بهداشت، آموزش، معاش خانه و… بر نمی‌آیند.
فتح‌الله بیات تاکید می‌کند: کارگران جزو نیروهای مولد هستند و سرمایه‌های اصلی تولید و اقتصاد محسوب می‌شوند بنابراین از کارگران محق‌تر برای دریافت سهام عدالت چه گروهی است؟ باید شمولیت کارگران در طرح سهام‌عدالت جزو برنامه‌های اصلی مجلس باشد.
این فعال کارگری با بیان اینکه امروز وضعیت معاش کارگران اصلا خوب نیست، می‌گوید: کلیه لیست‌های بیمه شده کارگران به‌جز بخشی از کارگران ساختمانی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و به‌راحتی می‌تواند اسامی و لیست شاغلان را ارزیابی کند. بخش اعظمی از جمعیت ۱۴میلیونی کارگران سهام عدالت ندارند. از سوی دیگر بسیاری از کارگران در زمان ثبت‌نام سهام‌عدالت مشغول به کار نبودند و بعد از ثبت‌نام شاغل شدند از این رو ضروری است که بعد از این همه سال که از سهام‌عدالت گذشته است، در برنامه‌های جدید مربوط به این طرح، طوری سیاستگذاری شود که کارگران و نیروهای کار تازه‌وارد نیز از این حمایت بهره‌مند شوند.
مجلس باید دست به کار شود
براساس این گزارش، مجلس دوازدهم از خرداد ماه شروع به کار می‌کند. با توجه به اینکه طی سال‌های گذشته حق کارگران از حوزه‌های مختلف نادیده گرفته شده و حتی دستمزد این قشر نیز نه‌تنها هم‌پا با تورم نیست بلکه توان پاسخگویی به نیازهای حداقلی کارگران را هم ندارد بنابراین مجلس جدید باید نسبت به حمایت از این کارگران یک گام اساسی بردارد.
از جمله گام‌های اساسی هم همین موضوع سهام‌عدالت است؛ نمایندگان مجلس باید با تدوین طرحی نسبت به سهامدار کردن کارگران از گروه‌های مختلف ساختمانی، مهندسی و… اقدام کنند چراکه باتوجه به وضعیت اقتصاد کشور و حقوق پایین کارگران، در حال حاضر هیچ قشری به اندازه قشر کارگر نیاز به حمایت‌های دولت و مجلس ندارد.
اگرچه سهام‌عدالت مبلغ ناچیزی محسوب می‌شود اما باتوجه به شرایط اقتصادی، همین مبلغ ناچیز نیز می‌تواند روزنه امیدی در زندگی کارگران باشد؛ از سوی دیگر نیز این سهام صفت عدالت را یدک می‌کشد با این حال اقشاری را که به‌واقع نیازمند به حمایت هستند شامل می‌شود بنابراین لازم است مجلس جدید به صورت جدی نسبت به سهامدار کردن کارگران اقدام کند تا با این کار، زمینه برای حمایت‌های بیشتر از جامعه ۱۴میلیون نفری کارگران فراهم شود. امروز کارگر بیشتر از هر شخص دیگری باید مورد دلجویی سیاستگذاران کشور قرار گیرد.
سهام عدالت از کجا شروع شد؟
طرح توزیع سهام عدالت، اولین‌بار در مرداد ماه سال ۸۴ و پس از ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی در جلسه هیات وزیران دولت وقت به تصویب رسید. در ادامه این مسیر برای شناسایی مشمولان سهام عدالت از سال ۸۴ تا سال ۸۹، در مجموع ۶ بار تصمیم مسوولان وقت دچار تغییر شد. در ابتدا بنا بود این سهام به همه ایرانیانی که ۱۵سال کامل دارند با اولویت دهک‌های پایین درآمدی واگذار شود اما در آبان ماه سال ۸۵ این تصمیم عوض شد و قرار شد سهام عدالت تنها به دو دهک پایین درآمدی برسد و نهایتا در فروردین ۸۸ با تصویب آیین‌نامه اجرایی توزیع سهام عدالت، ارائه سهام عدالت به ۶دهک پایین درآمدی که ۲دهک پایین درآمدی آن با اولویت روستاییان و عشایر بود به تصویب رسید.
باوجود تاکید قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی بر اختصاص این سهام به دهک‌های درآمدی اما از همان ابتدا به‌جای بررسی دقیق درآمد افراد، اقشار جمعیتی مبنای تخصیص این سهم‌ها قرار گرفت. بر این مبنا اگرچه در گام اولیه، اقشار آسیب‌پذیر تحت پوشش نهادهای حمایتی مشمول دریافت سهام عدالت قرار گرفتند اما در ادامه اقشار جمعیتی خارج از دهک‌های پایین درآمدی نیز مشمول دریافت سهام عدالت شدند که شاغلان دستگاه‌های اجرایی، بازنشستگان کشوری، لشکری، تامین اجتماعی و کارکنان شاغل شهرداری‌ها از جمله آنها بودند.
بر این اساس در سال ۸۴ در مرحله اول، مشمولان را ۵/۴میلیون نفر از افراد نیازمند طرح شهید رجایی، کمیته امداد
امام خمینی(ره) و افراد تحت حمایت سازمان بهزیستی کل کشور تشکیل دادند. حدود ۳میلیون نفر نیز به عنوان تکمیلی مشمولان مرحله اول شناسایی و در مجموع ۵/۷میلیون نفر به عنوان مشمولان مرحله اول نهایی شدند.
در مرحله دوم تمامی روستاییان و عشایر کشور که مجموعا ۱۷میلیون نفر را تشکیل می‌دادند مشمول سهام‌عدالت شدند. در ادامه اقشار مشمول سهام‌عدالت متنوع‌تر شد و طی مصوبات مختلف ستاد مرکزی سهام عدالت در ۱۸مرحله شناسایی، تعداد مشمولان به ۴۹میلیون نفر رسید.
در این بین به دلیل عدم وجود سامانه‌ای جامع برای شناسایی ۶ دهک پایین درآمدی در سال‌های ذکر شده، توزیع سهام عدالت خطاهای نوع اول و نوع دوم زیادی را شامل شده‌است. به عبارت دیگر هم بسیاری از افراد متمکن، سهام‌عدالت گرفته‌اند و هم در طرف مقابل، بسیاری از افرادی که براساس اهداف سهام‌عدالت باید مشمول دریافت آن قرار می‌گرفتند، از دریافت این سهام جا مانده‌اند و پیگیری‌ها از سازمان خصوصی‌سازی به عنوان متولی سهام‌عدالت از آن حکایت داشت که به دلیل بسته شدن پرونده سهام عدالت، فعلا ظرفیت جدیدی برای اضافه کردن مشمولان جدید وجود ندارد.
با این حال، به دلیل آزادسازی سهام‌عدالت در هشتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ و افزایش توجه‌ها به این حوزه، کارشناسان تاکید می‌کردند که دولت و مجلس باید برای تخصیص سهام‌عدالت به افراد جامانده نیز تدبیری اساسی بیندیشند که در نهایت ۱۵تیر ماه همان سال اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس کلیات طرحی را تحت عنوان «ساماندهی سهام عدالت» با محوریت جاماندگان سهام عدالت تصویب کردند اما از آن سال تاکنون هیچ اتفاق جدیدی برای ثبت‌نام از جاماندگان سهام عدالت
نیفتاده است.
نکته قابل توجه آنکه امروز ممکن است تعدادی از کارگران در قالب نوع دیگری از ثبت‌نام‌ها مشمول سهام‌عدالت شده باشند اما جامعه فراگیر کارگری هیچ‌وقت در گروه مشمولان قرار نگرفت. گروه‌های مختلف جامعه سهام عدالت دریافت کردند اما بخش عمده‌ای از کارگران مشمول این طرح نشدند.